اگر آنفلوانزا را جدی نگیریم

ساختار واحدهای تولیدی، آماده مقابله با حجم آلودگی آنفولانزا نیست
جناب آقای دکتر تهرانی در خصوص پرندگان مهاجر ناقل ویروس آنفلوانزا اظهار داشتند: در ایران ، پرندگان مهاجر از نیمه دوم شهریور ماه وارد کشور می شوند و به همین دلیل در نیمه دوم سال ، به میزان بیشتری شاهد وقوع آنفلوانزا می باشیم.
تهرانی گفت: بخشی از این پرندگان مهاجر ناقل ویروس ، در داخل کشور باقی می مانند و بخشی دیگر از این پرنده ها ، صید و شکار می شوند و یک بخشی نیز به آفریقای شمالی مهاجرت می کنند. در اواخر اسفند ماه ، این پرنده ها به سیبری برمی گردند.  تعداد این پرنده ها حدود 2.5 تا 3 میلیون می باشد که بیشتر آن ها به مناطق شمالی به خصوص به شهر فریدون کنار می روند که متاسفانه صید و شکار نیز در این منطقه به عنوان یک حرفه و شغل انجام می شود و درنتیجه ، این پرندگان که تعدادشان نیز کم نیست وارد بازارچه ها می شوند و به ترتیب بازارها، روستاها و کارگران صنایع را آلوده می سازند. این چرخه در تمام دنیا به همین شکل اتفاق می افتد.
وی در ادامه در مورد اقدامات پیشگیرانه ای که در این زمینه در ایران و جهان صورت می گیرد ، گفت: در سرتاسر جهان، واحدهای صنعتی اقدامات پیشگیرانه را به طور کامل انجام می دهند اما همان گونه که در سال گذشته نیز در اروپا شاهد بودیم، علی رغم تمام اقدامات صورت گرفته ، همچنان تعدادی از واحدها به آنفلوانزا مبتلا می شوند اما تعداد آن ها در مقایسه با کشور ما ، بسیار کمتر است زیرا رعایت ضوابط امنیت زیستی در این کشورها بالاست و در نتیجه آسیب کمتری را در این زمینه متحمل می شوند. برای مثال زمانی که نقشه کانون های موجود درکشور آلمان را نگاه می کنیم، متوجه می شویم که کنترل به خوبی صورت گرفته است و آن ها علاوه بر شناسایی کانون های پرندگان وحشی ، توانسته اند این کانون ها را در طیور روستایی و صنعتی نیز شناسایی کنند.
وی در پایان گفت: « ما هم در زمینه طیور صنعتی و هم سنتی دچار مشکل هستیم. مشکل عمده ما در حال حاضر ، طیور روستایی است. حدود یکصد بازارچه در زمینه عرضه پرندگان در سطح کشور فعالیت دارند که نیمی از آن ها در سه استان مازندران، گیلان و گلستان قرار دارند. اگر این طیور روستایی آلوده شوند و بازار را آلوده کنند ، در واقع چرخه آلودگی به راحتی وارد واحدهای صنعتی می شود. ساختار واحدهای صنعتی ، هم از نظر فیزیکی و هم از نظر عملکردی ، آمادگی ورود این حجم آلودگی را ندارد. کشورهای پیشرفته ، آمادگی مقابله با این حجم بالای از آلودگی را دارند اما در ایران به دلیل ضعف ساختار و عملکرد ، این توانایی وجود ندارد. ما امیدواریم که با کمک دولت ، بتوانیم به تقویت قسمت های ساختاری بپردازیم. بخش عملکردی نیز باید با آموزش های مناسب در زمینه مقابله با آنفلوانزا بهبود پیدا کند.

سازمان دامپزشکی به تنهایی نمی تواند با آنفلوانزا مبارزه کند
دکتر تهرانی در خصوص عملکرد نهادهای مسئول در مقابله با ویروس آنفلوانزا به سئوال من اینگون ه پاسخ دادند: در هیچ کشوری عملکرد به این گونه نیست که یک سازمان دولتی تمامی نیازهای یک صنعت را برطرف کند و این تفاوت ما با کشورهای پیشرفته است.
وی گفت: ما در ایران حدود سی هزار صنعت وابسته به طیور داریم. در هیچ کشوری حتی کشورهای پیشرفته ، دولت تضمین نمی کند که تمام نیاز مرغدار را خود به تنهایی پاسخ دهد. سیستم های یکپارچه و یک مدیریت واحد در کشورهای پیشرفته ، کار آموزش و تقویت ساختار و کنترل و نمونه برداری را برعهده دارند. ما در واحدهای صنعتی که به شکل جزیره ای فعالیت دارند ، با سی هزار مدیریت مختلف رو به رو هستیم که ارتباط برقرار کردن با سی هزار مدیر ، کار بسیار سختی است.
وی در خصوص تجربه عملکرد کشورهای پیشرفته در صنعت طیور گفت: در این گونه کشورها ، دولت برنامه ها و خط مشی های کلی را به تولیدکننده ها اعلام می کند و این تولیدکننده است که با توجه به شرایط  ، ایفای نقش مدیریت را تا انتهای پروژه  برعهده دارد. در سال ۲۰۱۵ ـ ۲۰۱۴ که صنعت طیور در آمریکا ، درگیر آنفلوانزا شد و حدود ۴۹ میلیون پرنده در آن جا معدوم شدند ، کنگره آمریکا اعلام کرد که مبارزه با آنفلوانزا باید به صورت ملی صورت گیرد. نباید انتظار داشت که یک سازمان یا وزارتخانه به تنهایی با آنفلوانزا مبارزه کند. آمریکا در آن سال با همکاری بخش های مختلف و سرمایه گذاری های کلان ، 49 میلیون پرنده را معدوم کرد. در سال ۲۰۱۶ گزارش میزان شیوع آنفلوانزا در این کشور برخلاف سال ۲۰۱۴ بالا نبوده است و این امر ، حاصل  درس گرفتن از اشتباهات گذشته می باشد. هر چند در این کشورها نیز در حال حاضر نگرانی از بابت نیمه دوم سال وجود دارد و مدارک مستندی وجود ندارد که آنفلوانزا به طور کامل از بین رفته باشد.
تهرانی گفت: سازمان دامپزشکی کشور ، وظیفه رسیدگی و کنترل طیور، دام، آبزیان، صادرات و... را برعهده دارد و تنوع وظایف آن وسیع است و در نتیجه  نمی تواند به تنهایی تمام وقت خود را به مبارزه با آنفلوانزا و کنترل آن اختصاص دهد. در سال های گذشته ، بر حسب ضرورت این کار انجام شده است اما می توانیم از فعالیت هایی که در سایر نقاط جهان در این زمینه صورت می گیرد نیز الگو برداری کنیم و در صورت وقوع آنفلوانزا همه با هم ، چه در بخش های دولتی و چه در بخش های خصوصی برای مبارزه با این بیماری از یکدیگر حمایت نماییم.

مصلحت اندیشی مرغدار به ضرر دیگران است
تهرانی در خصوص مصلحت اندیشی منافع مرغدارها در اعلام بروز آنفلوانزا گفت:  موضوع آنفلوانزا با منافع فردی و عمومی گره خورده است.  
آنفلوانزا زمانی که اتفاق می افتد ، با خسارت همراه است. در کشورهای پیشرفته، پرداخت غرامت و خسارت به طور کامل صورت می گیرد وحتی ضرر و زیان دوره تعطیلی مرغداری را نیز پرداخت می کنند. از طرفی خود مرغدار نیز کمک می کند و استانداردهایی را رعایت می کنند،در غیر اینصورت ، عدم همکاری مرغدار ، به صورت قضایی پیگیری می شود.
این کارشناس صنعت مرغداری گفت: متاسفانه در ایران ، هفته گذشته در مازندران، در بازارچه ای مثل جویبار که روزهای جمعه برقرار میشود ، 30 هزار پرنده وارد بازار شد که این حجم قابل توجهی است و در واقع یک جریان اقتصادی را تشکیل می دهد. اگر این جریان بخواهد توسط سازمان دامپزشکی متوقف شود، نیاز است که سازمانی آن را حمایت و پشتیبانی نماید. این امر ، وظیفه نهاد دامپزشکی به تنهایی نیست و بخش های مختلف حکومتی باید آسیب شناسی شوند تا معیشت مردم با مشکل مواجه نشود.
استانداردهای مقابله با آنفلوانزا در ایران مشخص است
دکتر تهرانی وجود استانداردهای مزارع برای مبارزه با بیماری آنفلوانزا و تعیین آن ها را الزامی دانست و گفت:  استانداردها مشخص است اما همان طور که قبلا اشاره شد ، در بعضی کشورها سیستمی یک پارچه وجود دارد که وقتی استانداردها تعیین می شود ، از ابتدا تا انتهای زنجیره از آن پیروی می کنند.
وی گفت: این که ما بخواهیم به 30 هزار مجموعه صنعتی بخواهیم وارد شویم و استاندارد را به آنها ابلاغ کنیم ، کار دشواری است و اشکال کار در این است که صنعت هنوز به استانداردهای تعیین شده ، باور پیدا نکرده است. مثلا در بازدیدهای ما، مشاهده شد که مرغدار علی رغم اطلاع از استانداردها ، آن را رعایت نمی کند و ویروس از طریق چرخ ها و کفش ها وارد مرغداری می شود. باید با آموزش های مناسب ، این  استانداردها به باور تبدیل شوند.
وی در خصوص پرداخت غرامت بیماری به مرغدارها گفت:  پرداخت غرامت به مرغدار بر اساس همین استانداردها تعریف شده است. در واحدهای روستایی ، پرداخت غرامت توسط سازمان دامپزشکی صورت می گیرد. اما در واحدهای صنعتی ، با تشکیل صندوق بیمه از سال 1348 مقرر شد که پرداخت غرامت از طریق این صندوق انجام شود و این صندوق بر اساس ضوابط خود ، غرامت مربوط به پرنده ها را بیمه می کند. غرامت مربوط به نهادهای معدوم سازی ، توسط سازمان دامپزشکی پرداخت می شود. مثلا اگر در مزرعه مرغ مادر ، معدوم سازی انجام شود و تخم نطفه دار یا جوجه 1 روزه در جوجه کشی از 20 تا 30 روز قبل از آلودگی موجود باشد یا نهاده ای در آن  سالن وجود داشته باشد ، سازمان دامپزشکی ، پرداخت آن را تقبل می کند.

4 استان مستعد آنفلوانزا در کشور
مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم ، در خصوص استان های مهم از نظر شیوع آنفلوانزا که برای جلوگیری از این بیماری باید بیشتر بر آن ها تمرکز نمود گفت:  از نظر چرخه مرغ گوشتی ، سه استان مازندران، گیلان و گلستان و از نظر مرغ تخم گذار ، استان قزوین ، استان هایی هستند که استراتژیک می باشند.
وی گفت: «42 درصد مزارع مرغ مادر در سه استان مازندران، گیلان و گلستان واقع شده اند و از 420 میلیون جوجه یک روزه تولیدی ، 210 میلیون قطعه ی متعلق به این سه استان ، به سایر استان ها صادر می شوند. ما درهیچ استانی به اندازه این سه استان شاهد پرورش مرغ نیستیم. همچنین این سه استان ، از مناطق حضور پرندگان مهاجر و هم چنین شکار می باشند و اگر در این مناطق آلودگی اتفاق بیفتد، آلودگی به راحتی به سایر استان ها وارد می شود. تمرکز ما در زمینه کنترل آلودگی در این سه استان بیشتر است. در استان قزوین نیز مزارع اجداد و تخم گذار زیادی وجود دارد و اگر در این استان دچار مشکل شویم ، چرخه تخم گذار کشور دچار آسیب می شود و در شرایط کنونی کشور، جبران این خسارات ، بسیار سخت خواهد بود.
دکتر تهرانی افزود:  البته الزاما این استان ها بیشترین خسارت را نداشته اند. در رده بندی های انجام شده در مزارع ، مرغ های تخمگذار بیشتر درگیر آنفلوانزا شده اند و سطح ایمنی - زیستی در مزارع تخمگذار ، در مقایسه با  سایر مزارع ، کمتر است.
وی گفت:  مرغدار، سازمان دامپزشکی و دولت باید هر سه با هم همکاری داشته باشند تا بتوان از آنفلوانزا پیشگیری کرد.از مسئولین می خواهم که در بحث بازارچه ها به طور جدی عمل کنند زیرا که این بازارچه ها ، از مراکز خطر هستند و مردم نیز باید به موقع به سازمان دامپزشکی اطلاع دهند. مرغدارها باید آگاه باشند که آنفلوانزا در کمین است.

اقداماتی در راستای مبارزه با آنفلوانزا
جناب آقای دکتر تهرانی اظهار داشت: خواسته ما در این سال ها همیشه این بوده است که هم در بخش روستایی و هم  در صنایع ، در اولین فرصت گزارش بیماری انجام شود تا بلافاصله پایش و اقدامات لازم صورت گیرد و اگر آلودگی در بخش های دیگر نیز وجود داشت ، مبارزه با آن آغاز شود و باید با توجه به ماهیت ویروس ، جلوی شیوع بیماری گرفته شود. هرچه زمان طولانی تر شود ، کار مشکل تر می شود. تصور کنید در یک واحد تخم گذار ، بیماری ای وجود دارد و این واحد تلفاتی دارد که آنها را گزارش نمی کند. در نتیجه این کارتن ها و تخم مرغ های آلوده با ماشین حمل آلوده به مناطق دیگر نیز منتقل می شوند و این آلودگی به صورت زنجیره وار ادامه پیدا می کند و این در نهایت به ضرر خود  مرغدار است زیرا خودش نیز در زنجیره این صنعت قرار دارد. هدف ما ، کمک به صنعت و مرغدار است و اولین هدف ما ، دریافت این گزارشات اولیه است.
وی افزود: دومین اقدام ما این بوده است که زمان گرفتن گزارشات و آزمایش بر روی نمونه ها را به میزان زیادی کاهش داده ایم و آن را به کمتر از 24 ساعت رسانده ایم. اولین عملیات معدوم سازی ،متناسب با وسعت آن واحد صورت می گیرد. استاندارد کنونی از زمان پاکسازی و شست و شوی واحد تا پاکسازی کامل ، 42 روز است، به شرط آن که کانون آلوده دیگری وجود نداشته باشد. در شعاع 3 کیلومتری و سپس 10 کیلومتری ، نباید واحد آلوده ای وجود داشته باشد که این متناسب با استاندارد جهانی است. تردد نیز باید تحت کنترل قرار گیرد. واحدهای موجود در 10 کیلومتری نیز باید نظارت شوند و واحدهای گوشتی سریعا تخلیه شوند. هرگونه تلفات یا افت تولید باید نظارت شود و از کوچکترین تغییری ، نمونه گیری به عمل آید. با توجه به وسعت استان و شرایط موجود ، شعاع 3 تا 10 کیلومتری اعمال شده است. بعد از اتمام کار،صورت جلسه نوشته می شود تا پرداخت غرامت انجام گیرد. البته حتی در کشوری مثل آمریکا هم این گونه نیست که هر ساله 3.3 میلیارد دلار هزینه پرداخت شود. بلکه از تجربیات قبلی استفاده می کنند تا چنین خساراتی را مجددا متحمل نشوند.
وی در پایان گفت:  صادرات ایران در سال گذشته تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته است. باید تلاش کنیم تا با استفاده از تجربیات سال گذشته جهان ، از خسارات بیشتر جلوگیری نماییم.

رویای دریافت اعتبار 4 میلیارد تومانی برای مبارزه با آنفلوانزا
مهندس مصطفوی پیشکسوت و کارشناس خبره صنعت مرغداری، در خصوص وظایف مرغدارها در کمک به کنترل بیماری آنفلوانزا اظهار داشت:« مرغدارها باید آگاه باشند که وقتی اولین آثار بیماری را مشاهده کردند بلافاصله با سازمان دامپزشکی مشورت نمایند.
وی گفت: «  مرغدارها نباید تنها به خسارت وارده بر مرغداری خود در صورت اعلام وجود آنفلوانزا در مزارعشان فکر کنند بلکه باید به این فکر باشند که خودشان باعث وارد آمدن خسارت به دیگران نشوند. قبل از انتشار این بیماری از مزارع ، باید به دامپزشکی اطلاع دهند تا دامپزشکی و ستاد ، وظایف خود را در این زمینه به خوبی انجام دهد.»
مصطفوی افزود: این بحث با واحدهای تولیدی نیز انجام شد. تصمیم داشتیم که جلسه ای را با حضور نمایندگان واحدهای عضو ستاد ملی تشکیل دهیم تا نتایج حاصل از این جلسات به آن ها منتقل شود که خوشبختانه آقای مهندس موسوی، مدیر کل دفتر بحران  وزارت جهاد کشاورزی، این اقدام را انجام دادند و بخش های مختلف را جمع کردند و از آن ها درخواست نمودند تا شیوه نامه ای را تهیه کنند. اما اشکال این کار، آن است که با وارد شدن چنین مسئله ای به بخش دولتی، سرعت کار کاهش می یابد و با وجود اینکه جلسات هر دو هفته یک باربرگزار شد ، این شیوه نامه هنوز تدوین نشده است. امیدواریم در رابطه با آنفلوانزا ، تصمیمات با سرعتی بیشتر و به گونه ای موثر اتخاذ شوند.
وی همچنین در خصوص پرداخت غرامت  به مرغداران اظهار داشت: «بیمه، غرامت های سال گذشته را هنوز پرداخت نکرده است. تا کنون 40 میلیارد تومان به سازمان دامپزشکی پرداخت شده که 20 میلیارد تومان آن اختصاص به خسارت های سال گذشته داشته است.»
باید یادآور شد که آمریکا در همان سال 2014 با هزینه ای معادل 14 میلیارد تومان پول امروز به مبارزه با آنفلوانزا پرداخت. آمریکا با این هزینه ، 49 میلیون مرغ را معدوم کرد . در حالی که ایران حدود 15 میلیون مرغ معدوم شده داشته است.
مهندس مصطفوی در پایان گفت : «با توجه به آمار مقایسه ای میان کشورهای ایران و آمریکا، باید گفت  که کشور ایران، به بالای 3 تا 4 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد تا بتواند با آنفلوانزا مبارزه کند. در غیر این صورت تنها می توان گزارش داد که این بیماری در کجا رخ داده است.»

نحوه پرداخت غرامت به مرغدارها باید تغییر کند
مهندس مصطفوی در پاسخ به سئوال من در خصوص نحوه پرداخت غرامت به مرغداران گفت: اشکالی که در پرداخت غرامت ها وجود دارد در قرارهایی است که در سال 1384 با صندوق بیمه گذاشته شده است.
وی گفت:  آن زمان برای اجرا ، ساز و کاری وجود نداشت و انجمن داوطلب برای اجرای این قانون ، بیمه شد یا در واقع مجبور شد تا بپذیرد که این قانون ، اجرایی شود. در آن زمان دولت متعهد شد تا درزمان حذف کانون آلوده ، کمک نماید اما صندوق ، به مسیری رفت که به هر گونه تلفاتی ، از مجموع دریافتی از دولت و بیمه گذار ، خسارت پرداخت می کرد. در نتیجه منابع صندوق به هدر رفت. سال 1395 با تغییر مدیریت صندوق ، از فرصت استفاده کردیم تا کمک های دولتی فقط برای حذف کانون آلوده اختصاص داده شوند و با هزینه حداقل ، جوجه ها بیمه شوند و دولت نیز در پیشبرد این مسیر کمک کند. این تحولی بزرگ در بیمه بود که با حضور جناب آقای حسن زاده، مدیر جدید صندوق بیمه،اتفاق افتاد. اما بخش دیگری از کار باقی ماند و آن این است که اکنون صندوق بیمه ، مرغ گوشتی و مرغ مادر و مرغ تخمگذار را یکسان ارزیابی می کند و روش پرداخت آن یکسان است. در حالی که یک پولت تخم گذار وقتی به 20 هفتگی می رسد ، در واقع معادل 20 کیلوگرم تخم مرغ است و زمانی که در 30 هفتگی از بین می رود ، یعنی 16 کیلوگرم تخم مرغ از بین رفته است. وقتی جوجه مادر به سن 25 تا 26 هفتگی میرسد ، یعنی 135 قطعه جوجه از بین رفته. زمانی که جوجه مادر در سن 40 هفتگی از بین می رود ، یعنی  110 جوجه از بین می رود و تفاوت آن در بازار به فروش رفته است. میزان قیمت و جبران خسارت باید به این گونه محاسبه شود.
وی افزود: برآورد خسارت ، معمولا به این صورت است که باید به سال های گذشته برگشت تا بتوان خسارت ها را تخمین زد و سپس با کمک روش های آماری موجود ، نشان داد که اگر شاخص های مقابله با بیماری انجام می شد آیا خسارات وارده به این میزان می بود یا خیر.  برآوردی که در ایران انجام شده ، مشخص نموده است که خسارت آنفلوانزا در سال گذشته حدود 1500 میلیارد تومان بوده است که اگر 160 میلیارد تومان به موقع به سازمان دامپزشکی و سازمان های مربوطه پرداخت می شد، شاید میزان خسارات در همان حد باقی می ماند. اگر از این خسارات تجربه کسب نکنیم ، شاید امسال 10 هزار میلیارد تومان خسارت وارد شود. اما اگر بودجه لازم ، تامین شود و در زمان مواجهه با آنفلوانزا بدون معطلی از آن استفاده شود، میزان خسارت کاهش بسیاری خواهد یافت.
وی در پایان گفت:  زمانی که سازمان دامپزشکی اعلام می کند که یک واحد تخم گذار آلوده شده است و باید از بین برود، هزینه مرغ، شانه، کارتن، دانه، مواد اولیه و بسیاری از وسایل موجود و حتی هزینه دفن لاشه ها به عهده مرغدار می افتد. البته دامپزشکی بعد از مدتی هزینه آن را پرداخت می کند اما این امر باعث می شود که مرغدار از اعلام آنفلوانزا اظهار پشیمانی کند و یا حتی گاهی شروع به فروش مواد خام باقی مانده در مرغداری خود نماید. این امر به دلیل عدم قبول مسئولیت از سوی سازمان بیمه و صندوق دامپزشکی است. به همین دلیل تاکید ما بر این است که ستاد بحران باید با قدرت تمام در زمینه مبارزه ظاهر شود. مبارزه با آنفلوانزا ، نسبت به حوادث دیگر ، اولویت دارد. ایران کشوری ثروتمند است و باید در این زمینه منابع مالی کافی اختصاص داده شود.