56 درصد از مشکلات سلامت گوساله در روزهای اول زندگی مرتبط با اسهال است و به همین دلیل مهم ترین مشکل برای سلامت گوساله های نوزاد به حساب می آید. 52.2 درصد مرگ و میر گوساله های از شیر گرفته نشده به دلیل اسهال است. یکی از مهم ترین علت های رشد ضعیف، افزایش کار مورد نیاز و افزایش هزینه ها نیز همین مسئله اسهال گوساله ها می باشد.
بنابر آمار دانشگاه کرنل آمریکا و و سیستم نمایش سلامت حیوانات ملی (NAHMS, 2007) در آمریکا، 23.9 درصد از گوساله های شیرده به اسهال دچار می شوند و مرگ و میر قبل از از شیر گرفته شدن 7.8 درصد گزارش شده است.
نه به باکتری ها
بروز آلودگی های به وجود آمده از اسهال گاو اغلب سریع به وجود می آید و طبیعت آن، چند عاملی است. پاتوژنهای روده بزرگ که به عنوان عامل اسهال گوساله شناخته می شوند ویروس ها هستند (مثلا روتاویروس گاوی، کورونا ویروس گاوی، ویروس اسهال ویروسی گاو و انگل های میکروسکپی (کریپتوزپوریدیوم پاروم)، که در شکل 1 نشان داده شده است. باکتری هایی مثل سالمونلا انتریکا، اشریشیا کلی، کلستریدیوم، پرفرنژنز، اغلب عواملثانویه آلودگی می باشند.
به گفته جیمز کالور از دانشگاه دیویس، تاثیر کلی ایندوتوکسین ها به خوبی ثبت شده است و نشان داده شده که شامل بیماری ها، دیسترستنفسی، بالا رفتن گذرای دمای بدن و در پی آن کم شدن دمای بدن، کاهش سیستمیک فشار خون، افزایش ضربان قلب و در پی آن کاهش برون ده قلبی، اسهال، تغییر تعداد سلول های خون و تغییرات در سیستم انعقاد خون می شود. چهارم این که استفاده از آنتی بیوتیک با مقاومت آنتی بیوتیکی نیز همراه است.
شیوه ای بهتر
کلستروم گاوی نوعی کیت بقا است که از مادر به گوساله نوزاد انتقال پیدا می کند تا او را از چالش های ابتدای زندگی محافظت کند. کلستروم، ایمنی گوساله وسیستم هورمونی و هاضمه آن را فراهم می کند، همه موارد لازم برای سلامت و رشد سازنده را همراه دارد و حاوی مواد مغذی به میزان بالا است.
گوساله با یک بار مصرف کلستروم درست بعد از تولد 97 عمل ایمنی (ترکیبات سازنده سیستم ایمنی)، 87 عامل رشد (هورمون های بیوآیدنتیال و پیش سازهای هورمون) و طیفمختلفی از پروبیوتیک ها به همراه پره بیوتیک هایی(prebiotics) است که به رشد کمک می کنند و به فلوراهای مفید روده تغذیه می دهند. این انتقال ایمنی غیرفعال از گوساله تا زمانی محافظت می کند که سیستم شناسایی و منهدم سازی پاتوژن فعال شود.
بهترین ترکیب هورمون ها و عوامل رشد مانند ریلاکسین، پرولاکتین، انسولین، IGF-1، IGF-2 و لپتین فقط از طریق کلستروم فراهم می شوند. محتویات مفید کلستروم موجود در شیر می تواند در چهارمین مرتبه شیردهی یا سه روز بعد از زایمان برای همیشه باقی بماند.
فرآیند کلستروم سازی 3 تا 4 هفته قبل از زایمان و با تجمع هورمون ها، عوامل رشد (IGF-I و IGF-II) و تغییر شکل عوامل رشد (TGF-β1 و TGF-β2) آغاز می شود که سلول های ترشحی پستان را فعال می کند.
به دلیل این کهکلستروم، پادتن ها را به گوساله منتقل می کند، گاوداران می توانند 60 تا 30 روز قبل از زایمان با واکسیناسیون گاو درمقابل پاتوژن های بسیار رایجی که در فارم پیدا می شوند کلسترومی مناسب طراحی کنند. به این ترتیب، گوساله نوزاد از محافظتی گزینشی در برابر پاتوژن های موجود در محیط فارم برخوردار می شود.
اثبات شده است که کلستروم به دست آمده از گاوهای واکسینه، قابلیت کشتن باکتری ها و ویروس های مهاجم را دارد، بازسازی بافت را تحریک می کند (به خصوص پوشش روده)، با انواع آلرژن ها مبارزه می کند و ارگانیسم های تولید کننده توکسین را خنثی می نماید. همچنین نشان داده شده است که کلستروم در مبارزه با اسهال سخت نیز بسیار قوی عمل می کند. بر اساس پژوهشی که سیستم بررسی سلامت حیوانات ملی در سال 2007 انجام داده است، تقریبا 19 درصد از گوساله های شیرده در آمریکا در انتقال غیرفعال با شکست مواجه شده اند.
انجام به موقع کارها
زمانی که مسئله تغذیه گوساله های نوزاد با کلستروم به میان می آید، مسئله سرعت بسیار ضروری می شود و دلایل آن نیز متعدد است. اول این که ترکیب کلستروم موجب تغییر جفت می شود. دوم این که گوساله های نوزاد آنزیم هایی را که بتوانند ترکیبات فعال کلستروم را بشکنند ندارند و این آنزیم ها بعدها شکل می گیرند. سوم این که باید از فرصتی بهره برد که از طریق پدیده "روده باز" (open gut) به وجود آمده است؛ در این پدیده قسمت بالایی دوازدهه برای جذب مستقیم محتویات کلستروم در جریان خون گوساله باز باقی می ماند (یادآور می شویم که پاتوژن ها می توانند وارد روده باز شوند).
ملاحظات اضافی
تغذیه صحیح گاوها در شیردهی دیرتر و خشک شدن شیر می تواند به صورت مثبت بر کیفیت و کمیت کلستروم تاثیر بگذارد. مایکوتوکسین ها که هم در دانه ها و هم علوفه یافت می شوند می توانند عملکرد ایمنی و کبد را مختل کنند. در نتیجه توصیه می شود که مدیریت سرسختانه در برابر خطر مایکوتوکسین ها داشته باشید.
عواملی که موجب اسهال می شوند در محیط زندگی گاو وجود دارند. بهبود در وضعیت بهداشت محیط و کاهش عوامل استرس زا (به عنوان مثال شلوغی بیش از اندازه، تغییر رژیم غذایی معمول، استرس گرمایی و ...) در کنار مدیریت صحیح کلستروم می تواند سلامت گوساله را تضمین نماید.
نتیجه گیری
همه گوساله هایی که در فارم متولد می شوند شانسی برای حفظ یا افزایش تعداد گله، بهبود ژنتیکی گله و بهبود درآمدهای اقتصادی به حساب می آیند. حمله پاتوژن ها می تواند هزینه های اضافی به بار آورد و مشکلات سلامتی و عملکرد ضعیف را به دنبال داشته باشد. کیفیت خوب کلستروم می تواند به گاوداران این امکان را دهد تا به درآمدی موفق دست یابند.