رییس سازمان دامپزشکی کشور با اعلام این مطلب گفت: امنیت غذایی و سلامت غذا برای جمعیت رو به رشد کره زمین، یکی از چالشهای جدی است که به موضوع روز مجامع علمی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در سطوح ملی و بین المللی تبدیل شده است.
دکتر سیدمحسن دستور افزود: محدودیت آب و خاک در بسیاری از کشورهای جهان و افزایش تقاضا برای مواد پروتئینی در کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای پرجمعیتی مانند چین، هند و برزیل، این چالش را دامن می زند و گرم شدن هوا و تغییر اقلیم جهان از جمله خشکسالی اخیر بر تولید کمی و کیفی محصولات کشاورزی تاثیر منفی گذاشته است.
وی خاطرنشان کرد: تعداد گرسنگان جهان از مرز یک میلیارد فراتر رفته است. (یعنی از هر شش نفر، یک نفر گرسنه که 64 درصد آن متعلق به آسیا و اقیانوسیه است) و پیش بینی برای آینده جهان چندان خوش بینانه نخواهد بود.
دستور ادامه داد: در جمهوری اسلامی ایران بخش کشاورزی با سهم 23 درصد اشتغالزایی و 31 درصد تولید ناخالص داخلی از نقش اساسی در تامین و تحقق امنیت غذایی برخوردار است. سرمایه دامی و سرمایه گذاری انجام شده در زیربخش دام و طیور بیش از 420 هزار میلیارد ریال (ارزش تولیدات سالانه دامی حدود 180 هزار میلیارد ریال برآورد می شود) بعد از نفت یکی از مهمترین سرمایه های ملی در کشور است.
وی تصریح کرد: این سرمایه عظیم علاوه بر تامین پروتئین حیوانی مورد نیاز جامعه، فرصتهای شغلی فراوانی را برای مردم ایجاد کرده و صیانت از این سرمایه ملی و حمایت از درآمد و منبع امرار و معاش قشر کثیری از جمله باعث اشتغالزایی، تثبیت شغل و استقرار عدالت و ثبات اجتماعی به ویژه در سطح جامعه روستایی و عشایری و تحقق اهداف برنامه های توسعه کشور می شود (سهم زیربخش دام در تولید ناخالص بخش کشاورزی به 23 درصد می رسد).
استفاده از حداکثر ظرفیتها، شیوع بیشتر بیماریها را موجب شده است
این مقام مسئول یادآور شد: افزایش تراکم و استفاده از حداکثر ظرفیتهای ژنتیکی دام و طیور به منظور تولید بیشتر و توسعه آنها، توسعه تجارت دام و فرآورده های دامی، زمینه ساز بروز و شیوع بیشتر بیماریهای ویروسی، باکتریایی و انگلی شده است.
دستور تاکید کرد: در سال 1389 با تولید 932 هزار تن گوشت قرمز (تولید سرانه 2/12 کیلوگرم)، یکهزار و 666 تن گوشت مرغ (تولید سرانه 22 کیلوگرم)، 761 هزار تن تخم مرغ (تولید سرانه هفت کیلگرم) و 46 هزار تن عسل (تولید سرانه 540 گرم) در پایان برنامه چهارم توسعه، میزان مصرف روزانه پروتئین حیوانی در سبد غذایی فراتر از 29 گرم در روز رفته است که بالاتر از میانگین جهانی است و برای برنامه پنجم توسعه دستیابی به میزان 35 گرم دور از دسترس نخواهد بود.
وی به جایگاه جمهوری اسلامی ایران در تولید محصولات دامی در دنیا اشاره کرد و اظهار داشت: در زمینه گوشت گوسفند رتبه چهارم، گوشت بز رتبه هفتم، گوشت طیور رتبه نهم، عسل رتبه یازدهم، گوشت گاومیش رتبه سیزدهم، گوشت شتر رتبه نوزدهم، شیر رتبه بیست و یکم و در تولید گوشت گاو رتبه سی و یکم جهان را داریم.
دستور همچنین گفت: می توان با افزایش بهره وری از طریق آموزش و تبادل اطلاعات، آموزش ترویجی، بهبود خدماتدهی، کاهش تلفات دامی، کاهش ضایعات محصولات دامی، ارائه خدمات حمایتی و توسعه بیمه، اقدامات اصلاح نژادی، بهسازی و نوسازی جایگاه تاسیسات و تجهیزات دامداریها و مرغداریها، بهبود ضریب تبدیل و استفاده از فناوریهای نوین، نیاز به واردت دام و فرآورده های دامی را به حداقل رسانید تا ببا ایجاد اشتغال مورد بیشتر در کشور از احتمال هرگونه تهدید زیستی و مخاطره ناشی از ورود بروز و شیوع بیماریهای دامی و بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان اعم از بومی و غیر بومی، بازپدید و نوپدید در امان ماند.
وی در ادامه افزود: استفاده از فناوریهای نوین با هدف افزایش کمی و کیفی تولیدات محصولات کشاورزی، کاهش ضایعات و تبدیل فرآورده های کم ارزش به فرآورده های پرارزش با ارزش افزوده بیشتر در کنار توجه به اصول کشاورزی پایدار و حفظ منابع طبیعی، می تواند راهبرد مناسبی برای تحقق اهداف برنامه های توسعه کلان کشور باشد.
وجود سه هدف ملی در سازمان دامپزشکی
رییس سازمان دامپزشکی کشور خاطرنشان کرد: سازمان دامپزشکی کشور در راستای وظایف و مسئولیتهای قانونی خود سه هدف ملی "حفظ سرمایه دامی از طریق تامین بهداشت دام"، "حفظ و ارتقاء بهداشت عمومی از طریق مبارزه با بیماریهای مشترک قابل انتقال بین انسان و حیوان" و "تحقق امنیت غذایی از طریق فراهم کردن شرایط بهداشتی برای سرمایه گذاری و تولید، کاهش تلفات دامی، کاهش ضایعات فرآورده های دامی، افزایش راندمان تولید و سلامت غذا" را دنبال می کند.
دستور ادامه داد: ارائه خدمات دامپزشکی و نظارت بر تامین بهداشت و سلامت 85 میلیون راس انواع دام در سطح 85 هزار و 117 واحد اپیدمیولوژی (لاین، اجداد، مادر، مرغداریهای تخمگذار و گوشتی)، چهار میلیون و 373 هزار کلنی زنبورعسل در 60 هزار زنبورستان سراسر کشور، 53 هزار و 455 جعبه تخم نوغان در استانهای نوغان خیز، هشت هزار و 200 مرکز تکثیر و پرورش آبزیان (ماهی و میگو) در استانهای مستعد آبزی پروری، جز با تلاش و پشتکار دامپزشکان و سایر رده های دامپزشکی در عرصه های مختلف تولیدی، اجرایی، آموزشی و پژوهشی در بخشهای دولتی و غیر دولتی میسر نخواهد بود.
وی تصریح کرد: بهره برداران و دریافت کنندگان خدمات دامپزشکی تمام جامعه اعم از عشایری، روستایی و شهری را دربر می گیرد. در بحث سلامت غذا، علاوه بر مخاطرات بیولوژیکی (باکتریایی، ویروسی، انگلی و قارچی)، مخاطراتی از قبیل باقیمانده های دارویی به ویژه آنتی بیوتیکها، هورمونها، سموم و آفتکشها، فلزات سنگین (سرب، جیوه، کادمیوم، مس و...)، دایوکسینها و رادیونوکلئیدها در سلامت مواد غذایی مورد توجه بوده و باید توسط سازمانهای مسئول، نظارت و کنترل شوند.
75 درصد از زئونوزها قابل انتقال به انسان هستند
این مقام مسئول یادآور شد: بر پایه اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO) از میان یکهزار و 415 عامل بیماریزا، 868 مورد معادل 61 درصد و از میان 175 بیماری نوپدید شناخته شده در انسان، 132 مورد معادل 75 درصد زئونوز یا قابل انتقال بین انسان و حیوان هستند و انتقال بسیاری از این عوامل می تواند از طریق مواد غذایی آلوده صورت گیرد.
دستور تاکید کرد: در مبحث اگروتروریسم از سال 2007 میلادی توسط سازمانهای بین المللی نظیر FAO/ OIE/ WHO بر مسئولیت پایش مراقبت و پاسخگویی سرویسهای دامپزشکی دولتی با همکاری موسسات تولیدی هر کشور در برابر بیوتروریسم مواد غذایی تاکید شده است.
وی اظهار داشت: آزمایشگاههای تخصصی کنترل کیفی مواد غذایی و پایش باقیمانده ها در تهران، مشهد، بندرعباس و قزوین احداث و راه اندازی شده اند.ن با بهره برداری از این آزمایشگاهها نه تنها عملا امکان نظارت جامع بر سلامت غذا با منشاء دامی در کشور فراهم خواهد شد. بلکه در امر صادرات فرآورده های دامی و شیلاتی نیز موانع موجود، برطرف می شود.
دستور همچنین گفت: سال 2011 به مناسبت دویست و پنجاهمین سالگرد آغاز آموزش نوین دامپزشکی و تولد این علم در جهان با حمایت سازمان جهانی بهداشت دام و جامعه جهانی دامپزشکان با شعار دامپزشکی برای سلامت دامپزشکی برای غذا و دامزشکی برای سیاره زمین، به عنوان سال جهانی دامپزشکی نامگذاری شده است.
وی اظهار امیدواری کرد که با همکاری مراجع ذیصلاح در کشور در رفع موانع و چالشهای موجود، فرصتهای بیشتری به دامپزشکان برای ایفای نقش خود در جامعه داده شود.
دکتر سیدمحسن دستور افزود: محدودیت آب و خاک در بسیاری از کشورهای جهان و افزایش تقاضا برای مواد پروتئینی در کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای پرجمعیتی مانند چین، هند و برزیل، این چالش را دامن می زند و گرم شدن هوا و تغییر اقلیم جهان از جمله خشکسالی اخیر بر تولید کمی و کیفی محصولات کشاورزی تاثیر منفی گذاشته است.
وی خاطرنشان کرد: تعداد گرسنگان جهان از مرز یک میلیارد فراتر رفته است. (یعنی از هر شش نفر، یک نفر گرسنه که 64 درصد آن متعلق به آسیا و اقیانوسیه است) و پیش بینی برای آینده جهان چندان خوش بینانه نخواهد بود.
دستور ادامه داد: در جمهوری اسلامی ایران بخش کشاورزی با سهم 23 درصد اشتغالزایی و 31 درصد تولید ناخالص داخلی از نقش اساسی در تامین و تحقق امنیت غذایی برخوردار است. سرمایه دامی و سرمایه گذاری انجام شده در زیربخش دام و طیور بیش از 420 هزار میلیارد ریال (ارزش تولیدات سالانه دامی حدود 180 هزار میلیارد ریال برآورد می شود) بعد از نفت یکی از مهمترین سرمایه های ملی در کشور است.
وی تصریح کرد: این سرمایه عظیم علاوه بر تامین پروتئین حیوانی مورد نیاز جامعه، فرصتهای شغلی فراوانی را برای مردم ایجاد کرده و صیانت از این سرمایه ملی و حمایت از درآمد و منبع امرار و معاش قشر کثیری از جمله باعث اشتغالزایی، تثبیت شغل و استقرار عدالت و ثبات اجتماعی به ویژه در سطح جامعه روستایی و عشایری و تحقق اهداف برنامه های توسعه کشور می شود (سهم زیربخش دام در تولید ناخالص بخش کشاورزی به 23 درصد می رسد).
استفاده از حداکثر ظرفیتها، شیوع بیشتر بیماریها را موجب شده است
این مقام مسئول یادآور شد: افزایش تراکم و استفاده از حداکثر ظرفیتهای ژنتیکی دام و طیور به منظور تولید بیشتر و توسعه آنها، توسعه تجارت دام و فرآورده های دامی، زمینه ساز بروز و شیوع بیشتر بیماریهای ویروسی، باکتریایی و انگلی شده است.
دستور تاکید کرد: در سال 1389 با تولید 932 هزار تن گوشت قرمز (تولید سرانه 2/12 کیلوگرم)، یکهزار و 666 تن گوشت مرغ (تولید سرانه 22 کیلوگرم)، 761 هزار تن تخم مرغ (تولید سرانه هفت کیلگرم) و 46 هزار تن عسل (تولید سرانه 540 گرم) در پایان برنامه چهارم توسعه، میزان مصرف روزانه پروتئین حیوانی در سبد غذایی فراتر از 29 گرم در روز رفته است که بالاتر از میانگین جهانی است و برای برنامه پنجم توسعه دستیابی به میزان 35 گرم دور از دسترس نخواهد بود.
وی به جایگاه جمهوری اسلامی ایران در تولید محصولات دامی در دنیا اشاره کرد و اظهار داشت: در زمینه گوشت گوسفند رتبه چهارم، گوشت بز رتبه هفتم، گوشت طیور رتبه نهم، عسل رتبه یازدهم، گوشت گاومیش رتبه سیزدهم، گوشت شتر رتبه نوزدهم، شیر رتبه بیست و یکم و در تولید گوشت گاو رتبه سی و یکم جهان را داریم.
دستور همچنین گفت: می توان با افزایش بهره وری از طریق آموزش و تبادل اطلاعات، آموزش ترویجی، بهبود خدماتدهی، کاهش تلفات دامی، کاهش ضایعات محصولات دامی، ارائه خدمات حمایتی و توسعه بیمه، اقدامات اصلاح نژادی، بهسازی و نوسازی جایگاه تاسیسات و تجهیزات دامداریها و مرغداریها، بهبود ضریب تبدیل و استفاده از فناوریهای نوین، نیاز به واردت دام و فرآورده های دامی را به حداقل رسانید تا ببا ایجاد اشتغال مورد بیشتر در کشور از احتمال هرگونه تهدید زیستی و مخاطره ناشی از ورود بروز و شیوع بیماریهای دامی و بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان اعم از بومی و غیر بومی، بازپدید و نوپدید در امان ماند.
وی در ادامه افزود: استفاده از فناوریهای نوین با هدف افزایش کمی و کیفی تولیدات محصولات کشاورزی، کاهش ضایعات و تبدیل فرآورده های کم ارزش به فرآورده های پرارزش با ارزش افزوده بیشتر در کنار توجه به اصول کشاورزی پایدار و حفظ منابع طبیعی، می تواند راهبرد مناسبی برای تحقق اهداف برنامه های توسعه کلان کشور باشد.
وجود سه هدف ملی در سازمان دامپزشکی
رییس سازمان دامپزشکی کشور خاطرنشان کرد: سازمان دامپزشکی کشور در راستای وظایف و مسئولیتهای قانونی خود سه هدف ملی "حفظ سرمایه دامی از طریق تامین بهداشت دام"، "حفظ و ارتقاء بهداشت عمومی از طریق مبارزه با بیماریهای مشترک قابل انتقال بین انسان و حیوان" و "تحقق امنیت غذایی از طریق فراهم کردن شرایط بهداشتی برای سرمایه گذاری و تولید، کاهش تلفات دامی، کاهش ضایعات فرآورده های دامی، افزایش راندمان تولید و سلامت غذا" را دنبال می کند.
دستور ادامه داد: ارائه خدمات دامپزشکی و نظارت بر تامین بهداشت و سلامت 85 میلیون راس انواع دام در سطح 85 هزار و 117 واحد اپیدمیولوژی (لاین، اجداد، مادر، مرغداریهای تخمگذار و گوشتی)، چهار میلیون و 373 هزار کلنی زنبورعسل در 60 هزار زنبورستان سراسر کشور، 53 هزار و 455 جعبه تخم نوغان در استانهای نوغان خیز، هشت هزار و 200 مرکز تکثیر و پرورش آبزیان (ماهی و میگو) در استانهای مستعد آبزی پروری، جز با تلاش و پشتکار دامپزشکان و سایر رده های دامپزشکی در عرصه های مختلف تولیدی، اجرایی، آموزشی و پژوهشی در بخشهای دولتی و غیر دولتی میسر نخواهد بود.
وی تصریح کرد: بهره برداران و دریافت کنندگان خدمات دامپزشکی تمام جامعه اعم از عشایری، روستایی و شهری را دربر می گیرد. در بحث سلامت غذا، علاوه بر مخاطرات بیولوژیکی (باکتریایی، ویروسی، انگلی و قارچی)، مخاطراتی از قبیل باقیمانده های دارویی به ویژه آنتی بیوتیکها، هورمونها، سموم و آفتکشها، فلزات سنگین (سرب، جیوه، کادمیوم، مس و...)، دایوکسینها و رادیونوکلئیدها در سلامت مواد غذایی مورد توجه بوده و باید توسط سازمانهای مسئول، نظارت و کنترل شوند.
75 درصد از زئونوزها قابل انتقال به انسان هستند
این مقام مسئول یادآور شد: بر پایه اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO) از میان یکهزار و 415 عامل بیماریزا، 868 مورد معادل 61 درصد و از میان 175 بیماری نوپدید شناخته شده در انسان، 132 مورد معادل 75 درصد زئونوز یا قابل انتقال بین انسان و حیوان هستند و انتقال بسیاری از این عوامل می تواند از طریق مواد غذایی آلوده صورت گیرد.
دستور تاکید کرد: در مبحث اگروتروریسم از سال 2007 میلادی توسط سازمانهای بین المللی نظیر FAO/ OIE/ WHO بر مسئولیت پایش مراقبت و پاسخگویی سرویسهای دامپزشکی دولتی با همکاری موسسات تولیدی هر کشور در برابر بیوتروریسم مواد غذایی تاکید شده است.
وی اظهار داشت: آزمایشگاههای تخصصی کنترل کیفی مواد غذایی و پایش باقیمانده ها در تهران، مشهد، بندرعباس و قزوین احداث و راه اندازی شده اند.ن با بهره برداری از این آزمایشگاهها نه تنها عملا امکان نظارت جامع بر سلامت غذا با منشاء دامی در کشور فراهم خواهد شد. بلکه در امر صادرات فرآورده های دامی و شیلاتی نیز موانع موجود، برطرف می شود.
دستور همچنین گفت: سال 2011 به مناسبت دویست و پنجاهمین سالگرد آغاز آموزش نوین دامپزشکی و تولد این علم در جهان با حمایت سازمان جهانی بهداشت دام و جامعه جهانی دامپزشکان با شعار دامپزشکی برای سلامت دامپزشکی برای غذا و دامزشکی برای سیاره زمین، به عنوان سال جهانی دامپزشکی نامگذاری شده است.
وی اظهار امیدواری کرد که با همکاری مراجع ذیصلاح در کشور در رفع موانع و چالشهای موجود، فرصتهای بیشتری به دامپزشکان برای ایفای نقش خود در جامعه داده شود.
