با درج گزارش مشروح بحث یکپارچه سازی در زنجیره تولید گوشت مرغ از حلقه‌های آغازین تولید تا سفره خانوار در شماره 144 ( مجله دامپروران ) دی ماه گذشته مجله دامپروران با موجی از اظهارنظرها در میان زیربخش‌های مختلف صنعت طیور به صورت‌های مختلف مواجه شدیم.
غالباً کلیات مطلب را تائید ولی علاقمند بودند مباحثی دیگر از این سامانه مدیریتی مورد مداقه و بحث قرار گیرد، مواردی نیز در رابطه با این نوشته گلایه می‌کردند که الزاماً نقش تمامی گشتارگاه‌های صنعتی طیور در صنعت مرغداری آن گونه که گفته شده بود نیست، امکان همراهی و همکاری آنان با زنجیره نیز وجود دارد به ویژه اگر خود عهده‌دارانجام زنجیره باشند، بخشی از کارشناسان دولتی مرتبط نیز تیتر مطلب را شبهه برانگیز می‌دانستند که گویا ما گفته و نوشته‌ایم اینتگریشن نیزبه رانت تبدیل خواهد شد. بسیاری نیز می‌گفتند مطلب بسیار عالی، سنجیده و منصفانه بود و آنجا هم که انتقادی شده است جنبه مشفقانه و هشدار دارد چه بسا که یک طرح با حسن نیت و با هدف تحول مورد حمایت دولت و بخش خصوصی قرار می‌گیرد ولی در عمل به انحراف کشیده میشود.
طبعاً کار مطبوعات تحلیل از رخدادها و پیش بینی مسیرهایی است که ممکن است کار را به انحراف بکشانند.
به هر حال هرچه که بود انعکاس گسترده و واکنش‌های زیادی به دنبال داشت.
درنهایت بر آن شدیم که با انجام گفتگوهای اختصاصی با صاحب‌نظران، شامل مدیران تشکل‌ها، کارشناسان مستقل و مدیران شرکت‌های مطرح و موفق موضوع را در ابعاد مختلف مطرح سازیم. البته در فرصتی کوتاه تلاش کردیم که یکی از برگزیده‌ترین الگوهای موفق را به عنوان مصداق، جدای از این گزارش به صورت مشروح و مصور معرفی کنیم تا اجرای طرح‌های یک پارچه‌سازی ملموس‌تر شوند.
رئیس هیات مدیره اتحادیه سراسری مرغ گوشتی:
از اینتگریشن با جدیت استقبال می‌کنیم
مهندس عطاءالله حسن زاده رئیس هیات مدیره سراسری مرغداران در پاسخ به سوال خبرنگار مجله دامپروران گفت: اینجانب به عنوان مرغداری فعال با سابقه طولانی در عرصه صنعت مرغداری از دیرباز خواستار اجرای یکپارچه سازی در زنجیره تولید گوشت مرغ و تخم مرغ بو ده‌ام و بارها به صورت تجربی دریافته‌ام اگر این فرایند در اشکال مختلف مالکیتی یا عقد قرارداد به صورت به هم پیوسته عمل کند، تضمینی برای تمامی حلقه‌ها و در نهایت به نفع مصرف‌کنندگان و همچنین در مسیر سیاست‌های دولت خواهد بود.
وی گفت: وقتی که من به عنوان یک مرغدار محصول نهایی را از آن خودم بدانم طبعاً سعی دارم بهترین جوجه، بهترین دان و جیره غذایی و نهایتاً نظارت و دقت لازم برای کاهش تلفات را در واحدی که تحت پوشش زنجیره است اعمال دارم، به عبارت دیگر این شیوه خلاق که بیش از 6 دهه است در کشورهای دنیا عمل میشود، نتیجه بسیار خوبی داشته است.
وی یادآور شد: نجات صنعت مرغداری در شرایط کنونی و در عرصه رقابت‌های جهانی به ویژه رقابت در سطح منطقه اجرای کامل اینتگریشن است که ما همواره از آن استقبال کرده‌ایم.
حسن زاده رئیس هیات مدیره اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی افزود: آنچه از سوی معاونت محترم امور دام وزارت جهاد کشاورزی در مورد یکپارچه‌سازی فرایند تولید اعلام شده مورد استقبال است ولی باید ابعاد مختلف آن باتوجه به ویژگی‌های صنعت مرغداری ایران مورد مداقه قرار گیرد، وی یادآور شد: طبق آمار اعلام شده بالغ بر 23 تا 24 هزار واحد مرغ گوشتی در کشور وجود دارد که گفته میشود 5 تا 6 هزار واحد آنها زیر 5 هزار قطعه هستند، اینها در زمان جنگ تحمیلی و حسب ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر آن دوره پروانه گرفته‌اند و در مقاطعی از سال جوجه ریزی می‌کنند، ورود آنها به بازار خود به خود نوساناتی کم و بیش در حوزه تقاضا برای دان و جوجه یک روزه در پی دارد. در حوزه اجرای زنجیره یا یکپارچه سازی که با کلمه خارجی »اینتگریشن« معرفی شده است باید به این واقعیت شاخص در صنعت مرغداری کشور توجه داشت، مسلماً موضوع شرکت‌های معظم و کمپانی‌هایی که با صرف هزینه‌های تحقیقاتی بسیار و با قبول ریسک و مسئولیت یکپارچه سازی را اجرا کرده‌اند از اهمیت فوق العاده برخوردار است و درواقع این گروه از شرکت‌ها تمامی مصائب این بحث تحول‌ساز را بر دوش گرفته‌اند و مورد حمایت و تایید ما به عنوان تشکل سراسری مرغداران نیز می‌باشند چرا که نتیجه کار آنان به نفع مرغداران در استان‌های مختلف کشور است اما بحث اتصال واحدهای کوچک کم بازده، بازسازی، نوسازی، آموزش و افزایش بهره‌وری آنان برای پیوستن به زنجیره است و این در شرایط کنونی فقط از طریق تشکل‌های موجود و در قالب تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها استانی و سراسری امکان‌پذیر است.
در عین حال دولت به این نکته توجه کند که اگر اتکا فقط به شرکت‌های معظم باشد امکان ایجاد اتحاد انحصاری دور از ذهن نیست حال آنکه حضور اتحادیه سراسری و تعاونی ها و اتحادیه‌های استانی حسب نوع تعامل و گفتمان و رابطه‌ای که طی سالیان متمادی با دولت ها داشته‌اند ضمانت اجرای کنترل و نظارت بر قیمت نهایی برای دولت را بیشتر فراهم می‌سازد.
مهندس عطاءالله حسن زاده رئیس هیات مدیره اتحادیه سراسری مرغداران در پایان یادآور شد: به هر حال ما از طرح مورد نظر معاونت امور دام در ابعاد مختلف استقبال می‌کنیم و همراهی و همکاری خود را برای اجرای کامل این راهبرد چاره‌ساز اعلام می‌داریم.
تجربه‌های انجام شده جهانی بر ضرورت اجرای اینتگریشن تأکید دارد
دکتر مهربانی یگانه دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه می‌گوید: در رابطه با اینتگریشن و ضرورت اجرای آن در صنعت مرغداری مطالب زیادی طرح شده است، مجله شما هم گزارش خوبی در این باره نوشت که موضوع گفتمانی در رابطه با این شیوه مدیریتی را به نحو شایسته‌ای گسترش داد.
اخیراً نیز یکی از دانشجویان خود در دوره کارشناسی ارشد را راهنمایی کردم که پایان‌نامه‌اش را به موضوع اینتگریشن اختصاص دهد به خصوص که اطلاع دارم پیش از این هیچ منبع آکادمیک دانشگاهی به این موضوع نپرداخته است.
با این حال باید گفت؛ راه چاره صنعت مرغداری کشور ایجاد زنجیره‌ی تولید در قالب‌های مختلف از جمله مالکیت حلقه‌های زنجیره، تمرکز بر یک یا دو عامل همچون واحد مرغ مادر و کشتارگاه و عقد قرارداد با واحدهای گوشتی و نهایتاً عرضه در واحدهای صنفی مشخص و فست فودها و موازی با تمامی اینها صادرات است.
دکتر مهربانی می‌گوید: تشکل‌های شهرستانی، استانی و سراسری نیز در صورت نظارت می‌توانند در کنار شرکت‌های الگو اقدام به مدیریت زنجیره تولید کنند.
دکتر مهربانی یادآور میشود: در نهایت و در مراحل پیشرفته، موضوع انحصار اینتگریشن می‌تواند مسئله آفرین باشد که نقش و جایگاه دولت ها در چنین شرایطی در حمایت از واحدهای کوچک تولیدی و مصرف‌کنندگان حائز اهمیت است، دولت‌ها در واقع دخالت نمی‌کنند بلکه با دیدبانی، نظارت، کمک‌های آموزشی و ترویجی، حل پاره‌ای از مشکلات زنجیره‌ها در سامانه بوروکراسی دولتی غیر بخشی، دفاع تعرفه‌ای از صادرات محصول نهایی و بازارسازی در حوزه مناسبات دیپلماتیک بستر پیشرفت زنجیره‌ها را فراهم می‌سازند.
وی خاطرنشان ساخت: بحث اهمیت یا عدم اهمیت این شیوه مدیریتی منتفی است، زیرا تجربه جهانی کشورهای مختلف با ساختارهای اقتصادی متفاوت بر ضرورت به کارگیری آن تأکید دارند، آنچه مهم است شیوه اجرا و کاهش امواج ناشی از تکانه‌های اقتصادی است که دامنه آن ممکن است فرآیند پیش از تولید و پس از تولید گوشت مرغ را نیز متاثر سازد و زنجیره‌ها را از هم بگسلد.
وی در پایان می‌گوید: ما به عنوان یک تشکل از اجرا و حمایت دولت از این طرح استقبال می‌کنیم.
هفتاد و پنج درصد تولید گوشت مرغ جهان به شیوه اینتگریشن انجام میشود
به واقع باید گفت مهندس غلامعلی فارغی طی سالیان متمادی گذشته نقش سازمانگر در عرصه تشکل‌های صنعت مرغداری داشته، به رغم اشتغالات فراوان حوزه کاری خود با صبوری قابل توجه در محافل صنعت مرغداری حضور می‌یابد و سعی دارد که پیوندها را به رغم تضادهای اجتناب‌ناپذیر درون صنعت محکم کند و اختلاف ها را تعدیل.
موضوع اینتگریشن، جدای از کارهای تشکلی مهندس فارغی مضمونی است برای پر کردن ساختارهای ایجاد شده. وی در پاسخ پرسش‌های ما نامه‌ای ارسال داشته است که متن آن از نظر شما می‌گذرد:
مدیریت محترم مجله دامپروران
با سلام و احترام؛
ضمن تشکر و قدردانی از فرهنگ‌سازی آن مجله محترم در صنعت طیور کشور، امیدوارم در این امر مهم نیز با کارشناسی، بسترهای مناسب برای اجرائی نمودن آن فراهم شود، هرچند این امر با منافع بخش‌های مختلف در درون صنعت و دولت و تشکل‌ها در مغایرت خواهد بود و به همان دلیل مقاومت و برخوردهای نامناسبی با این امرخواهد شد ولی امیدوارم اصحاب مطبوعات تخصصی در این مورد به کمک صنعت آمده و در اجرای این امر مهم و حیاتی که در واقع نقطه عطفی تاریخی در صنعت مرغداری کشور خواهد بود نقش تاثیرگذار خود را مثل گذشته ایفاء نماید:
1- integration )) اینتگریشن چیست، به کدام شیوه از مراحل تولید گوشت مرغ و تخم مرغ اطلاق میشود، چه زمان و در کدام کشور اجرا شده است و نتایج آن چه بوده است؟
اینتگریشن به معنی یکپارچه سازی کلیه فرآیندهای تولیدگوشت مرغ و تخم مرغ میباشد. براساس مطالعات صورت گرفته در ایران چندین نوع ساختار تولید، ناشی از شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و تاریخی داریم که بسیار هزینه‌زاست و تقریباً می‌توان اذعان نمود این روش تولید در هیچ یک از کشورهای جهان وجود ندارد.
در ایران حلقه‌های تولید اعم از اجداد، مادر، جوجه کشی، کارخانه دان، واحدهای گوشتی، کشتارگاه‌ها، فرآوری، توزیع و پخش به صورت مجزا و در رقابت با هم فعالیت می‌کنند و در میانه آنها تعداد زیادی عوامل واسطه‌ای حضور پررنگ دارند، سیستم بانکی نیز به هرکدام از آنها به طور مجزا تسهیلات پرداخت می‌کند در حالی که همه این عوامل دست به دست هم داده و باعث میگردد هزینه‌های تولید افزایش یافته و حاشیه سود نیز بسیار پایین باشد که در نتیجه به جای جلب سرمایه‌گذاری در بخش و اصلاح ساختار، موجب فرار سرمایه، به هم ریختگی، رکود و نوسانات شدید بازار میگردد.
به هر حال، در کشورهایی مثل آمریکا، برزیل، تایلند، آفریقای جنوبی و ترکیه و... که در صنعت مرغداری جزو تولیدکنندگان و صادرکنندگان عمده محسوب می شوند شیوه تولید به صورت یکپارچه میباشد و به همین دلیل از قیمت تمام شده پائین و کیفیت تولیدات بالا برخوردار بوده و سهم بزرگی از صادرات این محصولات را در اختیار دارند.
2- باتوجه به شرایط تولیدگوشت مرغ و تخم مرغ در ایران و نقشی که دولت در این عرصه ایفا می‌کند چه شیوه اجرایی را مناسب‌تر می‌دانید؟
براساس مطالعات میدانی و تطبیقی انجام شده توسط دانشگاه علم و صنعت و وزارت جهاد کشاورزی و همراهی بخش خصوصی، شیوه تولید یکپارچه به صورت قراردادی، بهترین راهکار اصلاح ساختار تولیدگوشت مرغ و تخم مرغ معرفی شده است که باید در شیوه اجرا، بدون دخالت دولت ولی با حمایت، پشتیبانی و بسترسازی آن پیش برود. ما برای رقابت‌پذیر کردن تولیدات خود، ناچار به تغییر و اصلاح ساختار صنعت، تولید و تشکل‌های تولیدی می‌باشیم و قطعاً در مسیر این تغییر با اختلاف نظر و مقاومت‌هایی روبرو خواهیم بود که امیدواریم این اختلاف نظرها در راستای بهبود روش‌های اجرایی قرار بگیرد و نه کند و متوقف کردن آن، زیرا در این صورت در عرصه جهانی هیچ سهمی ازصادرات نخواهیم داشت و واردات می‌تواند به عنوان یک چماق بالای سر تولید داخلی برای همیشه حاشیه سود این بخش را کاهش داده، تولید را توجیه ناپذیر و موجب فرار سرمایه‌ها از بخش گردد. شیوه قراردادی را می‌توان براساس مطالعات فوق بهترین گزینه در روش اجرایی در پیش گرفت.
3- نقش دولت در این زمینه چگونه باید باشد، آیا این موضوع بحثی مرتبط به بخش خصوصی است یا در قالب سیاست‌های اجرایی دولت نیز می‌گنجد؟ آیا اجرای سراسری این شیوه برای تولید گوشت مرغ و تخم مرغ امکان‌پذیر هست؟ اگر هست دلایل شما چیست؟(مختصر بیان فرمایید)
این کار مرتبط با فعالیت تولیدی بخش خصوصی است و نباید دولت در این امر دخالت داشته باشد ولی تغییر ساختار صنعتی به این بزرگی و پراکندگی به همین راحتی نخواهد بود و لذا دولت به عنوان حامی و پشتیبان در بسترسازی‌های قانونی و پشتیبانی تسهیلاتی و ایجاد هماهنگی و شکستن مقاومت‌های احتمالی و رفع اختلاف نظرهای اجرایی و واگذاری تصدی‌گری باید وظیفه حاکمیتی خود را ایفا نماید.{tor_sutitle}عضو هیات مدیره انجمن تخم مرغ شناسنامه‌دار: اصل قضیه به خود اینتگریشن بر نمی‌گردد، بلکه موضوع مدیریت است که در تمامی حلقه‌ها حذف واسطه‌ها اتفاق بیفتد{/tor_sutitle}
در کشورهای برزیل و ترکیه این تغییر بنابر ضروت‌های تاریخی و اقتصادی به صورت خود جوش و از بطن تولیدکنندگان بزرگ شروع شده است و دولت ها نقش تسهیل کننده قوانین و تامین وام‌های ارزان قیمت و به میزان کافی و هدایت آنها به سمت زنجیره ها را داشته‌اند، مثلاً در برزیل تسهیلات پرداختی به صنعت مرغداری صرفاً از طریق زنجیره ها صورت می‌گیرد و یا در ترکیه، تسهیلات با 5 درصد کارمزد در اختیار زنجیره‌ها قرار می‌گیرد که در واقع دولت کمک‌های خود را به طرق غیر مستقیم به صنعت تزریق می‌کند و تولیدکنندگان نیز محصول خود را با قیمت مناسب و با کیفیت خوب در طول سال با کمترین نوسانات در اختیار مصرف کنندگان قرار می‌دهند و تنظیم بازار صرفاً توسط زنجیره‌های بزرگ انجام می‌پذیرد و بدون اینکه دولت نقشی در تنظیم بازار داشته باشد آرامش در بازار و تولید و نوسانات قیمت در طول سال برقرار است.
به عبارتی هم اینکه دولت هزینه‌ای برای تنظیم بازار نمی‌کند، هم مصرف کننده اضطراب نوسان قیمت را ندارد و هم تولیدکنندگان نگران نوسانات بازار و تولید نیستند، در واقع هر سه ضلع این مثلث راضی، منافع ملی محفوظ و شرایط و امکان صادرات مازاد تولید فراهم میباشد، همچنین در شرایط اینتگریشن کامل، تولید داخلی قابل رقابت با محصول خارجی خواهد بود و مهمتر از همه اینها قیمت تمام شده بسیار پائین‌تر و بهره‌وری بالا میباشد.
مدیرعامل صندوق توسعه سرمایه‌گذاری صنعت طیور:
اجازه دهیم زنجیره ها با مدیریت بخش خصوصی کارشان را پیش ببرند
سیدمهدی پورسمر مدیر صندوق توسعه سرمایه گذاری در گفتگو باخبرنگار مجله دامپروران می‌گوید: قصد اطاله کلام ندارم، شاخص‌های اصلی این بحث مطرح شده ولی به طور تیتروار باید گفت: مدیریت واحد حلقه‌های تولید گوشت مرغ از اولین مرحله تا سفره مصرف‌کننده بحثی است که در عرصه جهانی با عنوان اینتگریشن معرفی شده و عمل میشود. وی گفت: یکی از شاخص‌های زنجیره تولید که کمتر به آن پرداخته شده است واز حساسیت و دقت بسیاری نیز برخوردار است مدیریت مالی است به این معنی که یک صاحب سرمایه با عقد قرارداد میان حلقه‌های مختلف زنجیره تولید این امر را انجام می‌دهد یا اینکه یک مدیریت فنی و تکنیکی باعث وصل حلقه‌های مختلف تولیدی خواهد شد.
وی با ذکر مصادیق متعددی از زنجیره‌های یکپارچه تولیدگفت: اولین زنجیره تولید در کشور آمریکا در دهه پنجاه میلادی تشکیل گردید، منظور از تشکیل این زنجیره‌ها پیشبرد اهدافی چون کاهش قیمت تمام شده، جلوگیری از ضرر و زیان بعضی از حلقه‌های تولید و در نهایت سودآور کردن تمامی حلقه ها تولید عنوان شد.
تجربه اجرایی سالیان متمادی نیز صحت این شیوه مدیریتی را اثبات کرد و در پی آن اجرای اینتگریشن در صنعت مرغداری جهان گیر شد و کشورهای بسیاری برای برون رفت از مشکلات تولید به صورت داوطلبانه به اجرای زنجیره تامین در حلقه‌های مختلف تولید پرداختند.
* نحوه اجرای و وظایف دولت در تشکیل زنجیره‌ها
پورسمر می‌گوید: آنچه که مورد نظر است سودآوری و کاهش قیمت تمام شده است، لذا بایستی مدیریت خود جوش اقتصادی با هدف ایجاد تولیدی‌های بزرگ و سودآور با کمک دولت به عنوان بسترساز برای اعمال این مدیریت اتفاق بیفتد به این مفهوم که مسائلی نظیر وضعیت مالیاتی زنجیره‌ها، مجازات قضایی عدم ایفای تعهدات حلقه‌های مختلف زنجیره در قراردادها، جرائمی که وزارت متبوع می‌تواند در نظر بگیرد، نحوه استفاده از تسهیلات بانکی از طریق حلقه‌های هر زنجیره،مسائلی نظیر احتکار، تشویق صادرات و یا جلوگیری از صادرات، حسب ضرورت ها و موقعیت‌های خاص در اهم وظایف دولت و خصوصاً وزارت جهاد کشاورزی در این طرح قرار گیرد.
وی در پایان یادآور شد: اگر شرایط و محیط کسب و کار در سایه اعمال دقیق قوانین مهیا باشد بدون تردید سرمایه‌های بخش خصوصی خود به خود به سمت اجرای این طرح سوق می‌یابند و در نهایت باید اجازه دهیم که زنجیره‌ها به صورت خودجوش و با انگیزه‌های رقابت در کاهش قیمت تمام شده و تضمین سود ثابت هر چند متعادل و منطقی شکل گیرد.
دبیر انجمن صنایع طیور ایران:
زنجیره‌ها باید توسط تشکلی فراگیر هدایت و حمایت شوند
مهندس اصغری‌فرد، دبیر انجمن صنایع طیور ایران که با تلاش‌های مجدانه‌ی وی و اعضای هیات مدیره اخیراً شاهد ایجاد انجمن ملی صنایع طیور بودیم در پاسخ به سوالات ما می‌گوید:
تولید زنجیره ای (integration) عبارت است از همکاری و همگامی ارگانیک حلقه‌های موثر زنجیره تولید گوشت مرغ و تخم مرغ برای نیل به بهره‌وری اقتصادی خرد و کلان در جهت تولید محصول نهایی مصرفی. این شیوه بعد از جنگ جهانی دوم و از دهه شصت در کشورهای بزرگ تولید کننده محصولات طیور، از جمله آمریکا و سپس در کشورهای اروپایی توسط یکی از حلقه‌های زنجیره (کارخانجات خوراک دام، کشتارگاه‌ها و...) شکل گرفته و محاسن بسیار زیادی چه برای بنگاه‌های اقتصادی و چه مصرف کنندگان (به لحاظ تبعات حاصل از افزایش کیفی تولیدات) و برنامه‌ریزی تولید و صادرات برای دولت‌ها در پی داشته است.
مهندس اصغری‌فرد در ارتباط با سیاست‌گذاری‌های دولت می‌گوید: بدیهی است چون شاخه‌های مختلف صنعت طیور با این موضوع مرتبط هستند، دولت باید به گونه‌ای سیاستگذاری کند که کلیه شاخه‌ها از طریق تشکلی فراگیر که این شاخه‌ها را در خود جای داده مورد هدایت و حمایت قرار گیرند.
وی با قیاس نقش دولت‌های مختلف که سامانه اینتگریشن در آنها اجرا شده می‌گوید: همانگونه که در کشورهای پیشرو عمل میشود، نقش اصلی و ویژه دولت ارائه سیاست‌های کلان خویش در بخش تولید و صادرات و ایجاد امنیت غذایی مردم به تشکلی است که بتواند این اهداف را عملی کند و بعد از آن ایجاد بستر مناسب برای توسعه این قبیل واحدها و ورود به یک بازار رقابتی سالم برای افزایش بهره‌وری و کیفیت محصولات. رفع موانع بوروکراتیک صادرات، تامین و توزیع سهل‌تر نهاده‌ها از طریق دو تشکل فراگیر طیور یعنی انجمن ملی صنایع طیور ایران و نیز صندوق حمایت توسعه صنعت طیور مهم ترین نقشی است که دولت می‌تواند در جهت نیل به این موضوع ایفا نماید.
عضو هیات مدیره انجمن تخم مرغ شناسنامه‌دار:
اینتگریشن یک مدیریت خلاق و همه جانبه نگراست
مهدی معصومی یکی از فعالان با سابقه، مبتکر و نوآور در صنعت مرغداری را همگان می‌شناسند و به خوبی می‌دانند که برای برندسازی در صنعت مرغداری چه کوشش‌هایی توأم با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت انجام داده است و همیشه از آنچه که انجام داده است دیگران نیز بهره‌برده‌اند و الگوهایش در جامعه مرغداری و جامعه مصرف ماندگار شده است.
وی را در حاشیه نمایشگاه VIV کیش در زمانی محدود ملاقات کردم و پرسیدم؛ چگونه باید اینتگریشن را پیاده و اجرا کنیم؟ وی گفت: گذشته از سابقه دیرینه و نتیجه بخش این شیوه مدیریتی در کشورهای مختلف جهان که راهکاری تجربه شده است اصل قضیه به خود اینتگریشن بر نمی‌گردد، بلکه موضوع مدیریت است که در تمامی حلقه‌ها حذف واسطه‌ها اتفاق بیفتد و از آنجا که هدف هر فعالیت تجاری کاهش قیمت تمام شده، فروش بیشتر و سود منطقی و متعارف است اجرای این شیوه باید به گونه‌ای باشد که قیمت را تثبیت و سود حلقه‌های مختلف را تضمین کند و از آنجا که صنعت مرغداری کشورمان با تنش‌ها و نوسانات مداوم مراحل پیش و پس از تولید مواجه است مدیریت صحیح و همه جانبه نگر در زنجیره‌های تولید می‌تواند تکانه این نوسان‌ها را در میان حلقه‌های مختلف به گونه‌ای تقسیم کند که تولید ادامه یابد و بهترین کار آن است که دولت ناظر باشد و بسترهای لازم در حوزه مسائل حقوقی، تعرفه‌ای، تسهیلات صادراتی و مالیاتی را برای اینتگریشن ها هموار کند، هر وقت که دولت با حمایت‌های اعتباری مستقیم از این یا آن حلقه وارد کار شود تردیدی نیست که تعادل منطقی به نفع رانت‌جویی به هم خواهد خورد و مسیر عوض میشود.
عضو انجمن ملی صنایع طیور:
دولت باید به جایگاه سیاستگذاری کلان بازگردد و کار مردم را به مردم بسپارد
مجتبی رسولی یکی از فعالان برجسته و خود ساخته صنعت مرغداری را سالهاست می‌شناسم و در محافل و جلسات و سمینارها و میزگردها همیشه به گفتارهای ایشان با حوصله و دقت گوش داده‌ام. او همواره حرف‌های نو می‌زند و به واقع فکر می‌کند و قادر است آنچه که فکر کرده است را در گفتارش به صورت کلام و جملات وزین و برگزیده بیان کند.
باورم نمی‌شد در نوشتار هم چنین باشد که هست، او سوالات ما را بامتنی خوب و البته طنزهای تلخ پاسخ داده است، خوب می‌دانم کسانی مثل ایشان اصولاً از سوال که نوعی استنطاق است خوششان نمی‌آید اما ظاهراً چاره‌ای نیست، در این زمانه عسرت باید به سوالاتی که در درون و بیرون، بی آنکه بخواهیم برایمان طرح میشود پاسخ دهیم،با دریغ نیز بگویم که به خاطر محدودیت ناگزیریم قسمت‌هایی از متن خوب ایشان راحذف کنیم. وی به سه سوال ما این گونه پاسخ داده است:
1- integration )) اینتگریشن چیست، به کدام شیوه از مراحل تولید گوشت مرغ و تخم مرغ اطلاق میشود، چه زمان و در کدام کشور اجرا شده است و نتایج آن چه بوده است؟
در مراجعه به فرهنگ لغات در مقابل کلمه integration )) می‌یابیم: یکپارچه‌سازی، ائتلاف، انضمام، اختلاط، یکپارچگی، اتحاد عناصر مختلف اجتماع. ملاحظه میشود با یک مراجعه ساده به فرهنگ لغات پاسخ سوال را به درستی دریافته‌ایم. در بحث یکپارچه‌سازی تولیدگوشت مرغ نیز موضوع به همین سادگی قابل تبیین است. اتصال بحث‌های مختلف تولید مرغ به یکدیگر از ابتدا تا مصرف کننده نهایی(مرغ اجداد، مرغ مادر، مرغ گوشتی، جوجه کشی، کارخانه‌دان، کشتارگاه، بسته بندی، شبکه توزیع و...)
این شیوه مدیریت بر تولید و بازار در تمامی کشورهای تولیدکننده عمده مرغ عامل اصلی توسعه صنعت بوده است، به عنوان مثال ترکیه طی یک دهه با اتخاذ این شیوه عقب ماندگی سی ساله خود در قیاس با ایران را پشت سر گذاشت. طبعاً آمریکا، برزیل، تایلند، آفریقای جنوبی، فرانسه، هلند، انگلستان و... نیز خیلی زودتر آغاز نموده و به سرانجام رسیدند. به بیان بهتر، آیا شما کشور تولیدکننده عمده گوشت مرغی را می‌شناسید که براساس مدیریت برواحدهای منتزع و پراکنده از هم توانسته باشد به بازار رقابت مرغ وارد شود؟
2- باتوجه به شرایط تولیدگوشت مرغ و تخم مرغ در ایران و نقشی که دولت در این عرصه ایفا می‌کند چه شیوه اجرایی را مناسب‌تر می‌دانید؟{tor_sutitle}سید مصطفی مصطفوی - دبیر اسبق انجمن جوجه یکروزه - به نظر می‌آید پیشروان و لیدرهای زنجیره‌های تولید گوشت مرغ به مراتب گفته شده در فوق اهمیت نداده و شرایط تشویق حضور آحاد مرغداران گوشتی را در زنجیره فراهم نمی‌کنند بلکه با ارائه نظریات خود به کمیته هادی مسیر ناهمواری در آینده صنعت مرغداری به وجود می‌آورند. مضافاً اینکه اگر قدرت مدیریتی در دست عده‌ای قلیل قرار گیرد عموم تولیدکنندگان را به استثمار خود درمی‌آورند.{/tor_sutitle}
این شیوه تولید مرغ در مراکز تولید جدا از هم (20 هزار واحد مرغداری گوشتی، 450 واحد مرغ مادر و تعداد زیادی جوجه کشی و کارخانه دان، کشتارگاه) و در معامله هر روزه با یکدیگر به طوری که هر یک کوشش نمایند سود خود را به حداکثر برسانند، باعث ظهور دو قدرت ماورا تولید شده است، یکی دستگاه عریض و طویل دولتی که به عنوان حمایت از مصرف کننده نظارت و دخالت روزمره در امر تولید دارد و دوم بازار واسطه‌گری بسیار قدرتمند که به سودهای بادآورده عادت کرده‌اند و هر روزه سود خود را از شما مطالبه می‌کنند. نتیجه‌ی آن، انقیاد تولیدکننده و بهای گران محصول برای مصرف کننده است.
لذا اگر بپذیریم که دولت به حوزه سیاستگذاری کلان خود بازگردد و واسطه‌ها فعالیت‌های واسطه‌پذیر انجام دهند نه در عرصه تولید گوشت مرغ و تخم‌مرغ وارد شوند، چاره‌ای نداریم جز اتحاد و اتصال حلقه‌های مختلف زنجیره تولید.
اکنون چند سالی است که برخی از تولیدکنندگان برای بقای خود به صرافت افتاده‌‌اند که با مدیریت زنجیره تولید چالش‌های خود را در مواجهه با بازار به سرانجام رسانده و با کاهش بهای تمام شده حاشیه امن اقتصادی برای خود ایجاد نمایند.
نمی توان نسخه خاصی برای یک شیوه اجرایی مناسب پیچید. مثلاً در آمریکا سهم مالکیت در شرکت‌های بزرگ به ترتیب زیر نزولی است:
1- کشتار و فرآوری مرغ (بیشترین سهم مالکیت)
2- کارخانه دان
3- کارخانه جوجه کشی
4- مزارع مرغ مادر (اجداد و مادر)
5- مزارع پرورش مرغ گوشتی
در ترکیه و بسیاری از کشورهای اروپایی تمرکز عمده مالکیت بر حلقه‌های مرتبط کننده مزارع (کارخانه دان، کشتارگاه و جوجه کشی) است و مطابق مطالعات انجام شده به سفارش معاونت امور دام برای جستجوی ساختار مناسب در ایران، مزارع مرغ مادر را نیز جزء ضرورت‌های مالکیتی در شرکت‌های یکپارچه شناخته‌اند به هر روی، در تحلیل نهایی قطعا بیشترین چسبندگی از ناحیه مرغداران گوشتی به شرکت‌های یکپارچه حادث خواهد شد زیرا تنهاتر از همه هستند. مرغداران مادر به یمن همبستگی در انجمن و کنترل تعداد مرغ اجداد طی سالیان اخیر با بازار بالنسبه خوبی مواجه بوده‌اند و هنوز خود را قوی‌تر از آن می‌بینند که تمایل به چسبندگی به شرکت‌های یکپارچه داشته باشند.
به نظر می‌رسد آنانی که قصد ورود به این عرصه را دارند بدوا می‌بایست بر مدیریت کامل کشتارگاه، کارخانه دان، حجم قابل توجهی مرغ جهت ایجاد برند و حضور مستمر در بازار متمرکز باشند. تولید جوجه یکروزه به عنوان یک نهاده همچون ذرت وسویا متناسب با تقاضا در بازار موجود بوده و بایست موجود باشد خصوصاً با افزایش بهای ارز و قیمت تمام شده تخم مرغ نطفه‌دار، صادرات مازاد آن توجیه اقتصادی داشته و انشاا.. محدودیت‌های موجود در جوجه‌ریزی اجداد که خود باعث ایجاد رانت شده است برداشته شود.
3- نقش دولت در این زمینه چگونه باید باشد، آیا این موضوع بحثی مرتبط به بخش خصوصی است یا در قالب سیاست‌های اجرایی دولت نیز می‌گنجد؟ آیا اجرای سراسری این شیوه برای تولید گوشت مرغ و تخم مرغ امکان‌پذیر است؟ اگر هست دلایل شما چیست؟(مختصر بیان فرمایید)
از آنجایی که قوانین و بخشنامه ها و دستورالعمل‌ها براساس وجود واحدهای خرد تولیدی منفک از یکدیگر تعریف شده، عاجل‌ترین وظیفه دولت بازنگری این قوانین و بخشنامه و نظامنامه ها در جهت به رسمیت شناختن بنگاه‌های اقتصادی (نه پروژه و مزارع) در چهارچوب قانون تجارت و اصلاح قوانین مالیاتی مربوطه است.
در بالا اشاره شد که عملا دخالت دولت در اجرا مفید به فایده نبوده است امری که مدیران محترم ارشد دولتی به آن اذعان دارند. اگر بلوغ مردم را در عمل قبول داشته باشیم تامین مایحتاج مردم برعهده مردم است و دولت سیاست‌گذار و حامی. بعد از عبور از گدارهای انقلاب، اکنون بیش از دو دهه است که سیاست‌های اجرایی دولت بر این مهم مبتنی است؛ «سپردن کار مردم به مردم». متاسفانه این کوتولگی و ضعف بخش خصوصی است که دولت را از مسیر اصلی خود منحرف می‌کند. ما چاره‌ای جز مسیر طی شده و در واقع آزمون پس داده در کشورهای توسعه یافته در صنعت مرغداری نداریم، چرا ما نمی‌توانیم با مرغ برزیلی یا ترکیه‌ای در مرزهای خود رقابت کنیم؟ اختلاف 15 تا 30 درصدی در ضریب تبدیل، تفاوت بیش از 100 درصدی در برداشت هر متر مربع، کاهش سن کشتار 5 تا 15 روزه، شاخص تولید بالاتر از 320 و نهایتا کاهش بهای تمام شده به میزان 15 تا 25 درصد از اهم دلایل موفقیت ایجاد زنجیره تولید و توزیع است و به علاوه باید محصول با هویت و کیفیت متناسب با شان مصرف کننده ایرانی را نیز افزود.
در خاتمه، شنیده‌ها حاکی است که اعتباری از محل صندوق توسعه ملی جهت زنجیره‌ها اختصاص یافته است (شما بخوانید نام گذاری شده است) اما خوب می‌دانید باتوجه به پیچیدگی شرایط دستگاه متولی (ابلاغ اعتبار به بانک توسط معاونت دیگری در وزارت جهاد کشاورزی انجام میشود) و نیز شرایط قبل از عقد قرارداد از سوی بانک عملا عملیاتی شدن وجوه هدایت شده به سوی شرکت‌های یکپارچه امری بعید و دور از دسترس است.
پس با اشاره به مقاله جناب آقای انصاری در شماره 143 دی ماه 92 مجله دامپروران که پنبه شرکت‌های یکپارچه را تلطیف فرموده‌‌اند اصولاً لحافی وجود ندارد و بر سر آن دعوایی نداریم، نه از همین حالا بلکه سالیان درازی است که شرکت ما)سپیدماکیان(عطای اینگونه اعتبارات را به لقایش بخشیده است و تلاش کارکنان کوشا و زحمتکش شرکت روانداز آن است.
دبیر پیشین انجمن جوجه یکروزه:
قدرت مدیریت زنجیره‌ها نباید در دست عده‌ای محدود شود
آنچه که در پی می‌خوانید نامه‌ای مختصر از سوی سید مصطفی مصطفوی، دبیر پیشین انجمن جوجه یکروزه و یکی از صاحب نظران صنعت طیور کشور است که سالیان متمادی در راه اعتلای این صنعت در کنار صاحبان و سرمایه‌گذاران بخش تلاش مجدانه کرده است. وی بارها موضوع زنجیره تولید را در جامعه مرغداری کشور بیان داشته و اینک که خواسته بودیم به پرسش‌های ما جواب دهد این مختصر قناعت کرده است. عین متن‌نامه ارسالی ایفا میگردد:
سردبیر محترم مجله وزین دامپروران:
با سلام مقاله مربوط به زنجیره‌های تولید گوشت مرغ را در شماره اخیر ملاحظه کردم، من حیث المجموع نکات قابل توجهی داشت و به نظرم رسید که چند نکته اساسی در بحث اصلاح ساختار صنعت از قلم افتاده است که ذیلاً اشاره می‌کنم:
اگرچه بنده شخصاً از سال‌های دور مدافع این اصلاح بودم و در سمینارها و سخنرانی ها بارها به این تکنیک مدیریتی اشاره کرده و حتی از» پیترون هورن« استاد دانشگاه »واخننگن هلند « نیز برای این منظور دعوت نمودم، لیکن در طرح مورد مطالعه استاد گرامی جناب دکتر تیموری نظرات مطرح شده اینجانب در میان دیگر نظرات هضم و شکل دیگری از اصلاح ساختار مطرح شده است.
اولاً، زنجیره تولید ابزاری است مدیریتی که بتواند با حذف هزینه‌های واسط مجموعاً هزینه تولید را کاهش دهد.
ثانیاً، با عرضه محصول به شکل‌های مختلف و اوزان متفاوت و تفاوت قیمت حق انتخاب به مشتری بدهد.
ثالثاً، با اشاعه فرهنگ مصرف به شکل محسوس و یا نامحسوس، الگوی مصرف را درجهت منافع ملی تغییر دهد (کاهش وزن لاشه مرغ)
رابعاً، با ارائه خدمات فنی و مهندسی قابلیت‌های تولیدی واحدهای تحت پوشش را افزایش داده و را راندمان‌های نزدیک به استانداردهای بین‌المللی خلق کند که موجب کاهش قیمت در هر حلقه و در مجموع کاهش قیمت تمام شده محصول نهایی شود و قابلیت رقابت در بازارهای جهانی به وجود آید.
در حالی که به نظر می‌آید پیشروان و لیدرهای زنجیره‌های تولید گوشت مرغ به مراتب گفته شده در فوق اهمیت نداده و شرایط تشویق حضور آحاد مرغداران گوشتی را در زنجیره فراهم نمی‌کنند بلکه با ارائه نظریات خود به کمیته هادی مسیر ناهمواری در آینده صنعت مرغداری به وجود می‌آورند. مضافاً اینکه اگر قدرت مدیریتی در دست عده‌ای قلیل قرار گیرد عموم تولیدکنندگان را به استثمار خود درمی‌آورند.
واقعیت این است که اگر 40 درصد از ظرفیت 23 هزار واحد مرغداری گوشتی، با عشق و علاقه و اطمینان به امنیت کار و کاهش ریسک تولید به تعدادی زنجیره ملحق شوند قطعاً مسیر درستی انتخاب شده و به تدریج اصلاح ساختار صورت خواهد گرفت، در غیر این صورت از چاله به چاه افتادن را مجدداً در این طرح شاهد خواهیم بود. لذا؛
- زنجیره باید بتواند با کاهش قیمت تمام شده هر حلقه سود محصول نهایی را تضمین کند و از این سود به نسبت متعارف حلقه‌های خود را تشویق به تولید نماید.
- زنجیره چنانچه مراحل مختلف چهارگانه‌ای که قبلاً عنوان کردم را ملحوظ کند، خود بهای ریسکی را که انجام می‌دهد دریافت نموده و هر حلقه ریسک بازار محصول خود را به زنجیره منتقل ولی یک سود عملکرد دریافت می‌نماید.
نقش دولت محترم هم در این فرایند، نظارت و دقت در رفتار زنجیره‌ها نسبت به حلقه‌های تولیدی است نه ایجاد فضای رانت برای یک عده از زنجیره‌ها (که به دلیل اختصاص مبلغی اکنون بیش از 70 مجموعه زنجیره‌ای اعلام حضور در صنعت مرغداری نموده‌اند).
دولت محترم بایستی امکانات تشویقی برای کاهش وزن در تولید گوشت مرغ را فراهم نماید و نیز مجوز دائمی برای صادرات گوشت مرغ را در اختیار صنعت قرار دهد نه فقط برای تعدادی انگشت‌شمار که محصول دیگران را به نام خود صادر نمایند.
مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران کشور:
ایجاد زنجیره تولید در صنعت مرغداری ضرورتی اجتناب‌ناپذیر
مهندس دارابی مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران کشور به خبرنگار مجله دامپروران در مورد اجرای طرح یکپارچه‌سازی می‌گوید: باتوجه به نوسانات اجتناب‌ناپذیر و متاثر از شرایط اقتصادی، قیمت نهاده‌های پیش از تولید و در طی فرآیند و باتوجه به فعالیت جداگانه حلقه‌های متعدد زنجیره اعم از مادر، مزارع گوشتی، کارخانه‌های خوراک دام و طیور و کشتارگاه تنها راه نجات صنعت مرغداری ایجاد زنجیره‌های تولید است.
مهندس همایون دارابی خاطر نشان ساخت: البته تمامی این مساعی الزاماً باید منجر به کاهش قیمت تمام شده و کیفیت گوشت مرغ یعنی محصول نهایی شود.
وی افزود: خوشبختانه طی سال‌های اخیر به صورت خودجوش و متاثر از فعالیت‌های زنجیره‌های تولید در کشورهای مختلف، تعدادی از مرغداران و صاحبان صنایع مرتبط، براساس نیاز بازار و در قیاس قیمت‌ها اقدام به تشکیل زنجیره تولید کرده‌اند که به نسبت موفق هم بوده‌اند و البته آزمون قابل اتکایی برای این واقعیت حاصل شده است که زنجیره‌های تولید در کشور ما نیز می‌توانند موفق شوند.
وی گفت: این پدیده مدیریتی الزاماً نمی‌تواند به شکل دستوری انجام گیرد اگر این گونه باشد آسیب‌پذیری آنها در آینده بسیار خواهد بود و مشکلات افزون میشود به ویژه اگر این فعالیت دستوری توأم با تزریق اعتبارات ارزان قیمت باشد.
مهندس دارابی یادآور شد: ما نباید در حوزه الگوبرداری فقط به یک شکل از زنجیره صنعت طیور اکتفا کنیم بلکه باید اجازه دهیم متناسب با شرایط تولید کشور و پراکندگی مراکز پرورش و خدمات شکل‌های مختلفی از زنجیره تولید اعم از مالکیتی، مشارکتی و قراردادی پا به عرصه تولید بگذارند.
وی در پایان تأکید کرد: بدیهی است تدوین نقشه راه و رفع موانع قانونی از ضروریات موفقیت این طرح است.
مدیرعامل اتحادیه سراسری صنعت مرغداری:
باتوجه به شرایط خاص صنعت مرغداری ایران اینتگریشن مدیریتی در پوشش تشکل‌ها بهتر از اینتگریشن مالکیتی نتیجه می‌دهد
مهندس حمید فاضلی، مدیرعامل اتحادیه سراسری صنعت مرغداری ضمن ابراز لطف نسبت به مجله دامپروران می‌گوید: لازم است از نشریه وزین »دامپروران « و کلیه دست‌اندرکاران آن که به صورت علمی، مداوم و به روز پیگیر مسائل و موارد و مشکلات صنعت دامپروری و در کنار آن مسائل عمده کشاورزی کشور هستند قدردانی کنم، بالاخص مقالات و نوشته‌های مدیر و سردبیر مجله که با تحلیل مسائلی اصلی و ساختاری صنعت مرغداری و اقتصاد کشور بر نوع نگرش تصمیم‌گیران در این رابطه تاثیرگذار بوده و هست و از اینکه اینجانب نیز جهت اظهارنظر دعوت شده‌ام قدردانی می‌کنم. وی سپس در پاسخ سوالات ما می‌گوید: باید عرض کنم همانگونه که خود شما در مقالات نشریه نیز اشاره فرموده‌اید اینتگریشن از نظر عملی به شیوه‌ای گفته میشود که در آن یک سازمان، صنعت یا بخش، از ابتدای فعالیت خود تا مراحل نهایی تحت یک مدیریت واحد عمل کند و در معنای لغوی نیز »مجموعه کامل« اطلاق میشود.
اینتگریشن در کشورهایی مانند آمریکا، برزیل و فرانسه از بسیاری سال‌های پیش و اخیراً در ترکیه و حتی عربستان نیز به طور مستقل یا تحت شرکت‌های بزرگ اروپایی آمریکایی اجرا شده و نتایج مطلوبی – حداقل براساس اطلاعات و آگاهی‌های ما – به دست آورده‌اند.
البته باید خاطرنشان کرد که در کلیه این کشورها دست کم بیش از 90 درصد اینتگریشن‌ها مالکیتی بوده است.
در این ارتباط باید عنوان کنم باتوجه به شرایط کشور ما و نگرشی که به طور گسترده از ابتدای شکل‌گیری صنعت مرغداری و پس از انقلاب، براساس ایجاد واحدهای کوچک و تولید خرد پاگرفت قطعاً باید اینتگریشن بومی سازی گردد و به صورت اینتگریشن مدیریتی، نه مالکیتی در ایران اجرایی شود چون در ایران هیچ مجموعه‌ای توان آن را نداشته و یا اراده نکرده است که به این صنعت ورود پیدا کرده و مجموعه و یا مجموعه‌های مالکیتی را به صورت اینتگریشن ایجاد نماید، لذا علیرغم تفکر قالبی که در چند ماه اخیر یا یکسال گذشته می‌خواهند مجموعه‌های خود ساخته و ظاهری به نام زنجیره تولید یا اینتگریشن ایجاد نمایند، یا باید تغییر نگرش داده و با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از تجربیات تشکل ها عمل کنند یا قطعا اجرای این شیوه، به رانت سازی و رانت خواری منجر شده و در نهایت با شکست مواجه خواهد شد.
در پاسخ به سوال شما باید عنوان کرد که دولت و متولیان اصلی اینتگریشن در این بخش باید برای توانمند نمودن تشکل‌ها در اجرای سیستم زنجیره واحد به صورت هولدینگ‌های مدیریتی کلیه بخش‌ها از بدو تولید تا انتها یعنی سفره خانوار زمینه‌سازی نموده تا اجرای این طرح توسط حداقل 10 الی 15 مجموعه بزرگ تحت مدیریت تشکل‌ها صورت گرفته، منافع آن میان کل مجموعه تقسیم و برای همه حلقه‌های زنجیره مطلوبیت ایجاد گردد.
غالباً کلیات مطلب را تائید ولی علاقمند بودند مباحثی دیگر از این سامانه مدیریتی مورد مداقه و بحث قرار گیرد، مواردی نیز در رابطه با این نوشته گلایه می‌کردند که الزاماً نقش تمامی گشتارگاه‌های صنعتی طیور در صنعت مرغداری آن گونه که گفته شده بود نیست، امکان همراهی و همکاری آنان با زنجیره نیز وجود دارد به ویژه اگر خود عهده‌دارانجام زنجیره باشند، بخشی از کارشناسان دولتی مرتبط نیز تیتر مطلب را شبهه برانگیز می‌دانستند که گویا ما گفته و نوشته‌ایم اینتگریشن نیزبه رانت تبدیل خواهد شد. بسیاری نیز می‌گفتند مطلب بسیار عالی، سنجیده و منصفانه بود و آنجا هم که انتقادی شده است جنبه مشفقانه و هشدار دارد چه بسا که یک طرح با حسن نیت و با هدف تحول مورد حمایت دولت و بخش خصوصی قرار می‌گیرد ولی در عمل به انحراف کشیده میشود.
طبعاً کار مطبوعات تحلیل از رخدادها و پیش بینی مسیرهایی است که ممکن است کار را به انحراف بکشانند.
به هر حال هرچه که بود انعکاس گسترده و واکنش‌های زیادی به دنبال داشت.
درنهایت بر آن شدیم که با انجام گفتگوهای اختصاصی با صاحب‌نظران، شامل مدیران تشکل‌ها، کارشناسان مستقل و مدیران شرکت‌های مطرح و موفق موضوع را در ابعاد مختلف مطرح سازیم. البته در فرصتی کوتاه تلاش کردیم که یکی از برگزیده‌ترین الگوهای موفق را به عنوان مصداق، جدای از این گزارش به صورت مشروح و مصور معرفی کنیم تا اجرای طرح‌های یک پارچه‌سازی ملموس‌تر شوند.
رئیس هیات مدیره اتحادیه سراسری مرغ گوشتی:
از اینتگریشن با جدیت استقبال می‌کنیم
مهندس عطاءالله حسن زاده رئیس هیات مدیره سراسری مرغداران در پاسخ به سوال خبرنگار مجله دامپروران گفت: اینجانب به عنوان مرغداری فعال با سابقه طولانی در عرصه صنعت مرغداری از دیرباز خواستار اجرای یکپارچه سازی در زنجیره تولید گوشت مرغ و تخم مرغ بو ده‌ام و بارها به صورت تجربی دریافته‌ام اگر این فرایند در اشکال مختلف مالکیتی یا عقد قرارداد به صورت به هم پیوسته عمل کند، تضمینی برای تمامی حلقه‌ها و در نهایت به نفع مصرف‌کنندگان و همچنین در مسیر سیاست‌های دولت خواهد بود.
وی گفت: وقتی که من به عنوان یک مرغدار محصول نهایی را از آن خودم بدانم طبعاً سعی دارم بهترین جوجه، بهترین دان و جیره غذایی و نهایتاً نظارت و دقت لازم برای کاهش تلفات را در واحدی که تحت پوشش زنجیره است اعمال دارم، به عبارت دیگر این شیوه خلاق که بیش از 6 دهه است در کشورهای دنیا عمل میشود، نتیجه بسیار خوبی داشته است.
وی یادآور شد: نجات صنعت مرغداری در شرایط کنونی و در عرصه رقابت‌های جهانی به ویژه رقابت در سطح منطقه اجرای کامل اینتگریشن است که ما همواره از آن استقبال کرده‌ایم.
حسن زاده رئیس هیات مدیره اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی افزود: آنچه از سوی معاونت محترم امور دام وزارت جهاد کشاورزی در مورد یکپارچه‌سازی فرایند تولید اعلام شده مورد استقبال است ولی باید ابعاد مختلف آن باتوجه به ویژگی‌های صنعت مرغداری ایران مورد مداقه قرار گیرد، وی یادآور شد: طبق آمار اعلام شده بالغ بر 23 تا 24 هزار واحد مرغ گوشتی در کشور وجود دارد که گفته میشود 5 تا 6 هزار واحد آنها زیر 5 هزار قطعه هستند، اینها در زمان جنگ تحمیلی و حسب ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر آن دوره پروانه گرفته‌اند و در مقاطعی از سال جوجه ریزی می‌کنند، ورود آنها به بازار خود به خود نوساناتی کم و بیش در حوزه تقاضا برای دان و جوجه یک روزه در پی دارد. در حوزه اجرای زنجیره یا یکپارچه سازی که با کلمه خارجی »اینتگریشن« معرفی شده است باید به این واقعیت شاخص در صنعت مرغداری کشور توجه داشت، مسلماً موضوع شرکت‌های معظم و کمپانی‌هایی که با صرف هزینه‌های تحقیقاتی بسیار و با قبول ریسک و مسئولیت یکپارچه سازی را اجرا کرده‌اند از اهمیت فوق العاده برخوردار است و درواقع این گروه از شرکت‌ها تمامی مصائب این بحث تحول‌ساز را بر دوش گرفته‌اند و مورد حمایت و تایید ما به عنوان تشکل سراسری مرغداران نیز می‌باشند چرا که نتیجه کار آنان به نفع مرغداران در استان‌های مختلف کشور است اما بحث اتصال واحدهای کوچک کم بازده، بازسازی، نوسازی، آموزش و افزایش بهره‌وری آنان برای پیوستن به زنجیره است و این در شرایط کنونی فقط از طریق تشکل‌های موجود و در قالب تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها استانی و سراسری امکان‌پذیر است.
در عین حال دولت به این نکته توجه کند که اگر اتکا فقط به شرکت‌های معظم باشد امکان ایجاد اتحاد انحصاری دور از ذهن نیست حال آنکه حضور اتحادیه سراسری و تعاونی ها و اتحادیه‌های استانی حسب نوع تعامل و گفتمان و رابطه‌ای که طی سالیان متمادی با دولت ها داشته‌اند ضمانت اجرای کنترل و نظارت بر قیمت نهایی برای دولت را بیشتر فراهم می‌سازد.
مهندس عطاءالله حسن زاده رئیس هیات مدیره اتحادیه سراسری مرغداران در پایان یادآور شد: به هر حال ما از طرح مورد نظر معاونت امور دام در ابعاد مختلف استقبال می‌کنیم و همراهی و همکاری خود را برای اجرای کامل این راهبرد چاره‌ساز اعلام می‌داریم.
تجربه‌های انجام شده جهانی بر ضرورت اجرای اینتگریشن تأکید دارد
دکتر مهربانی یگانه دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه می‌گوید: در رابطه با اینتگریشن و ضرورت اجرای آن در صنعت مرغداری مطالب زیادی طرح شده است، مجله شما هم گزارش خوبی در این باره نوشت که موضوع گفتمانی در رابطه با این شیوه مدیریتی را به نحو شایسته‌ای گسترش داد.
اخیراً نیز یکی از دانشجویان خود در دوره کارشناسی ارشد را راهنمایی کردم که پایان‌نامه‌اش را به موضوع اینتگریشن اختصاص دهد به خصوص که اطلاع دارم پیش از این هیچ منبع آکادمیک دانشگاهی به این موضوع نپرداخته است.
با این حال باید گفت؛ راه چاره صنعت مرغداری کشور ایجاد زنجیره‌ی تولید در قالب‌های مختلف از جمله مالکیت حلقه‌های زنجیره، تمرکز بر یک یا دو عامل همچون واحد مرغ مادر و کشتارگاه و عقد قرارداد با واحدهای گوشتی و نهایتاً عرضه در واحدهای صنفی مشخص و فست فودها و موازی با تمامی اینها صادرات است.
دکتر مهربانی می‌گوید: تشکل‌های شهرستانی، استانی و سراسری نیز در صورت نظارت می‌توانند در کنار شرکت‌های الگو اقدام به مدیریت زنجیره تولید کنند.
دکتر مهربانی یادآور میشود: در نهایت و در مراحل پیشرفته، موضوع انحصار اینتگریشن می‌تواند مسئله آفرین باشد که نقش و جایگاه دولت ها در چنین شرایطی در حمایت از واحدهای کوچک تولیدی و مصرف‌کنندگان حائز اهمیت است، دولت‌ها در واقع دخالت نمی‌کنند بلکه با دیدبانی، نظارت، کمک‌های آموزشی و ترویجی، حل پاره‌ای از مشکلات زنجیره‌ها در سامانه بوروکراسی دولتی غیر بخشی، دفاع تعرفه‌ای از صادرات محصول نهایی و بازارسازی در حوزه مناسبات دیپلماتیک بستر پیشرفت زنجیره‌ها را فراهم می‌سازند.
وی خاطرنشان ساخت: بحث اهمیت یا عدم اهمیت این شیوه مدیریتی منتفی است، زیرا تجربه جهانی کشورهای مختلف با ساختارهای اقتصادی متفاوت بر ضرورت به کارگیری آن تأکید دارند، آنچه مهم است شیوه اجرا و کاهش امواج ناشی از تکانه‌های اقتصادی است که دامنه آن ممکن است فرآیند پیش از تولید و پس از تولید گوشت مرغ را نیز متاثر سازد و زنجیره‌ها را از هم بگسلد.
وی در پایان می‌گوید: ما به عنوان یک تشکل از اجرا و حمایت دولت از این طرح استقبال می‌کنیم.
هفتاد و پنج درصد تولید گوشت مرغ جهان به شیوه اینتگریشن انجام میشود
به واقع باید گفت مهندس غلامعلی فارغی طی سالیان متمادی گذشته نقش سازمانگر در عرصه تشکل‌های صنعت مرغداری داشته، به رغم اشتغالات فراوان حوزه کاری خود با صبوری قابل توجه در محافل صنعت مرغداری حضور می‌یابد و سعی دارد که پیوندها را به رغم تضادهای اجتناب‌ناپذیر درون صنعت محکم کند و اختلاف ها را تعدیل.
موضوع اینتگریشن، جدای از کارهای تشکلی مهندس فارغی مضمونی است برای پر کردن ساختارهای ایجاد شده. وی در پاسخ پرسش‌های ما نامه‌ای ارسال داشته است که متن آن از نظر شما می‌گذرد:
مدیریت محترم مجله دامپروران
با سلام و احترام؛
ضمن تشکر و قدردانی از فرهنگ‌سازی آن مجله محترم در صنعت طیور کشور، امیدوارم در این امر مهم نیز با کارشناسی، بسترهای مناسب برای اجرائی نمودن آن فراهم شود، هرچند این امر با منافع بخش‌های مختلف در درون صنعت و دولت و تشکل‌ها در مغایرت خواهد بود و به همان دلیل مقاومت و برخوردهای نامناسبی با این امرخواهد شد ولی امیدوارم اصحاب مطبوعات تخصصی در این مورد به کمک صنعت آمده و در اجرای این امر مهم و حیاتی که در واقع نقطه عطفی تاریخی در صنعت مرغداری کشور خواهد بود نقش تاثیرگذار خود را مثل گذشته ایفاء نماید:
1- integration )) اینتگریشن چیست، به کدام شیوه از مراحل تولید گوشت مرغ و تخم مرغ اطلاق میشود، چه زمان و در کدام کشور اجرا شده است و نتایج آن چه بوده است؟
اینتگریشن به معنی یکپارچه سازی کلیه فرآیندهای تولیدگوشت مرغ و تخم مرغ میباشد. براساس مطالعات صورت گرفته در ایران چندین نوع ساختار تولید، ناشی از شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و تاریخی داریم که بسیار هزینه‌زاست و تقریباً می‌توان اذعان نمود این روش تولید در هیچ یک از کشورهای جهان وجود ندارد.
در ایران حلقه‌های تولید اعم از اجداد، مادر، جوجه کشی، کارخانه دان، واحدهای گوشتی، کشتارگاه‌ها، فرآوری، توزیع و پخش به صورت مجزا و در رقابت با هم فعالیت می‌کنند و در میانه آنها تعداد زیادی عوامل واسطه‌ای حضور پررنگ دارند، سیستم بانکی نیز به هرکدام از آنها به طور مجزا تسهیلات پرداخت می‌کند در حالی که همه این عوامل دست به دست هم داده و باعث میگردد هزینه‌های تولید افزایش یافته و حاشیه سود نیز بسیار پایین باشد که در نتیجه به جای جلب سرمایه‌گذاری در بخش و اصلاح ساختار، موجب فرار سرمایه، به هم ریختگی، رکود و نوسانات شدید بازار میگردد.
به هر حال، در کشورهایی مثل آمریکا، برزیل، تایلند، آفریقای جنوبی و ترکیه و... که در صنعت مرغداری جزو تولیدکنندگان و صادرکنندگان عمده محسوب می شوند شیوه تولید به صورت یکپارچه میباشد و به همین دلیل از قیمت تمام شده پائین و کیفیت تولیدات بالا برخوردار بوده و سهم بزرگی از صادرات این محصولات را در اختیار دارند.
2- باتوجه به شرایط تولیدگوشت مرغ و تخم مرغ در ایران و نقشی که دولت در این عرصه ایفا می‌کند چه شیوه اجرایی را مناسب‌تر می‌دانید؟
براساس مطالعات میدانی و تطبیقی انجام شده توسط دانشگاه علم و صنعت و وزارت جهاد کشاورزی و همراهی بخش خصوصی، شیوه تولید یکپارچه به صورت قراردادی، بهترین راهکار اصلاح ساختار تولیدگوشت مرغ و تخم مرغ معرفی شده است که باید در شیوه اجرا، بدون دخالت دولت ولی با حمایت، پشتیبانی و بسترسازی آن پیش برود. ما برای رقابت‌پذیر کردن تولیدات خود، ناچار به تغییر و اصلاح ساختار صنعت، تولید و تشکل‌های تولیدی می‌باشیم و قطعاً در مسیر این تغییر با اختلاف نظر و مقاومت‌هایی روبرو خواهیم بود که امیدواریم این اختلاف نظرها در راستای بهبود روش‌های اجرایی قرار بگیرد و نه کند و متوقف کردن آن، زیرا در این صورت در عرصه جهانی هیچ سهمی ازصادرات نخواهیم داشت و واردات می‌تواند به عنوان یک چماق بالای سر تولید داخلی برای همیشه حاشیه سود این بخش را کاهش داده، تولید را توجیه ناپذیر و موجب فرار سرمایه‌ها از بخش گردد. شیوه قراردادی را می‌توان براساس مطالعات فوق بهترین گزینه در روش اجرایی در پیش گرفت.
3- نقش دولت در این زمینه چگونه باید باشد، آیا این موضوع بحثی مرتبط به بخش خصوصی است یا در قالب سیاست‌های اجرایی دولت نیز می‌گنجد؟ آیا اجرای سراسری این شیوه برای تولید گوشت مرغ و تخم مرغ امکان‌پذیر هست؟ اگر هست دلایل شما چیست؟(مختصر بیان فرمایید)
این کار مرتبط با فعالیت تولیدی بخش خصوصی است و نباید دولت در این امر دخالت داشته باشد ولی تغییر ساختار صنعتی به این بزرگی و پراکندگی به همین راحتی نخواهد بود و لذا دولت به عنوان حامی و پشتیبان در بسترسازی‌های قانونی و پشتیبانی تسهیلاتی و ایجاد هماهنگی و شکستن مقاومت‌های احتمالی و رفع اختلاف نظرهای اجرایی و واگذاری تصدی‌گری باید وظیفه حاکمیتی خود را ایفا نماید.{tor_sutitle}عضو هیات مدیره انجمن تخم مرغ شناسنامه‌دار: اصل قضیه به خود اینتگریشن بر نمی‌گردد، بلکه موضوع مدیریت است که در تمامی حلقه‌ها حذف واسطه‌ها اتفاق بیفتد{/tor_sutitle}
در کشورهای برزیل و ترکیه این تغییر بنابر ضروت‌های تاریخی و اقتصادی به صورت خود جوش و از بطن تولیدکنندگان بزرگ شروع شده است و دولت ها نقش تسهیل کننده قوانین و تامین وام‌های ارزان قیمت و به میزان کافی و هدایت آنها به سمت زنجیره ها را داشته‌اند، مثلاً در برزیل تسهیلات پرداختی به صنعت مرغداری صرفاً از طریق زنجیره ها صورت می‌گیرد و یا در ترکیه، تسهیلات با 5 درصد کارمزد در اختیار زنجیره‌ها قرار می‌گیرد که در واقع دولت کمک‌های خود را به طرق غیر مستقیم به صنعت تزریق می‌کند و تولیدکنندگان نیز محصول خود را با قیمت مناسب و با کیفیت خوب در طول سال با کمترین نوسانات در اختیار مصرف کنندگان قرار می‌دهند و تنظیم بازار صرفاً توسط زنجیره‌های بزرگ انجام می‌پذیرد و بدون اینکه دولت نقشی در تنظیم بازار داشته باشد آرامش در بازار و تولید و نوسانات قیمت در طول سال برقرار است.
به عبارتی هم اینکه دولت هزینه‌ای برای تنظیم بازار نمی‌کند، هم مصرف کننده اضطراب نوسان قیمت را ندارد و هم تولیدکنندگان نگران نوسانات بازار و تولید نیستند، در واقع هر سه ضلع این مثلث راضی، منافع ملی محفوظ و شرایط و امکان صادرات مازاد تولید فراهم میباشد، همچنین در شرایط اینتگریشن کامل، تولید داخلی قابل رقابت با محصول خارجی خواهد بود و مهمتر از همه اینها قیمت تمام شده بسیار پائین‌تر و بهره‌وری بالا میباشد.
مدیرعامل صندوق توسعه سرمایه‌گذاری صنعت طیور:
اجازه دهیم زنجیره ها با مدیریت بخش خصوصی کارشان را پیش ببرند
سیدمهدی پورسمر مدیر صندوق توسعه سرمایه گذاری در گفتگو باخبرنگار مجله دامپروران می‌گوید: قصد اطاله کلام ندارم، شاخص‌های اصلی این بحث مطرح شده ولی به طور تیتروار باید گفت: مدیریت واحد حلقه‌های تولید گوشت مرغ از اولین مرحله تا سفره مصرف‌کننده بحثی است که در عرصه جهانی با عنوان اینتگریشن معرفی شده و عمل میشود. وی گفت: یکی از شاخص‌های زنجیره تولید که کمتر به آن پرداخته شده است واز حساسیت و دقت بسیاری نیز برخوردار است مدیریت مالی است به این معنی که یک صاحب سرمایه با عقد قرارداد میان حلقه‌های مختلف زنجیره تولید این امر را انجام می‌دهد یا اینکه یک مدیریت فنی و تکنیکی باعث وصل حلقه‌های مختلف تولیدی خواهد شد.
وی با ذکر مصادیق متعددی از زنجیره‌های یکپارچه تولیدگفت: اولین زنجیره تولید در کشور آمریکا در دهه پنجاه میلادی تشکیل گردید، منظور از تشکیل این زنجیره‌ها پیشبرد اهدافی چون کاهش قیمت تمام شده، جلوگیری از ضرر و زیان بعضی از حلقه‌های تولید و در نهایت سودآور کردن تمامی حلقه ها تولید عنوان شد.
تجربه اجرایی سالیان متمادی نیز صحت این شیوه مدیریتی را اثبات کرد و در پی آن اجرای اینتگریشن در صنعت مرغداری جهان گیر شد و کشورهای بسیاری برای برون رفت از مشکلات تولید به صورت داوطلبانه به اجرای زنجیره تامین در حلقه‌های مختلف تولید پرداختند.
* نحوه اجرای و وظایف دولت در تشکیل زنجیره‌ها
پورسمر می‌گوید: آنچه که مورد نظر است سودآوری و کاهش قیمت تمام شده است، لذا بایستی مدیریت خود جوش اقتصادی با هدف ایجاد تولیدی‌های بزرگ و سودآور با کمک دولت به عنوان بسترساز برای اعمال این مدیریت اتفاق بیفتد به این مفهوم که مسائلی نظیر وضعیت مالیاتی زنجیره‌ها، مجازات قضایی عدم ایفای تعهدات حلقه‌های مختلف زنجیره در قراردادها، جرائمی که وزارت متبوع می‌تواند در نظر بگیرد، نحوه استفاده از تسهیلات بانکی از طریق حلقه‌های هر زنجیره،مسائلی نظیر احتکار، تشویق صادرات و یا جلوگیری از صادرات، حسب ضرورت ها و موقعیت‌های خاص در اهم وظایف دولت و خصوصاً وزارت جهاد کشاورزی در این طرح قرار گیرد.
وی در پایان یادآور شد: اگر شرایط و محیط کسب و کار در سایه اعمال دقیق قوانین مهیا باشد بدون تردید سرمایه‌های بخش خصوصی خود به خود به سمت اجرای این طرح سوق می‌یابند و در نهایت باید اجازه دهیم که زنجیره‌ها به صورت خودجوش و با انگیزه‌های رقابت در کاهش قیمت تمام شده و تضمین سود ثابت هر چند متعادل و منطقی شکل گیرد.
دبیر انجمن صنایع طیور ایران:
زنجیره‌ها باید توسط تشکلی فراگیر هدایت و حمایت شوند
مهندس اصغری‌فرد، دبیر انجمن صنایع طیور ایران که با تلاش‌های مجدانه‌ی وی و اعضای هیات مدیره اخیراً شاهد ایجاد انجمن ملی صنایع طیور بودیم در پاسخ به سوالات ما می‌گوید:
تولید زنجیره ای (integration) عبارت است از همکاری و همگامی ارگانیک حلقه‌های موثر زنجیره تولید گوشت مرغ و تخم مرغ برای نیل به بهره‌وری اقتصادی خرد و کلان در جهت تولید محصول نهایی مصرفی. این شیوه بعد از جنگ جهانی دوم و از دهه شصت در کشورهای بزرگ تولید کننده محصولات طیور، از جمله آمریکا و سپس در کشورهای اروپایی توسط یکی از حلقه‌های زنجیره (کارخانجات خوراک دام، کشتارگاه‌ها و...) شکل گرفته و محاسن بسیار زیادی چه برای بنگاه‌های اقتصادی و چه مصرف کنندگان (به لحاظ تبعات حاصل از افزایش کیفی تولیدات) و برنامه‌ریزی تولید و صادرات برای دولت‌ها در پی داشته است.
مهندس اصغری‌فرد در ارتباط با سیاست‌گذاری‌های دولت می‌گوید: بدیهی است چون شاخه‌های مختلف صنعت طیور با این موضوع مرتبط هستند، دولت باید به گونه‌ای سیاستگذاری کند که کلیه شاخه‌ها از طریق تشکلی فراگیر که این شاخه‌ها را در خود جای داده مورد هدایت و حمایت قرار گیرند.
وی با قیاس نقش دولت‌های مختلف که سامانه اینتگریشن در آنها اجرا شده می‌گوید: همانگونه که در کشورهای پیشرو عمل میشود، نقش اصلی و ویژه دولت ارائه سیاست‌های کلان خویش در بخش تولید و صادرات و ایجاد امنیت غذایی مردم به تشکلی است که بتواند این اهداف را عملی کند و بعد از آن ایجاد بستر مناسب برای توسعه این قبیل واحدها و ورود به یک بازار رقابتی سالم برای افزایش بهره‌وری و کیفیت محصولات. رفع موانع بوروکراتیک صادرات، تامین و توزیع سهل‌تر نهاده‌ها از طریق دو تشکل فراگیر طیور یعنی انجمن ملی صنایع طیور ایران و نیز صندوق حمایت توسعه صنعت طیور مهم ترین نقشی است که دولت می‌تواند در جهت نیل به این موضوع ایفا نماید.
عضو هیات مدیره انجمن تخم مرغ شناسنامه‌دار:
اینتگریشن یک مدیریت خلاق و همه جانبه نگراست
مهدی معصومی یکی از فعالان با سابقه، مبتکر و نوآور در صنعت مرغداری را همگان می‌شناسند و به خوبی می‌دانند که برای برندسازی در صنعت مرغداری چه کوشش‌هایی توأم با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت انجام داده است و همیشه از آنچه که انجام داده است دیگران نیز بهره‌برده‌اند و الگوهایش در جامعه مرغداری و جامعه مصرف ماندگار شده است.
وی را در حاشیه نمایشگاه VIV کیش در زمانی محدود ملاقات کردم و پرسیدم؛ چگونه باید اینتگریشن را پیاده و اجرا کنیم؟ وی گفت: گذشته از سابقه دیرینه و نتیجه بخش این شیوه مدیریتی در کشورهای مختلف جهان که راهکاری تجربه شده است اصل قضیه به خود اینتگریشن بر نمی‌گردد، بلکه موضوع مدیریت است که در تمامی حلقه‌ها حذف واسطه‌ها اتفاق بیفتد و از آنجا که هدف هر فعالیت تجاری کاهش قیمت تمام شده، فروش بیشتر و سود منطقی و متعارف است اجرای این شیوه باید به گونه‌ای باشد که قیمت را تثبیت و سود حلقه‌های مختلف را تضمین کند و از آنجا که صنعت مرغداری کشورمان با تنش‌ها و نوسانات مداوم مراحل پیش و پس از تولید مواجه است مدیریت صحیح و همه جانبه نگر در زنجیره‌های تولید می‌تواند تکانه این نوسان‌ها را در میان حلقه‌های مختلف به گونه‌ای تقسیم کند که تولید ادامه یابد و بهترین کار آن است که دولت ناظر باشد و بسترهای لازم در حوزه مسائل حقوقی، تعرفه‌ای، تسهیلات صادراتی و مالیاتی را برای اینتگریشن ها هموار کند، هر وقت که دولت با حمایت‌های اعتباری مستقیم از این یا آن حلقه وارد کار شود تردیدی نیست که تعادل منطقی به نفع رانت‌جویی به هم خواهد خورد و مسیر عوض میشود.
عضو انجمن ملی صنایع طیور:
دولت باید به جایگاه سیاستگذاری کلان بازگردد و کار مردم را به مردم بسپارد
مجتبی رسولی یکی از فعالان برجسته و خود ساخته صنعت مرغداری را سالهاست می‌شناسم و در محافل و جلسات و سمینارها و میزگردها همیشه به گفتارهای ایشان با حوصله و دقت گوش داده‌ام. او همواره حرف‌های نو می‌زند و به واقع فکر می‌کند و قادر است آنچه که فکر کرده است را در گفتارش به صورت کلام و جملات وزین و برگزیده بیان کند.
باورم نمی‌شد در نوشتار هم چنین باشد که هست، او سوالات ما را بامتنی خوب و البته طنزهای تلخ پاسخ داده است، خوب می‌دانم کسانی مثل ایشان اصولاً از سوال که نوعی استنطاق است خوششان نمی‌آید اما ظاهراً چاره‌ای نیست، در این زمانه عسرت باید به سوالاتی که در درون و بیرون، بی آنکه بخواهیم برایمان طرح میشود پاسخ دهیم،با دریغ نیز بگویم که به خاطر محدودیت ناگزیریم قسمت‌هایی از متن خوب ایشان راحذف کنیم. وی به سه سوال ما این گونه پاسخ داده است:
1- integration )) اینتگریشن چیست، به کدام شیوه از مراحل تولید گوشت مرغ و تخم مرغ اطلاق میشود، چه زمان و در کدام کشور اجرا شده است و نتایج آن چه بوده است؟
در مراجعه به فرهنگ لغات در مقابل کلمه integration )) می‌یابیم: یکپارچه‌سازی، ائتلاف، انضمام، اختلاط، یکپارچگی، اتحاد عناصر مختلف اجتماع. ملاحظه میشود با یک مراجعه ساده به فرهنگ لغات پاسخ سوال را به درستی دریافته‌ایم. در بحث یکپارچه‌سازی تولیدگوشت مرغ نیز موضوع به همین سادگی قابل تبیین است. اتصال بحث‌های مختلف تولید مرغ به یکدیگر از ابتدا تا مصرف کننده نهایی(مرغ اجداد، مرغ مادر، مرغ گوشتی، جوجه کشی، کارخانه‌دان، کشتارگاه، بسته بندی، شبکه توزیع و...)
این شیوه مدیریت بر تولید و بازار در تمامی کشورهای تولیدکننده عمده مرغ عامل اصلی توسعه صنعت بوده است، به عنوان مثال ترکیه طی یک دهه با اتخاذ این شیوه عقب ماندگی سی ساله خود در قیاس با ایران را پشت سر گذاشت. طبعاً آمریکا، برزیل، تایلند، آفریقای جنوبی، فرانسه، هلند، انگلستان و... نیز خیلی زودتر آغاز نموده و به سرانجام رسیدند. به بیان بهتر، آیا شما کشور تولیدکننده عمده گوشت مرغی را می‌شناسید که براساس مدیریت برواحدهای منتزع و پراکنده از هم توانسته باشد به بازار رقابت مرغ وارد شود؟
2- باتوجه به شرایط تولیدگوشت مرغ و تخم مرغ در ایران و نقشی که دولت در این عرصه ایفا می‌کند چه شیوه اجرایی را مناسب‌تر می‌دانید؟{tor_sutitle}سید مصطفی مصطفوی - دبیر اسبق انجمن جوجه یکروزه - به نظر می‌آید پیشروان و لیدرهای زنجیره‌های تولید گوشت مرغ به مراتب گفته شده در فوق اهمیت نداده و شرایط تشویق حضور آحاد مرغداران گوشتی را در زنجیره فراهم نمی‌کنند بلکه با ارائه نظریات خود به کمیته هادی مسیر ناهمواری در آینده صنعت مرغداری به وجود می‌آورند. مضافاً اینکه اگر قدرت مدیریتی در دست عده‌ای قلیل قرار گیرد عموم تولیدکنندگان را به استثمار خود درمی‌آورند.{/tor_sutitle}
این شیوه تولید مرغ در مراکز تولید جدا از هم (20 هزار واحد مرغداری گوشتی، 450 واحد مرغ مادر و تعداد زیادی جوجه کشی و کارخانه دان، کشتارگاه) و در معامله هر روزه با یکدیگر به طوری که هر یک کوشش نمایند سود خود را به حداکثر برسانند، باعث ظهور دو قدرت ماورا تولید شده است، یکی دستگاه عریض و طویل دولتی که به عنوان حمایت از مصرف کننده نظارت و دخالت روزمره در امر تولید دارد و دوم بازار واسطه‌گری بسیار قدرتمند که به سودهای بادآورده عادت کرده‌اند و هر روزه سود خود را از شما مطالبه می‌کنند. نتیجه‌ی آن، انقیاد تولیدکننده و بهای گران محصول برای مصرف کننده است.
لذا اگر بپذیریم که دولت به حوزه سیاستگذاری کلان خود بازگردد و واسطه‌ها فعالیت‌های واسطه‌پذیر انجام دهند نه در عرصه تولید گوشت مرغ و تخم‌مرغ وارد شوند، چاره‌ای نداریم جز اتحاد و اتصال حلقه‌های مختلف زنجیره تولید.
اکنون چند سالی است که برخی از تولیدکنندگان برای بقای خود به صرافت افتاده‌‌اند که با مدیریت زنجیره تولید چالش‌های خود را در مواجهه با بازار به سرانجام رسانده و با کاهش بهای تمام شده حاشیه امن اقتصادی برای خود ایجاد نمایند.
نمی توان نسخه خاصی برای یک شیوه اجرایی مناسب پیچید. مثلاً در آمریکا سهم مالکیت در شرکت‌های بزرگ به ترتیب زیر نزولی است:
1- کشتار و فرآوری مرغ (بیشترین سهم مالکیت)
2- کارخانه دان
3- کارخانه جوجه کشی
4- مزارع مرغ مادر (اجداد و مادر)
5- مزارع پرورش مرغ گوشتی
در ترکیه و بسیاری از کشورهای اروپایی تمرکز عمده مالکیت بر حلقه‌های مرتبط کننده مزارع (کارخانه دان، کشتارگاه و جوجه کشی) است و مطابق مطالعات انجام شده به سفارش معاونت امور دام برای جستجوی ساختار مناسب در ایران، مزارع مرغ مادر را نیز جزء ضرورت‌های مالکیتی در شرکت‌های یکپارچه شناخته‌اند به هر روی، در تحلیل نهایی قطعا بیشترین چسبندگی از ناحیه مرغداران گوشتی به شرکت‌های یکپارچه حادث خواهد شد زیرا تنهاتر از همه هستند. مرغداران مادر به یمن همبستگی در انجمن و کنترل تعداد مرغ اجداد طی سالیان اخیر با بازار بالنسبه خوبی مواجه بوده‌اند و هنوز خود را قوی‌تر از آن می‌بینند که تمایل به چسبندگی به شرکت‌های یکپارچه داشته باشند.
به نظر می‌رسد آنانی که قصد ورود به این عرصه را دارند بدوا می‌بایست بر مدیریت کامل کشتارگاه، کارخانه دان، حجم قابل توجهی مرغ جهت ایجاد برند و حضور مستمر در بازار متمرکز باشند. تولید جوجه یکروزه به عنوان یک نهاده همچون ذرت وسویا متناسب با تقاضا در بازار موجود بوده و بایست موجود باشد خصوصاً با افزایش بهای ارز و قیمت تمام شده تخم مرغ نطفه‌دار، صادرات مازاد آن توجیه اقتصادی داشته و انشاا.. محدودیت‌های موجود در جوجه‌ریزی اجداد که خود باعث ایجاد رانت شده است برداشته شود.
3- نقش دولت در این زمینه چگونه باید باشد، آیا این موضوع بحثی مرتبط به بخش خصوصی است یا در قالب سیاست‌های اجرایی دولت نیز می‌گنجد؟ آیا اجرای سراسری این شیوه برای تولید گوشت مرغ و تخم مرغ امکان‌پذیر است؟ اگر هست دلایل شما چیست؟(مختصر بیان فرمایید)
از آنجایی که قوانین و بخشنامه ها و دستورالعمل‌ها براساس وجود واحدهای خرد تولیدی منفک از یکدیگر تعریف شده، عاجل‌ترین وظیفه دولت بازنگری این قوانین و بخشنامه و نظامنامه ها در جهت به رسمیت شناختن بنگاه‌های اقتصادی (نه پروژه و مزارع) در چهارچوب قانون تجارت و اصلاح قوانین مالیاتی مربوطه است.
در بالا اشاره شد که عملا دخالت دولت در اجرا مفید به فایده نبوده است امری که مدیران محترم ارشد دولتی به آن اذعان دارند. اگر بلوغ مردم را در عمل قبول داشته باشیم تامین مایحتاج مردم برعهده مردم است و دولت سیاست‌گذار و حامی. بعد از عبور از گدارهای انقلاب، اکنون بیش از دو دهه است که سیاست‌های اجرایی دولت بر این مهم مبتنی است؛ «سپردن کار مردم به مردم». متاسفانه این کوتولگی و ضعف بخش خصوصی است که دولت را از مسیر اصلی خود منحرف می‌کند. ما چاره‌ای جز مسیر طی شده و در واقع آزمون پس داده در کشورهای توسعه یافته در صنعت مرغداری نداریم، چرا ما نمی‌توانیم با مرغ برزیلی یا ترکیه‌ای در مرزهای خود رقابت کنیم؟ اختلاف 15 تا 30 درصدی در ضریب تبدیل، تفاوت بیش از 100 درصدی در برداشت هر متر مربع، کاهش سن کشتار 5 تا 15 روزه، شاخص تولید بالاتر از 320 و نهایتا کاهش بهای تمام شده به میزان 15 تا 25 درصد از اهم دلایل موفقیت ایجاد زنجیره تولید و توزیع است و به علاوه باید محصول با هویت و کیفیت متناسب با شان مصرف کننده ایرانی را نیز افزود.
در خاتمه، شنیده‌ها حاکی است که اعتباری از محل صندوق توسعه ملی جهت زنجیره‌ها اختصاص یافته است (شما بخوانید نام گذاری شده است) اما خوب می‌دانید باتوجه به پیچیدگی شرایط دستگاه متولی (ابلاغ اعتبار به بانک توسط معاونت دیگری در وزارت جهاد کشاورزی انجام میشود) و نیز شرایط قبل از عقد قرارداد از سوی بانک عملا عملیاتی شدن وجوه هدایت شده به سوی شرکت‌های یکپارچه امری بعید و دور از دسترس است.
پس با اشاره به مقاله جناب آقای انصاری در شماره 143 دی ماه 92 مجله دامپروران که پنبه شرکت‌های یکپارچه را تلطیف فرموده‌‌اند اصولاً لحافی وجود ندارد و بر سر آن دعوایی نداریم، نه از همین حالا بلکه سالیان درازی است که شرکت ما)سپیدماکیان(عطای اینگونه اعتبارات را به لقایش بخشیده است و تلاش کارکنان کوشا و زحمتکش شرکت روانداز آن است.
دبیر پیشین انجمن جوجه یکروزه:
قدرت مدیریت زنجیره‌ها نباید در دست عده‌ای محدود شود
آنچه که در پی می‌خوانید نامه‌ای مختصر از سوی سید مصطفی مصطفوی، دبیر پیشین انجمن جوجه یکروزه و یکی از صاحب نظران صنعت طیور کشور است که سالیان متمادی در راه اعتلای این صنعت در کنار صاحبان و سرمایه‌گذاران بخش تلاش مجدانه کرده است. وی بارها موضوع زنجیره تولید را در جامعه مرغداری کشور بیان داشته و اینک که خواسته بودیم به پرسش‌های ما جواب دهد این مختصر قناعت کرده است. عین متن‌نامه ارسالی ایفا میگردد:
سردبیر محترم مجله وزین دامپروران:
با سلام مقاله مربوط به زنجیره‌های تولید گوشت مرغ را در شماره اخیر ملاحظه کردم، من حیث المجموع نکات قابل توجهی داشت و به نظرم رسید که چند نکته اساسی در بحث اصلاح ساختار صنعت از قلم افتاده است که ذیلاً اشاره می‌کنم:
اگرچه بنده شخصاً از سال‌های دور مدافع این اصلاح بودم و در سمینارها و سخنرانی ها بارها به این تکنیک مدیریتی اشاره کرده و حتی از» پیترون هورن« استاد دانشگاه »واخننگن هلند « نیز برای این منظور دعوت نمودم، لیکن در طرح مورد مطالعه استاد گرامی جناب دکتر تیموری نظرات مطرح شده اینجانب در میان دیگر نظرات هضم و شکل دیگری از اصلاح ساختار مطرح شده است.
اولاً، زنجیره تولید ابزاری است مدیریتی که بتواند با حذف هزینه‌های واسط مجموعاً هزینه تولید را کاهش دهد.
ثانیاً، با عرضه محصول به شکل‌های مختلف و اوزان متفاوت و تفاوت قیمت حق انتخاب به مشتری بدهد.
ثالثاً، با اشاعه فرهنگ مصرف به شکل محسوس و یا نامحسوس، الگوی مصرف را درجهت منافع ملی تغییر دهد (کاهش وزن لاشه مرغ)
رابعاً، با ارائه خدمات فنی و مهندسی قابلیت‌های تولیدی واحدهای تحت پوشش را افزایش داده و را راندمان‌های نزدیک به استانداردهای بین‌المللی خلق کند که موجب کاهش قیمت در هر حلقه و در مجموع کاهش قیمت تمام شده محصول نهایی شود و قابلیت رقابت در بازارهای جهانی به وجود آید.
در حالی که به نظر می‌آید پیشروان و لیدرهای زنجیره‌های تولید گوشت مرغ به مراتب گفته شده در فوق اهمیت نداده و شرایط تشویق حضور آحاد مرغداران گوشتی را در زنجیره فراهم نمی‌کنند بلکه با ارائه نظریات خود به کمیته هادی مسیر ناهمواری در آینده صنعت مرغداری به وجود می‌آورند. مضافاً اینکه اگر قدرت مدیریتی در دست عده‌ای قلیل قرار گیرد عموم تولیدکنندگان را به استثمار خود درمی‌آورند.
واقعیت این است که اگر 40 درصد از ظرفیت 23 هزار واحد مرغداری گوشتی، با عشق و علاقه و اطمینان به امنیت کار و کاهش ریسک تولید به تعدادی زنجیره ملحق شوند قطعاً مسیر درستی انتخاب شده و به تدریج اصلاح ساختار صورت خواهد گرفت، در غیر این صورت از چاله به چاه افتادن را مجدداً در این طرح شاهد خواهیم بود. لذا؛
- زنجیره باید بتواند با کاهش قیمت تمام شده هر حلقه سود محصول نهایی را تضمین کند و از این سود به نسبت متعارف حلقه‌های خود را تشویق به تولید نماید.
- زنجیره چنانچه مراحل مختلف چهارگانه‌ای که قبلاً عنوان کردم را ملحوظ کند، خود بهای ریسکی را که انجام می‌دهد دریافت نموده و هر حلقه ریسک بازار محصول خود را به زنجیره منتقل ولی یک سود عملکرد دریافت می‌نماید.
نقش دولت محترم هم در این فرایند، نظارت و دقت در رفتار زنجیره‌ها نسبت به حلقه‌های تولیدی است نه ایجاد فضای رانت برای یک عده از زنجیره‌ها (که به دلیل اختصاص مبلغی اکنون بیش از 70 مجموعه زنجیره‌ای اعلام حضور در صنعت مرغداری نموده‌اند).
دولت محترم بایستی امکانات تشویقی برای کاهش وزن در تولید گوشت مرغ را فراهم نماید و نیز مجوز دائمی برای صادرات گوشت مرغ را در اختیار صنعت قرار دهد نه فقط برای تعدادی انگشت‌شمار که محصول دیگران را به نام خود صادر نمایند.
مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران کشور:
ایجاد زنجیره تولید در صنعت مرغداری ضرورتی اجتناب‌ناپذیر
مهندس دارابی مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران کشور به خبرنگار مجله دامپروران در مورد اجرای طرح یکپارچه‌سازی می‌گوید: باتوجه به نوسانات اجتناب‌ناپذیر و متاثر از شرایط اقتصادی، قیمت نهاده‌های پیش از تولید و در طی فرآیند و باتوجه به فعالیت جداگانه حلقه‌های متعدد زنجیره اعم از مادر، مزارع گوشتی، کارخانه‌های خوراک دام و طیور و کشتارگاه تنها راه نجات صنعت مرغداری ایجاد زنجیره‌های تولید است.
مهندس همایون دارابی خاطر نشان ساخت: البته تمامی این مساعی الزاماً باید منجر به کاهش قیمت تمام شده و کیفیت گوشت مرغ یعنی محصول نهایی شود.
وی افزود: خوشبختانه طی سال‌های اخیر به صورت خودجوش و متاثر از فعالیت‌های زنجیره‌های تولید در کشورهای مختلف، تعدادی از مرغداران و صاحبان صنایع مرتبط، براساس نیاز بازار و در قیاس قیمت‌ها اقدام به تشکیل زنجیره تولید کرده‌اند که به نسبت موفق هم بوده‌اند و البته آزمون قابل اتکایی برای این واقعیت حاصل شده است که زنجیره‌های تولید در کشور ما نیز می‌توانند موفق شوند.
وی گفت: این پدیده مدیریتی الزاماً نمی‌تواند به شکل دستوری انجام گیرد اگر این گونه باشد آسیب‌پذیری آنها در آینده بسیار خواهد بود و مشکلات افزون میشود به ویژه اگر این فعالیت دستوری توأم با تزریق اعتبارات ارزان قیمت باشد.
مهندس دارابی یادآور شد: ما نباید در حوزه الگوبرداری فقط به یک شکل از زنجیره صنعت طیور اکتفا کنیم بلکه باید اجازه دهیم متناسب با شرایط تولید کشور و پراکندگی مراکز پرورش و خدمات شکل‌های مختلفی از زنجیره تولید اعم از مالکیتی، مشارکتی و قراردادی پا به عرصه تولید بگذارند.
وی در پایان تأکید کرد: بدیهی است تدوین نقشه راه و رفع موانع قانونی از ضروریات موفقیت این طرح است.
مدیرعامل اتحادیه سراسری صنعت مرغداری:
باتوجه به شرایط خاص صنعت مرغداری ایران اینتگریشن مدیریتی در پوشش تشکل‌ها بهتر از اینتگریشن مالکیتی نتیجه می‌دهد
مهندس حمید فاضلی، مدیرعامل اتحادیه سراسری صنعت مرغداری ضمن ابراز لطف نسبت به مجله دامپروران می‌گوید: لازم است از نشریه وزین »دامپروران « و کلیه دست‌اندرکاران آن که به صورت علمی، مداوم و به روز پیگیر مسائل و موارد و مشکلات صنعت دامپروری و در کنار آن مسائل عمده کشاورزی کشور هستند قدردانی کنم، بالاخص مقالات و نوشته‌های مدیر و سردبیر مجله که با تحلیل مسائلی اصلی و ساختاری صنعت مرغداری و اقتصاد کشور بر نوع نگرش تصمیم‌گیران در این رابطه تاثیرگذار بوده و هست و از اینکه اینجانب نیز جهت اظهارنظر دعوت شده‌ام قدردانی می‌کنم. وی سپس در پاسخ سوالات ما می‌گوید: باید عرض کنم همانگونه که خود شما در مقالات نشریه نیز اشاره فرموده‌اید اینتگریشن از نظر عملی به شیوه‌ای گفته میشود که در آن یک سازمان، صنعت یا بخش، از ابتدای فعالیت خود تا مراحل نهایی تحت یک مدیریت واحد عمل کند و در معنای لغوی نیز »مجموعه کامل« اطلاق میشود.
اینتگریشن در کشورهایی مانند آمریکا، برزیل و فرانسه از بسیاری سال‌های پیش و اخیراً در ترکیه و حتی عربستان نیز به طور مستقل یا تحت شرکت‌های بزرگ اروپایی آمریکایی اجرا شده و نتایج مطلوبی – حداقل براساس اطلاعات و آگاهی‌های ما – به دست آورده‌اند.
البته باید خاطرنشان کرد که در کلیه این کشورها دست کم بیش از 90 درصد اینتگریشن‌ها مالکیتی بوده است.
در این ارتباط باید عنوان کنم باتوجه به شرایط کشور ما و نگرشی که به طور گسترده از ابتدای شکل‌گیری صنعت مرغداری و پس از انقلاب، براساس ایجاد واحدهای کوچک و تولید خرد پاگرفت قطعاً باید اینتگریشن بومی سازی گردد و به صورت اینتگریشن مدیریتی، نه مالکیتی در ایران اجرایی شود چون در ایران هیچ مجموعه‌ای توان آن را نداشته و یا اراده نکرده است که به این صنعت ورود پیدا کرده و مجموعه و یا مجموعه‌های مالکیتی را به صورت اینتگریشن ایجاد نماید، لذا علیرغم تفکر قالبی که در چند ماه اخیر یا یکسال گذشته می‌خواهند مجموعه‌های خود ساخته و ظاهری به نام زنجیره تولید یا اینتگریشن ایجاد نمایند، یا باید تغییر نگرش داده و با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از تجربیات تشکل ها عمل کنند یا قطعا اجرای این شیوه، به رانت سازی و رانت خواری منجر شده و در نهایت با شکست مواجه خواهد شد.
در پاسخ به سوال شما باید عنوان کرد که دولت و متولیان اصلی اینتگریشن در این بخش باید برای توانمند نمودن تشکل‌ها در اجرای سیستم زنجیره واحد به صورت هولدینگ‌های مدیریتی کلیه بخش‌ها از بدو تولید تا انتها یعنی سفره خانوار زمینه‌سازی نموده تا اجرای این طرح توسط حداقل 10 الی 15 مجموعه بزرگ تحت مدیریت تشکل‌ها صورت گرفته، منافع آن میان کل مجموعه تقسیم و برای همه حلقه‌های زنجیره مطلوبیت ایجاد گردد.
