مایکوتوکسینها متابولیتهای ثانویه قارچهای رشتهای هستند که باعث بروز واکنشهای مسمومیتی -مایکوتوکسیکوزیس - میشوند. قارچهای فوزاریوم، آسپرژیلوس، پنیسیلیوم، کلاویسپس و آلترناریا فروانترین قارچهایی هستند که این سموم را تولید میکنند و غذای انسان و خوراک حیوانات را در طول دوره رشد گیاه در مزرعه و یا دوره انبارداری آلوده مینمایند. یک قارچ میتواند مایکوتوکسینهای متفاوتی تولید کند و این به معنی آن است که یک مایکوتوکسین میتواند توسط قارچهای متفاوتی تولید شود. قارچهای رشتهای در واکنش به شرایط تنش همچون گرما، سرما، انجماد، تغییرات یا محدودیت اکسیژن، مایکوتوکسینها را ترشح مینمایند.
پراکنش جهانی و وسعت آلودگی در سرتاسر جهان نگرانیهای زیادی را در رابطه با این سموم ایجاد کرده است. به طوریکه طبق گزارش سازمان خواروبار جهانی بیش از 25 درصد مواد خوراکی در جهان آلوده به انواع این سموم هستند. به دلیل شرایط انبارداری نامناسب، آلودگی به این سموم در شرایط ایران بیش از میانگین جهانی است. نتایج چندین تحقیق داخلی آلودگیهای شدید خوراکهای ایران را به سموم مایکوتوکسینی تایید کرده است.
انواع مایکوتوکسینها
تا کنون بیش از 300 نوع مایکوتوکسین جداسازی شدهاند، اما تعداد سمومی که از لحاظ عملی در تغذیه حیوانات اهلی مورد توجه هستند محدود میباشند و آنها را به شش دسته اصلی آفلاتوکسینها، تریکوتسنها، زیرالنون، اکراتوکسینها، فیومنیسینها و آلکالوییدهای ارگوت تقسیم بندی مینمایند.
براساس پیشنهاد سازمان خوار و بار جهانی سطح آلودگی به مجموع آفلاتوکسینها (B1، B2، G1 و G2)در خوراک طیور نبایستی از 20 قسمت در بیلیون فراتر رود. در واقع حساسیت به سطح مجاز آفلاتوکسینها در خوراک طیور از این حقیقت ناشی میشود که این سموم میتوانند با تغییر شکل شیمیایی وارد گوشت و تخممرغ شوند و خوراک انسان را آلوده نمایند. سازمان بین المللی تحقیقات سرطانشناسی، آفلاتوکسینها را جز دسته اول ترکیبات سرطانزا در انسان تقسیم بندی نمودهاند.
تریکوتسن ها را به دو دسته تریکوتسنهای گروه A (مانند T-2 toxin, Ht-2 toxin, DAS) و تریکوتسنهای گروه B (مانند DON, AcDON, NIV) تقسیم بندی مینمایند. تریکوتسنها غالبا توسط گونههای مختلف فوزاریومها تولید میشوند و تا کنون 170 سم تریکوتسنی شناخته شده است که در واقع خطرناکترین مایکوتوکسینها به لحاظ تاثیرات فیزیولوژیکی برروی طیور به حساب میآیند. همچنین به دلیل دارا بودن ساختمان غیرقطبی، این مایکوتوکسینها توسط مایکوتوکسین بایندرها جذب<