مدیریت تولید مثل
یکی از راه های کم کردن هزینه ها، بالا بردن توان تولیدمثلی قوچ ها و میش ها با
استفاده از ابزارهای مدرن مدیریتی می باشد که می توان با بالا بردن توان تولیدمثلی
قوچ ها از تعداد آنها در گله کاست که علاوه بر بازگشت سریع تر سرمایه، هزینه های
نگهداری را نیز کاهش می دهد. همچنین بالا بردن توان تولید مثلی میش ها باعث زایش
بیشتر، هم در یک مرحله زایش و هم در دفعات زایش در طول سال شده، در نتیجه میزان سود
سالیانه بیشتر خواهد شد.
طی سالیان اخیر ابزارهای مختلفی برای مدیریت تولید مثل معرفی شده اند که مهم ترین
آنها داروهای تنظیم کننده زمان فحلی و جفت گیری گوسفند و بز می باشد که از این گروه
می توان سیدر، اسفنج و رگولین را نام برد.
رگولین و افزایش جفت گیری
رگولین یک قطعه حاوی هورمون ملاتونین است که در زیر پوست گوش قوچ و میش کاشته می
شود و با رهاسازی تدریجی هورمون ملاتونین باعث می شود به نوعی اثر کوتاه شدن روز و
بلند شدن مدت شب به دام القا شود به طوری که پس از حدود 2 ماه، یک فصل جفت گیری
مشابه فصل جفت گیری طبیعی که در اواخر تابستان و اوایل پاییز شروع می شود در دام
ایجاد شود.
نحوه استفاده از رگولین:
با استفاده از تفنگ مخصوص کاشت رگولین، در زیر پوست قوچ ها 3 عدد و در زیر پوست میش
ها یک عدد رگولین کاشته می شود. با توجه به اینکه نیازی به برداشتن قطعات رگولین از
زیر پوست نیست، کل عملیات استفاده از رگولین همان یک مرحله کاشت است.
زمان بندی کاشت رگولین در قوچ و میش:
رگولین در قوچ ها 9-7 روز قبل از میش ها کاشته می شود و 49 روز پس از کاشت رگولین
در زیر پوست میش ها، قوچ ها وارد گله می شوند و پس از 15 روز جفت گیری به حداکثر
خود می رسد.
مزایای استفاده از رگولین:
- ایجاد یک فصل تولید مثلی که با توجه به امکان وقوع جفت گیری متعدد شانس باروری را
بیشتر می کند.
- استفاده هم زمان رگولین در قوچ و میش که باعث بالا رفتن توان تولید مثلی قوچ ها
هم می شود. این امر به ویژه در مواقعی که فعالیت جنسی قوچ ها به طور طبیعی کم است
(در جفت گیری های خارج از فصل طبیعی) اثر قابل توجهی در باروری گله دارد.
- آسانی کاشت رگولین و عدم نیاز به برداشت آن.
- با توجه به ماهیت اثر رگولین، بهترین و واضح ترین اثر استفاده از آن را می توان
در خارج از فصل جفت گیری طبیعی گله که در حالت عادی بازدهی گله بسیار پایین است
مشاهده نمود.
مهمترین زمینه های استفاده از رگولین:
- تغییر تاریخ جفت گیری و زایش برای فروش بره ها در گران ترین فصل سال
- افزایش باروری قابل توجه بره های ماده (شیشک ها)
- کم کردن فاصله دو زایش از یکسال به 8 ماه
- ایجاد فصل جفت گیری در بره های ماده 10-8 ماهه برای کم کردن زمان انتظار بره
- بالا بردن توان تولید مثلی قوچ های گله
- ایجاد سیستم زایش کنترل شده بدون فشردگی زایش
- ایجاد سیستم زایش در تمام طول سال برای گله های بزرگ به نحوی که بازار فروش مستمر
داشته باشند
در پایان قابل ذکر است که رگولین در کشورهای آمریکایی، اروپایی، خاورمیانه و همچنین
استرالیا مورد استفاده وسیع قرار می گیرد و در ایران نیز در استان های مختلف از
قبیل خراسان رضوی، آذربایجان غربی، اردبیل و ... مورد استفاده قرار گرفته است و
روند رو به رشد استفاده از رگولین بیانگر کارآیی و مفید بودن آن می باشد.
شیوه کار با رگولین:
روز اول- 30 هفته قبل از موعد انتظار برای زایش. اگر قوچ ها جدا نگهداری نمی شوند
بایستی اقدام به جداسازی تمامی میش ها از تمامی قوچ ها و بزهای نر نمود. سپس باید
از متخصص تلقیح و دامپزشک دعوت شود تا اقدام به کاشت ایمپلنت نموده دستورات بعدی را
برای زمان واردشدن گله نرها صادر کند.
عواملی که الگوی جفت گیری را تحت تاثیر قرار می دهد:
عوامل بسیاری وجود دارند که جفت گیری گله را قبل از فصل جفت گیری تحت تاثیر قرار می
دهند. از آن جمله می توان به وضعیت بدنی، کارآیی قوچ و مرحله شیردهی اشاره نمود.
این حالات تحت تاثیر رگولین قرار ندارند ولی می توانند جنبه های مثبت استفاده از
رگولین را تحت تاثیر قرار دهند. فعالیت جفت گیری پس از ورود نر به گله در صورتی
زودتر اتفاق می افتد که:
1- درمان با رگولین نزدیک شروع فصل جفت گیری طبیعی باشد.
2- در فصل قبلی گله زودتر زاییده باشد.
3- گله دارای تعداد زیادی از میش هایی باشد که به طور طبیعی می توانند قبل از فصل
جفت گیری طبیعی به قوچ جواب بدهند.
همچنین پس از ورود نر به گله جفت گیری در صورتی دیرتر رخ می دهد که:
1- استفاده از این هورمون زودتر از موعد توصیه شده انجام گیرد.
2- گله در فصل قبلی دیرتر زایمان کرده باشد.
3- قوچ ها کاملاً از گله جدا نشده باشند.
4- گله دارای میش های نابالغ زیادی باشد.
5- گله دارای عوامل ممانعت کننده تغذیه ای یا عفونی باشد.
سلامت خود گوسفندان:
استفاده از این ماده هیچ تغییری در رشد و تکامل بره ایجاد نمی کند و همچنین در شروع
بلوغ بره متولد شده نیز تاثیری ندارد. آزمایشات نشان داده اند که در سال بعد از
استفاده از رگولین، میش ها دوباره به فصل طبیعی جفت گیری خود برگشته اند. درمان های
مکرر با این دارو هیچ تاثیری بر کارآیی میش ها در تمام طول عمر ندارد و بیش از
کارآیی طبیعی جنسی از آنها کار نمی کشد. از آنجا که ایمپلنت نزدیک گوش کاشته می شود
خطر تخریب لاشه به دلیل ضعف تکنیک تزریق نا محتمل می باشد. همانند هر تزریق دیگری
کارگذاری این کاشته نیز با خطر عفونت همراه است لذا باید احتیاط لازم برای عملیات
بهداشتی به عمل آید. رگولین بر روی رشد و خود پشم گوسفندان تاثیر نمی گذارد ولی در
برخی حیوانات مثل سمور نشان داده شده که باعث افزایش رشد خز می گردد.
