با توجه به نقش بخش کشاورزی در اشتغال (23درصد)، تامین مواد غذایی و سهم آن در ارزش تولید ناخالص و صادرات غیرنفتی (31درصد)، ارزش کل سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در زیر بخش دام و طیور کشور 315 هزار میلیارد ریال است که در حال حاضر به تولید 886 هزارتن گوشت قرمز، 8251 هزار تن شیر، 1468 هزار تن گوشت مرغ و 701 هزار تن تخم مرغ در کشور منجر شده است.
صنعت مرغداری، فرصت‌ها و تهدیدها
بهره‌وری پائین سرمایه در بخش دام و طیور کشور نشان می‌دهد که واحدهای تولید دام و طیور، کوچک، خرد و قدیمی بوده و تلفات سرمایه و انرژی، علوفه و دان در این و احدها مشهود است. یه‌رغم وجود قوانین مصوب در راستای حمایت قانونی از سرمایه‌گذاری در این زیر بخش،همچنین وجود حمایت‌های قانونی در ازای اجرای طرح‌های خودکفایی و کاهش واردات فرآورده‌های دام و طیور، تامین نقدینگی برای توسعه سرمایه‌گذاری‌ها و سرمایه در گردش از سوی بانک‌ها و صندوق‌های توسعه سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی بسیار اندک و ناچیز و در بسیاری از مواقع خارج از زمان مطلوب است. تولیدکنندگان کشور به دلیل سوءمدیریت‌های ناشی از ناتوانی در تنظیم بازار مصرف (توسط وزارتخانه‌های مسئول) در این بخش در مواجهه با تعرفه سنگین صادرات، عملاً بازارهای هدف صادرات خود را از دست داده‌اند و این فرآیندی است که با زحمات فراوان در رقابت با سایر کشورها تنظیم می‌شود و به راحتی نیز تخریب می‌شود.
طی شش سال گذشته با افزایش قیمت نهاده‌های بخش کشاورزی، دو صنعت مهم و راهبردی: رامپروری و پرورش طیور کشور با چالش‌ها و آسیب‌ها و تهدیدات جدی مواجه شده و به تبع آن، تمامی دامداران و مرغداران به عنوان تولیدکنندگان این زیربخش مهم اقتصادی جامعه با کمبودهای فراوان مالی، پشتیبانی و تولیدی مواجه شده‌اند.
صنعتی با سرمایه‌گذاری نجومی درگیر بی‌تدبیری‌های تحمیلی
این روند منجر به بروز آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی در دو سوی تولیدکننده - مصرف‌کننده و در نهایت افزایش قیمت‌ها و نارضایتی عمومی در سطح جامعه شده است.
در سال‌های اخیر، دولت در ارتباط با صنایع دام و طیور کشور، سیاست "یکی به نعل و یکی به میخ" را دنبال کرده است. دامداران و مرغداران کشور نمی‌دانند که بالاخزه باید خود را با شرایط بازار (نظام عرضه و تقاضا) هماهنگ نمایند یا باید روش اقتصاد برنامه‌ریزی‌شده (دخالت دولت در تنظیم بازار قیمت) را رعایت کنند. با توجه به شرائط کشور در برخی مواقع، دولت در بخش‌هایی از چرخه تولید-مصرف دخالت نموده و بازار قیمت در طرفین معادله تولیدکننده - مصرف‌کننده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و معمولاً به دلیل نابسامانی‌ها و بوروکراسی موجود در نظام اداری و پولی کشور، در تنظیم قیمت‌ها نیز ناموفق بوده و هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده ناراضی هستند.
در زمینه قیمت‌گذاری باید ضمن رعایت حقوق مصرف‌کنندگان، مبانی واقعی در قیمت تمام‌شده و سود تولیدکننده و در ادامه حذف واسطه‌های مخل در نظر گرفته شود. در سال‌های اخیر، به دلیل برخی اشکالات در تعیین قیمت‌ها و دخالت ندادن مناطق جغرافیایی و سهم دقیق هزینه‌ها، شاهد بوده‌ایم که اختلالات جدی در کمیت و کیفیت کالاهای عرضه شده به وجود آمده است.
در مورد خوراک طیور باید گفت که حدود 70درصد از ترکیب دان مصرفی مرغداری‌ها از ذرت و سویا تامین می‌شود که 40درصد ذرت و 74درصد سویا وارداتی است.
ناتوانی استراتژیک‌ترین صنعت تولیدی از ناحیه مافیای واردات است
مرغ از سال‌های سال است که ایرانیان را به خودکفایی و حتی صادرات رسانده بود که طی چند سال اخیر بدلیل فقدان سیاست منسجم در دولت، هر از چندگاه این ماده پروتئینی نیز دچار آسیب در فرآیند تولید شده و با تولرانس قیمت، بسیاری از هموطنان‌مان را از استفاده آن محروم ساخته است.
براساس آنچه که فعالان صنعت مرغداری می‌گویند، تولید گوشت مرغ دارای گام‌های مشخص و زمانبندی‌شده است که اگر دولت سیاست‌های خود در بخش‌های مختلف را با این گام‌ها تنظیم نکند، پروسه تولید گوشت مرغ دچار مشکل شده و این مشکل خود را در اولین دوره به نتیجه رسیدن این فرآیند نشان می‌دهد.
از مشکلات اصلی صنعت مرغداری کشور، تامین خوراک دام و طیور است. در شرائطی که کشورمان قادر به تامین این ماده ضروری برای مرغداری‌های کشور است. در این ارتباط مدیرعامل سازمان اقتصادی کوثر می‌گوید: سالانه حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار انواع محصولات کشاورزی و خوراک دام وارد کشور می‌شود. این در حالی است که محصولات مذکور به راحتی در داخل کشور قابل تأمین است، اما عده‌ای تفکرشان معکوس شعار "ما می‌توانیم" است.
رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران نیز با اشاره به چند برابر شدن قیمت ریزمغذی‌ها و واکسن گفت: هم‌اکنون در بازار نهاده‌ها فقط بحث کمبود مطرح نیست الان دیگر نهاده پیدا نمی‌شود.
وابستگی صنعت مرغداری به واردات دان مرغ، این صنعت را نابود می‌کند
ناصر نبی‌پور، شرایط بازار نهاده‌های دامی و تخم‌مرغ را بسیار نامطلوب توصیف کرد و گفت: میانگین قیمت هر کیلوگرم تخم‌مرغ درب مرغداری ٩٠٠٠ تومان است در حالی که ستاد تنظیم بازار قیمت را ٩٥٠٠ تومان تعیین کرده بود.
وی افزود: در حال حاضر قیمت تخم‌مرغ با احتساب ارز ٤٢٠٠ تومانی برای نهاده‌ها؛ ١٤ هزار و ٢٠٠ تومان است این در حالی است که نهاده‌ها نیز با ارز ٤٢٠٠ به دست تولیدکننده نمی‌رسد. این فعال بخش خصوصی ادامه داد: قیمت ریزمغذی‌ها حداقل چهار تا پنج برابر و قیمت واکسن حدود چهار تا ١٠ برابر شده است. هم‌اکنون در بازار نهاده‌ها فقط بحث کمبود مطرح نیست الان دیگر نهاده پیدا نمی‌شود. دیروز سویا را به قیمت ٧٩٥٠ تومان خریداری کردیم امروز نرخ آن به ٩٠٠٠ تومان رسیده است.
نبی‌پور قیمت هر کیلوگرم ذرت را نیز ٢٦٠٠ تومان اعلام کرد و گفت: در صورت ادامه این روند مرغداران مرغ‌های جوان خود را نیز به کشتارگاه خواهند فرستاد.
وی درباره طرح تحویل نهاده خام به کارخانجات خوراک و تحویل دان آماده به تولیدکننده بیان کرد: در این زمینه تجربیات خوبی وجود ندارد و برخی کارخانجات باعث بدبینی تولیدکنندگان شده‌اند به همین دلیل مرغدار برای خرید به آنها مراجعه نمی‌کند. اگر قرار است این طرح اجرا شود باید زیر نظر خود تشکل‌ها باشد. به این معنا که تشکل‌ها یا کارخانه‌ای را بخرد یا اجاره کند و یا با آن قرارداد ببندد در این صورت طرح موفق خواهد شد.
صنعت مرغداری در مازندران قربانی سوء تدبیر کشوری در این زمینه است
استان مازندران با برخورداری ازصنعت طیور و با وجود دارا بودن زنجیره کامل فرایند تولید و قطب مهم این صنعت در کشور با مشکلات مواجه است که رفع این موانع و معضلات آنچنان‌که کارشناسان و فعالان این عرصه می‌گویند نیازمند برنامه ریزی، مدیریت اصولی و توجه بیش از پیش دولت است.
به گفته شماری از صاحبان مرغداری های مازندران در صورت ادامه کم توجهی ها به رفع مشکلات فرارو، صنعت طیور استان به دلیل مواجه شدن با انبوه مشکلات، قادر به استمرار فعالیت در این عرصه اقتصادی کشور نخواهد بود.
یکی از مرغداران مازندران بالابودن هزینه و قیمت تمام شده برای تولید گوشت مرغ را عامل نابسامانی و نارضایی تولیدکننده و مصرف‌کننده می‌داند و می‌گوید: صنعت مرغداری در کشور و استان مازندران دچار سوءتدبیر سیاست‌گذاران شده و برای این صنعت برنامه‌ریزی مناسب انجام نشده است.
وی زنجیره تولید در این صنعت مهم را ناقص توصیف کرده می‌افزاید: از مهم‌ترین بخش حفظ و پویایی این صنعت، تولید دان مرغ و نهاده‌هاست که امکان بخش اعظم این نیاز در داخل کشور وجود دارد، اما مافیای واردات اجازه نمی‌دهد تا این برنامه‌ریزی و کامل شدن زنجیره تولید داخلی بتواند با فعال کردن بخش تولید و اشتغال، مانع خروج میلیاردها دلار ارز از کشور شود.
هزینه و درآمد در صنعت مرغداری ایران اقتصادی نیست
مرغدار دیگر، نیاز این صنعت به واردات نهاده‌ها بویژه دان مرغ را ناشایست و دون شأن سرمایه‌گذاری نجومی در این صنعت دانست و گفت: بسیار جای تاسف است این سرمایه‌گذاری کلان در صنعت مرغداری و وجود اشتغال مفید و ضروری در این صنعت، محتاج حلقه‌ای باشد که به سهولت با یک برنامه‌ریزی مختصر می‌تواند علاوه بر ایجاد اشتغال در داخل و بالابردن سرانه تولید، قیمت تمام‌شده مرغ را کاهش دهد و بازار مصرف گوشت مرغ را از این نوسانات بی‌ثبات نجات دهد.
وی با انتقاد از وزارتخانه‌های جهادکشاورزی و صمت، تعلل در کاهش وابستگی صنعت مرغداری کشور به خارج را ظلم به تولیدکننده‌های این صنعت و عامل نابودی آن ذکر کرد و خواستار رفع نواقص در فرآیند تولیدات این صنعت بویژه از سوی مجلس یازدهم شد.
مدیرکل پشتیبانی امور دام مازندران با بیان اینکه ۲۰۰ هزار تن نهاده دامی دپو شده داریم که نیاز به ترخیص از بنادر دارد، گفت: از اول سال تاکنون حدود ۱۰۰ هزار تن نهاده ترخیص شد.
وی با تاکید بر اینکه برای حل مشکل مرغداران نیاز به تسهیل فرآیند ترخیص نهاده دامی در استان داریم، تصریح کرد: بر طبق قیمت‌گذاری مرغ قرار نیست نهاده‌های دامی تحت تاثیر قرار بگیرند.
جعفری بیان کرد: در تیر ماه ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار قطعه جوجه‌ریزی کردیم و به ۲۰ استان دیگر مرغ می‌فرستیم و رتبه برتر تولید مرغ در کشور را داریم ولی چون هزینه تولید بالا است مرغ فراتر از قیمت دولتی که ۱۵ هزار تومان است به‌فروش می‌رسد.
وی با بیان اینکه ما مشکل نهاده نداریم، گفت: بخشی از قیمت‌ها دست واسطه است، برخی از مرغداران ما سرمایه در گردش ندارند و همچنین یک عده واسطه پول می‌دهند گوشت را می‌خرند و قیمت‌ها را تعیین می‌کنند.
مدیرکل پشتیبانی امور دام مازندران خاطرنشان کرد: قبول داریم که مردم متحمل فشار ناشی از افزایش قیمت مرغ هستند، امیدواریم ستاد تنظیم بازار نظارت‌ها را مدنظر قرار دهد.
