سبوس و اهمیت آن در زندگی روزمره

سبوس یکی از محصولات جانبی غلات به شمار می‌رود که معمولاً از طریق پوست‌گیری اولیه و یا انجام عملیات تکمیلی بر روی غلات به وجود می‌آید. برنج، گندم و جو سه غلات مهمی هستند که تقریباً همه مردم دنیا به‌صورت منظم از آن‌ها استفاده می‌کنند. برنج پس از گندم به‌عنوان دومین قوت اصلی بسیاری از مردم دنیا به شمار می‌رود که به‌صورت مستقیم و یا در قالب محصولات تکمیلی تولید می‌شود این محصول دارای مواد و ویتامین‌های مهمی است که ازجمله آن‌ها می‌توان به ویتامین‌های گروه ب، ویتامین ای، پانتوتنیک اسید، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، روی، مس، منگنز، سلنیوم و غیره اشاره کرد سبوس برنج به‌عنوان یک ماده غذایی و منبعی غنی از مواد موردنیاز بدن به شمار می‌رود و ازآنجایی‌که سطح کیفی و ارزش غذایی بشر امروزی تا حدود زیادی افت کیفیت داشته‌اند، درنتیجه لازم است ویتامین‌های موردنیاز بدن از طریق مواد دیگر تأمین شوند، در غیر این صورت عارضه‌های مختلفی در بدن بروز می‌کنند. به همین دلیل ما در ادامه متن به معرفی انواع سبوس و مزایا و ویژگی آن‌ها می‌پردازیم.

ما در این مقاله قصد داریم در مورد انواع سبوس برنج مطالبی ارائه کرده و اهمیت مصرف آن‌ها را مورد بررسی قرار دهیم. پس توصیه می‌شود برای آشنایی با انواع سبوس و ویژگی‌های آن‌ها با ادامه این متن همراه شوید.

انواع کاربرد سبوس برنج:

مصارف صنعتی

مصارف دامی ( Livestock ) ، مرغداری ( Aviculture ) ، آبزیان ( Aquatic ) و ...

مصارف دارویی

مرطوب کننده طبیعی پوست،تقویت و افزایش رشد مو، بدنسازی، درمان دیابت و قند خون،کلسترول خون و قلب،سرطان،...

خوراک دام و طیور

در ایران نیز از قرن‌ها قبل کشت برنج انجام می‌شده و در نقاطی از کشور مثل خطه شمالی به‌عنوان قوت اصلی مردم شناخته می‌شود اما در حالت کلی برنج در ایران پس از گندم به‌عنوان دومین قوت مردم ایران شناخته می‌شود. خوشبختانه ایران یکی از موفق‌ترین و باسابقه‌ترین کشورهای دنیا در زمینه تولید برنج می‌باشد و انواع رقم‌های بومی برنج در ایران تولید می‌شوند. این مسائل در کنار هم باعث شده‌اند که کشاورزان ایرانی با انواع روش‌های کشت و فرآوری برنج آشنا باشند و محصولات جانبی مختلفی از آن تهیه کنند که یکی از آن‌ها سبوس برنج است.سبوس برنج محصولی است که در حین عملیات تکمیلی برنج به دست می‌آید. برنج یکی از غلات کامل است که دارای مواد و ویتامین‌های مختلفی می‌باشد و اکثر این مواد در پوسته برنج قرار دارند. متأسفانه به دلیل اجرای عملیات تکمیلی و تهیه برنج سفید، لازم است پوسته‌های برنج گرفته شوند که این موضوع باعث از دست میزان قابل توجهی از ویتامین‌ها و مواد موجود در برنج می‌شود. البته این کار به معنای نابودی ویتامین‌های برنج نیست و پوسته‌ای که از عملیات تکمیلی برنج گرفته می‌شود به‌عنوان سبوس قابلیت مصرف دارد؛ و می‌توان آن را به شکل‌های مختلف مورداستفاده قرار داد.

سبوس برنج یکی از تغذیه و جیره غذایی های پرورش دام در سالهای گذشته و حال در شمال کشور است، که بعد از جدا کردن پوسته برنج از برنج بدست میاید. این پوسته بعد از جداشدن از برنج منبع ارزشمندی برای جیره غذایی انواع دام سنتی و صنعتی میتواند باشد. البته هنوز خیلی از پرورش دهنده های دام و همینطور پرورش دهنده های طیور از این منبع ارزشمند غذایی اطلاعی ندارند. گرچه سالیان سال هست که این جیره غذایی در شمال کشور ایران برای پرورش انواع دام استفاده میشود ولی دیگر مناطق کشور کمتر اطلاعی در این زمینه ندارند. بعد از جدا کردن پوسته از برنج حداقل چهار نوع سبوس برنج از شالی برنج بدست میاید :

1) سبوس دوکوب کامپیوتری(مدرن) 

2) آردک برنج

3) سبوس مخلوط یا ترکیبی

4) سبوس دوکوب سنتی(سبوس برنج درشت یا شلتوک برنج)

پوسته خورد شده برنج که برای استفاده در جیره غذایی دامداری ها و مصارف غیر غذایی نیز استفاده میشود که بدون خورده های برنج میباشد. برای استفاده از سبوس دوکوب در جیره غذایی دام باید آنر به تنهایی یا با انواع دیگر خوراک های دام مثل سبوس گندم به جیره غذایی اضافه کرد.از نظر قیمت نیز بسیار قیمت مناسبی نسبت به خوراک های دیگر دام دارا میباشد.

آردک برنج  حاصل تراشیده شدن لایه رویی برنج  میباشد (درصد برنج و تراشه های برنج در این نوع سبوس زیاد بوده) که بسیار چربتر و نرم تر از سبوس برنج دوبار کوب می باشد. چربی این نوع سبوس به حدی زیاد است که وقتی آن را در دست مچاله میکنید این سبوس به هم می چسبد.آزمایشات نشان می دهد که ارزش غذایی آردک برنج و سبوس گندم تقریبا برابر بوده و بلاوه به دلیل قیمت مناسب و مقرون بصرفه تر در جیره ی غذایی دام و طیور مورد استفاده قرار می گیرد طی تحقیقات انجام شده بر روی گاوهای شیرده نتایج نشان می دهد که میزان شیری گاوهایی که از آردک برنج استفاده می کنند با شیر گاوهایی که از سبوس گندم استفاده می کنند برابر است.

شامل  سبوس آردک 30%و سبوس دوکوب کامپیوتری70% است، در واقع این نوع سبوس محصول دستگاههای مدرن شالیکوبی است. در این نوع سبوس دانه های ریز برنج نیز وجود دارد و به عنوان جایگزین کمکی سبوس  گندم مورد استفاده قرار می گیرد

 این سبوس از لایه  بیرونی برنج با استفاده از دستگاه های قدیمی تشکیل شده که با توجه به روش تولید به انواع کامپیوتری و سنتی تقسیم می گردد این نوع از سبوس اگر چه ارزش غذایی بالایی ندارد اما با توجه به قیمت پایین ان مورد توجه جیره نویسان و کارخانه های خوراک سازی دام و طیور قرار می گیرد