سیستم ثبت اطلاعات تولیدی و بهداشتی مزارع شتر مرغ

سیستم ثبت اطلاعات تولیدی و بهداشتی مزارع شتر مرغ

با پیشرفت صنعت شترمرغ (افزایش تعداد مزارع و پرندگان) محصولات شترمرغ که هدف از پرورش تولید آنها است، به بازار عرضه شده و سودآوری این صنعت نیز در ارتباط با ارزش این محصولات مورد سنجش قرار خواهد گرفت. در کشور ما ایران نیز با رشد فزاینده این صنعت در سالیان اخیر و اقبال زیادی که نسبت به آن وجود دارد، می توان پیش بینی کرد که ظرف چند سال آینده عرضه گوشت، چرم و پر بعنوان محصولات اصلی و روغن، ژلاتین و... بعنوان محصولات فرعی شکلی ثابت به خود گرفته و توجیه اقتصادی صنعت شترمرغ در ارتباط تنگاتنگ با این محصولات خواهد بود.
بدین ترتیب ارزش ریالی هر پرنده بصورت انفرادی کاهش یافته و عملکرد کلی گله مورد توجه بیشتر قرار خواهد گرفت. با روند رو به رشد توجه نسبت به عملکرد گله نیاز مبرمی نسبت به ایجاد سیستم ثبت اطلاعات تولیدی و بهداشتی در مزارع شترمرغ احساس می شود. از آنجائی که در دیگر صنایع دام های اهلی چنین سیستم ثبت اطلاعاتی جهت حفظ سطح مطلوب تولیدی و سلامتی گله بخوبی مورد استفاده می باشد، ایجاد چنین سیستم ثبت مشابهی در صنعت شترمرغ هر کشوری ضروری است. این سیستم امکان شناسائی موقعیت فعلی و برنامه ریزی توسعه ای را برای این صنعت بصورتی علمی و واقع گرایانه فراهم می سازد.

اهداف سیستم ثبت اطلاعات
برنامه های ثبت اطلاعات به دامپزشکان، دامپروران و تولیدکنندگان این امکان را می دهد که ارزیابی صحیحی از تولید و سلامتی گله های مورد نظر داشته باشند. این برنامه ها بر اساس ثبت، جمع آوری و نگهداری داده های مربوط به تولید و سلامتی استوار می باشد. برنامه های ثبت اطلاعات باید امکان شناسائی تک تک پرندگان، دسترسی آسان به اطلاعات و کار کردن آسان با آنها رادر تمامی گله های شترمرغ فراهم می سازد. اهداف استفاده از این سیستم عبارتند از:
ـ تعریف اهداف واقعی برای عملکرد گله یا یک منطقه
ـ روشن ساختن زیان های کلی صنعت که از طریق آن یک پایه واقعی جهت بررسی های بعدی و برنامه های توسعه ای فراهم می گردد
ـ مشخص نمودن زیان هایی که در مزارع (بصورت جداگانه) رخ می دهد.
ـ شکل گیری مبنایی برای بررسی مشکلات هر مزرعه بصورت انفرادی
ـ فراهم ساختن یک ارزیابی بی طرفانه برای گله هایی که در معرض فروش یا حذف واقع شده اند
ـ ایجاد یک مقایسه واقعی بین پرندگان و مزارع مختلف

سیستم ثبت و نگهداری اطلاعات تولید
اصول کلی برنامه های ثبت سایر دام های صنعتی در صنعت شترمرغ نیز مورد استفاده می باشند. ولی به هرحال چندین مورد خاص شترمرغند که نیازمند توجه و دقت جداگانه هستند.

سنجش سلامتی و تولید مثلی
اگرچه شاخص های سلامتی و تولید مثل در اغلب حیوانات تجاری و طیور صنعتی مشخص می باشند اما هنوز این شاخص در مورد شترمرغ بطور کامل مشخص و مدلل نشده اند. چندین شاخص تولید مثلی در شترمرغ مورد نظرند:
ـ تعداد تخمگذاری در یک سال
ـ درصد باروری تخم ها
ـ درصد تفریخ تخم های بارور
ـ درصد زنده مانی جوجه شترمرغ های تفریخ شده
بر اساس جمع آوری داده های فوق می توان یک شاخص اصلی تولیدی که تعداد جوجه های (در یک سن خاص) تولید شده توسط یک مولد ماده در یک سال را تعریف نمود. بسیاری از شاخص های تولید مثلی قبلی در یک چرخه ۱۲ ماهه تعریف می شدند و هر کدام از آنها بصورت منطقی یک شاخص واقعی تولیدی را برای ماده های مولد در یک دوره ۱۲ ماهه فراهم می کردند. اگرچه این شاخص ها بر اساس تولید تخم سالیانه بنا شده اند لیکن این شاخص های سالیانه را نمی توان استاندارد نمود زیرا تغییرات قابل توجهی در طول دوره (فصل) تولیدمثلی شترمرغ های ماده وجود دارد.
برای مثال اگر شترمرغ های ماده مولد برای مدتی کمتر از ۳۶۵ روز در معرض تولید مثل قرار گیرند دو مکانیسم جهت حل مشکل پیشنهاد می شود. اول در دوره های تولید مثلی با طول زمانی متفاوت با استفاده از شاخص تولید می توان مشکل را حل کرد. دوم این شاخص، طول دوره ای را که شترمرغ های ماده در معرض تولید مثل هستند محاسبه می نماید. بدین ترتیب تخم های تولید شده در طول فصل تولید مثلی توسط یک شترمرغ مشخص ثبت می شود. این محاسبات برای گله های تجاری مشکل بوده و شاید تنها در برنامه های تحقیقاتی مورد استفاده قرار گیرد لذا یک شاخص جدید با عنوان " تولید به ازاء هر پرنده در یک ماه در معرض تولید مثل" ایجاد گردید.
این شاخص یک شاخص عملی و استاندارد است. جهت استاندارد کردن این شاخص ها بین پرندگان و مزارع مختلف باید تنها در طول هشت ماه تولید مثلی از اسفند تا مهر ماه مورد محاسبه قرار گیرند. در خصوص شاخص های واقعی بهداشتی و سلامتی دقت بیشتری مورد نیاز است. این شاخص ها عموما بر اساس رکوردهای موجود پایه ریزی می شوند. کیفیت این اطلاعات، اعتبار و کامل بودن آنها حائز اهمیت ویژه می باشند. در صنعت شترمرغ یک ارزیابی واقعی سلامتی را می توان از طریق سنجش فراوانی بیماری هایی که اهمیت مشخصی در این صنعت داشته و با استفاده از علائم درمانگاهی غیر قابل اشتباه توسط تولید کنندگان قابل تشخیص و ثبت می باشند، انجام داد. بعنوان مثال عارضه چرخش ساقی پاشنه ای در جوجه شترمرغ ها بعنوان یکی از بیماری های عمده در تعدادی از مزارع استرالیا ثبت شده است. این بیماری در مزارع پرورشی آفریقای جنوبی نیز در چهار ماهه اول زندگی جوجه ها زیان های اقتصادی زیادی را به گله ها وارد می کند. شاخص تعریف شده این بیماری بصورت تعداد " موارد جدید ابتلاء  /  جوجه  /  ماه در معرض خطر" می باشد. این سیستم های ثبت سلامتی می تواند بر اساس منطقه و بیماری های درگیر تعریف شده، مورد استفاده قرار گیرد.

والدین تخم های تولیدی
سیستم های ثبت اطلاعات غالبا بر اساس اطلاعات دقیق والدین جوجه ها پایه ریزی می شود. در صنعت شترمرغ ثبت این اطلاعات با مشکل روبروست. والدین برخی از تخم ها را با اطمینان نمی توان ثبت کرد زیرا شترمرغ های مولد اغلب بصورت گروه های سه تایی تریو (دو ماده و یک نر) و یا کلونی (تعدادی نر و ماده) نگهداری می شوند و حضور بیش از یک شترمرغ ماده مولد در گروه موجب اشکال در ثبت اطلاعات مربوط به والدین تخم های تولیدی می گردد.

جمعیت دینامیک
عموما مزارع شترمرغ دارای جمعیت دینامیک می باشند که با افزایش جوجه های تازه تفریخ شده یا خریداری شده و یا کاهش ناشی از تلفات و فروش جو جه ها این جمعیت دچار تغییر می گردد. این مسئله چندین مشکل را در زمینه ثبت داده ها و تجزیه و تحلیل آنها ایجاد می کند:
۱) اولا اگرچه این مطلب ممکن است گاهی اتفاق افتد اما همواره امکان جابجایی پرندگان بین گروه های پرورشی وجود دارد. این وضعیت که در بسیاری از گونه های دیگر حیوانات اهلی به این شکل نیست، نیازمند ایجاد یک تعدیل و تطبیق در سیستم نگهداری فعال اطلاعات است.
۲) ثانیا بر اساس اصول همه گیر شناسی پایه تعیین فراوانی بیماری در جمعیت های دینامیک مشکل بوده و لازم است با استفاده از تراکم بروز بیماری بجای میزان بروز جمعی بیماری اندازه گیری و مورد سنجش قرار گیرد.
۳) ثالثا وقتی که شاخص های زنده مانی جوجه ها (برای مثال تعداد جوجه های زنده مانده تا سن چهار ماهگی به ازاء هر ماده مولد در ماه در معرض تولید مثل) مورد محاسبه قرار می گیرند ممکن است بدرستی محاسبه نشوند. مگر اینکه دقت شود که جوجه هایی که قبل از رسیدن به سن مشخصی فروخته شده اند مورد محاسبه واقع شوند، زیرا ممکن است این جوجه ها را بعنوان جوجه های زنده تا سن مشخصی در نظر بگیرند و تعداد آنها بخصوص در مزارعی که جهت حل مشکل پرورش جوجه ها آنها را زود به فروش می رسانند زیاد باشد. این امر درصد زنده مانی را بصورتی غیر واقعی زیاد نشان خواهد داد. جهت حل مشکل میتوان از روش Kaplan Meier یا تولید محدود استفاده نمود. این روش بصورت گسترده ای در گونه های مختلف دام های اهلی مورد استفاده قرار می گیرد.

مطالعه یک مورد بصورت نمونه
داده های این مطالعه طی سال های ۱۹۹۳و ۱۹۹۴ از دوازده مزرعه شترمرغ در شرق استرالیا جمع آوری گردیده است. اطلاعات بعدی نیز در خصوص این مزارع که نماینده تمامی مزارع شترمرغ در این منطقه بودند طی این دوره جمع آوری شد. اینگونه اطلاعات را میتوان در سایر مناطق نیز بدست آورد. این داده ها در مدل داده های پایه تنظیم گردید. این داده ها با استفاده از برنامه Paradox Borland که برای ویندوز Version ۵ طراحی شده است مورد پردازش قرار گرفت (Borland International Inc. Scotts valley, California, USA)
جهت حل مشکل تخم شتر مرغ هایی که والدین مشخص نداشتند، زمان و مکان در ارتباط با اجزاء کلیدی مدل مورد استفاده قرار گرفت. سنجش هایی که بر اساس پایه جمعیتی بنا شده اند با استفاده از پرسش مورد محاسبه واقع می شوند. داده های توصیفی و دیگر آماریه ها پس از انتقال به Statistix version ۴ / ۰ ( Analytical software,Tallahassee, Florida, USA ) وSAS release ۶ / ۰۴ ( SAS Institute Inc,Cary, North Carolina) مورد محاسبه قرار گرفتند. خلاصه سنجش های مزرعه و پرورش های جمعی با استفاده از تمام داده های در دسترس محاسبه شدند. جهت حل مشکل والدین نامشخص تخم های موجود، خلاصه سنجش های ماده های مولد تنها با استفاده از داده های بدست آمده از جفت های مولد مورد محاسبه قرار گرفت. ارتباط بین تولید و عوامل سن مولدین ماده، نوع گروه تولید مثلی و طول دوره شکل گیری هر گروه با استفاده از آزمون Wilcoxon rank sum مورد آزمایش واقع شدند. آزمون Fisher برای ارزیابی این فرضیه که ماده های مولد دارای تولید بیشتر و سن بالاتر بصورت تصادفی بین مزارع توزیع شده اند نیز مورد استفاده قرار گرفت. سن ماده های مولد در آخرین روز دوره تولید مثلی (۳۱ مارس ۱۹۹۴) در این محاسبه مورد استفاده قرار گرفت. مقادیر دو طرفه p نیز در هر کدام از این تجزیه و تحلیل ها مورد محاسبه واقع شد.

ایجاد اهداف حقیقی تولید
اهداف حقیقی، استانداردهای واقعی را برای دام های صنعتی تعریف می کنند. در صنعت شترمرغ، چنین اهدافی تولید کنندگان را قادر می سازد تا بی طرفانه به عملکرد گله دست یابند و بنابراین نقاط ضعف و قوت بخوبی روشن شود. متاسفانه در خصوص سطوح سلامتی و تولیدی جمعیت های شترمرغ مزارع موجود اطلاعات ثبت شده ضعیف بوده و اهداف حقیقی سلامتی و تولید در شترمرغ کاملا مشخص نیست. با این وجود همانند دیگر صنایع دامی، عملکرد اغلب دام های مولد یک جمعیت را می توان برای محاسبه اهداف تولیدی قابل حصول و مشخص در صنعت شترمرغ مورد استفاده قرار داد. در خصوص مطالعه نمونه فوق اطلاعات بدست آمده برخی از اهداف حقیقی تولید را در صنعت شترمرغ منطقه نشان می دهد. برای مثال پرتولیدترین ماده های مولد جفت (۲۵%) در این مزارع به تولید ۱ / ۳ تخم و یک جوجه زنده مانده به ازاء هر مولد ماده در یک ماه در معرض تولید مثل رسیدند. همینطور در ۲۵ درصد این مزارع میزان مرگ و میر و بروز عارضه چرخش ساقی پاشنه ای جوجه ها در چهار ماه اول زندگی به ترتیب کمتر از ۶ / ۴ مورد تلفات و ۲ / ۱ مورد جدید ابتلاء در ۱۰۰ جوجه در ماه های خطر بوده است.

روشن نمودن زیان های مزرعه و صنعت
بایستی توسعه صنعت شترمرغ پس از مطالعه دقیق از زیان های مزارع و صنعت مربوطه طراحی و برنامه ریزی گردد. به هرحال علیرغم یک برنامه پژوهشی توسعه ای و افزایش اطلاعات دامپزشکی در خصوص شترمرغ هنوز هم اطلاعات کمی در مورد موانع موجود در برابر تولید کنندگان این صنعت در اکثر جاهای دنیا وجود دارد. در مطالعه فوق مشکلات مهمی در هر مرحله از تولید در مزراع وجود داشتند. برای مثال نیمی از مزارع به رقمی بالاتر از ۴ / ۲ تخم به ازاء هر شترمرغ مولد ماده در یک ماه تولید مثلی، ۴ / ۶۷% باروری، ۲ / ۶۵% قدرت جوجه درإوری و ۸ / ۰ جوجه زنده مانده در یک ماه تولید مثلی نرسیدند. از آنجا که استانداردهای حقیقی هنوز بوجود نیامده اند، تعیین نقطه ای مرحله وقوع بیشترین زیان های تولید مشکل می باشد. با وجود این، شاخص ضرر و زیان موجود در توسعه تجاری این صنعت مورد نظر بوده و با عملکرد سایر گونه های تجاری طیور مورد مقایسه می باشد. برخی از این شاخص ها شیب مثبتی دارند که نشان می دهد اگر عوامل مرتبط با مزارع و مولدین پرتولید مشخص شوند این صنعت پیشرفت سریعی خواهد داشت.

بررسی مشکلات مزرعه
راه حل همه گیرشناسی مشکلات گله یک شیوه قوی برخورد با مشکلات است. راه حل همه گیر شناسی Tranter and Morris در بیشتر مزارع دام های تجاری کاربرد وسیعی دارد و این راه حل در صنعت شترمرغ نیز قابل استفاده است. با بهره گیری از این استراتژی، بررسی کننده عملکرد زیر گروه ها را در جمعیت دامی مقایسه کرده و الگوهای رخداد بیماری یا کاهش تولید را تعیین می کند. این الگوها غالبا ما را به علت وقوع مشکل هدایت می کنند. در این مطالعه اغلب تولیدکنندگان در خصوص میزان پائین تولید تخم نگران بودند. مشخص شد که تنها ۲۵ درصد گروه های مولد جفتی بیش از ۱ / ۳ تخم به ازاء هر ماده در یک ماه تولیدمثلی تولید می کنند و با استفاده از روش Tranter and Morris از طریق مقایسه عملکرد تخمگذاری در زیر گروه های مختلف در جمعیت مولدین ماده نتایجی بدست آمد. این بررسی به چهار زیر گروه محدود بود شامل مزرعه، نوع گروه های پرورشی، طول مدت شکل گیری گروه پرورشی و سن مولدین ماده، که هر کدام با عملکرد ضعیف تخمگذاری ارتباط داشتند.

ـ مزرعه:
۲۵ درصد شترمرغ های مولد ماده که بیشترین تولید را داشتند (بیش از ۱ / ۳عدد مرغ / مولد ماده / ماه تولید مثلی) بصورت تصادفی بین مزارع توزیع نشده اند (ّFishers exact test P=۰ / ۰۱)

ـ نوع گروه تولید مثلی:
عملکرد تخمگذاری مولدهای جفت (۴۱ مولد با متوسط ۵ / ۱ و میانگین ۴ / ۲عدد تخم  / مولد ماده /  ماه تولید مثلی، در محدوده ۰ تا ۵ / ۹) بهتر از گروه های تولید مثلی بزرگتر (۱۰ گروه سه تایی و یک کلونی با متوسط ۶ / ۰ و میانگین ۵ / ۱ تخم  / مولد ماده /  ماه تولید مثلی، در محدوده ۰ تا ۷ / ۶) بود. ولی بهر حال اختلاف معنی دار نبود (Wilcoxon rank sum statistic ۰ / ۵۴. P=۰ / ۳۱)

ـ طول مدت شکل گیری هر گروه پرورشی:
اختلاف معنی داری بین عملکرد تخمگذاری گروه های پرورشی با کمتر از ماه تخمگذاری ( ۱۱ گروه با متوسط ۴ / ۱ و میانگین ۹ / ۱ عددتخم  / مولد ماده  / ماه تولید مثلی، در محدوده ۰ تا ۳ / ۹) و سه ماه تخمگذاری و بیشتر (۴۱ گروه با متوسط ۵ / ۱و میانگین ۳ / ۲عدد تخم  / مولد ماده  / ماه تولید مثلی ؛ در محدوده . تا۷ / ۶) در دوره مطالعه وجود نداشت (Wilcoxon rank sum statistic ۰ / ۱۰, P=۰ / ۷۶ )

ـ سن شترمرغ های ماده:
اختلاف معنی داری بین تولید شترمرغ های مسن تر ( ۲۱ شترمرغ مولد ماده سه ساله یا مسن تر با متوسط ۶ / ۲ و میانگین ۲ / ۳عدد تخم  / مولد ماده / ماه تولیدمثلی، در محدوده . تا ۵ / ۹) و شترمرغ های جوانتر ( ۱۷ شترمرغ مولد ماده کمتر از سه سال با متوسط ۰ و میانکین۴ / ۱ تخم مرغ  / مولد ماده / ماه تولید مثلی، در محدوده ۰ تا ۱ / ۹) وجود نداشت (Wilcoxon rank sum statistic ۸.۵۳ P=۰.۰۰۴)
این تجزیه و تحلیل ها نشان می دهد که عدم بلوغ اصلی ترین عامل اثرگذار بر روی عملکرد ضعیف تخمگذاری این شترمرغ ها بوده است.
با این سنجش ها می توان عملکرد بیولوژیک پرندگان را بصورت انفرادی در ارتباط با اهداف اقتصادی تولید کنندگان مورد ارزیابی قرار داد. بنابراین شاخص های بهداشتی و تولیدی بر پایه جمعیتی مشخص، تولید کنندگان و دامپزشکان آنها را قادر می سازد صفات بیولوژیک پرندگان را با اهداف اقتصادی مورد مقایسه قرار دهند. این سنجش ها مقایسه بین گروه ها و مزارع پرورشی را نیز ممکن می سازد. بنظر می رسد در کشور ما ایران نیز انجام مطالعات مشابه و ایجاد سیستم ثبت اطلاعات فعال در صنعت شترمرغ یکی از اقدامات ضروری جهت شناسائی موقعیت فعلی این صنعت و برنامه ریزی توسعه ای آن باشد.

 
 
نظر خود را ثبت نمایید
  • موارد زیر جهت نمایش تایید نخواهد شد:
  • ۱- در متن شماره همراه و آدرس الکترونیکی درج شود
  • ۲ - در متن از جملات و الفاظ غیر عرف استفاده شود
  • ۳ - متن انگلیسی یا پینگلیش تایپ شود
Copyright © 2006 - 2024 ITPNews.com