تاریخچه اهلی شدن
بوقلمون بزرگترین و سنگین ترین پرنده خانگی است. برخی مبدا اصلی این پرنده را آمریکای شمالی و مرکزی ذکر می کنند و برخی دیگر ساکنین مکزیکو یعنی سرخ پوستان آزتک و مایا را مسئول اهلی شدن آن می دانند.
اولین شخصی که به طور مکتوب در سال 1499 به بوقلمون اشاره کرده و در مورد آن بحث نموده است، پدروالونسونینو می باشد. ضمنا او را اولین فردی می دانند که در سال 1500 میلادی بوقلمون را به اروپا برد.
دلیل اساسی افزایش تولید و مصرف گوشت بوقلمون در اروپا و آمریکا چنین توجیه می گردد:
بوقلمون بزرگترین و سنگین ترین پرنده خانگی است. برخی مبدا اصلی این پرنده را آمریکای شمالی و مرکزی ذکر می کنند و برخی دیگر ساکنین مکزیکو یعنی سرخ پوستان آزتک و مایا را مسئول اهلی شدن آن می دانند.
اولین شخصی که به طور مکتوب در سال 1499 به بوقلمون اشاره کرده و در مورد آن بحث نموده است، پدروالونسونینو می باشد. ضمنا او را اولین فردی می دانند که در سال 1500 میلادی بوقلمون را به اروپا برد.
دلیل اساسی افزایش تولید و مصرف گوشت بوقلمون در اروپا و آمریکا چنین توجیه می گردد:
گوشت بوقلمون از لحاظ چربی و کالری فقیر و از نقطه نظر کارکردی در تغذیه بسیار
بااهمیت و ارزش غذایی آن شبیه گوشت گوساله های بسیار جوان بدون چربی است.
امکان عرضه گوشت بوقلمون به اشکال متنوع وجود داشته و می توای آنها را به حالت لاشه کامل یا قطعات ران و سینه و یا به صورت کالباس و سوسیس و غیره وارد بازار مصرف نمود.
نگهداری بوقلمون ها تنها به چهار دیواری سالن ها محدود نشده بلکه این امکان حتی در مزرعه و فضای باز برای آنها بیشتر ممکن است.
تاریخچه نگهداری در ایران
این پرنده در زمان شاه عباس صفوی توسط تعدادی از تجار ارمنی که به ایتالیا رفته بودند به ایران وارد شد و از آن به بعد ارامنه مامور تکثیر و پرورش آن گردیدند.
به نظر می آید که چون جنس نر این پرنده می تواند همانند دیبای رومی رنگ چهره و فرم پرهای خود را هر لحظه به گونه ای درآورد و ضمن ترسو و کودن بودن بسیار، لذا بهترین نام برای او می توانسته همین بوقلمون باشد. نگهداری سنتی بوقلمون در نواحی خراسان گیلان و مارندران آذربایجان غربی، شرقی مرکزی، فارس، اصفهان و کرمان متداول است.
طبقه بندی بوقلمون از نظر جانور شناسی
بوقلمون ها در طبقه بندی جانوری جز راسته گالی فرمیس زیر راسته گالی تیره فازیانیده تحت تیره مله اگریدین و جنس مله اگریس گالوپا می باشد. در تحت تیره مله اگریدین دو نوع بوقلمون بنام های اگریو خازیس و اوسلاتاو مله اگریس گالوپا شناسایی شده است.
تقسیم بندی بر حسب وزن
به سه دسته سبک وزن و میان وزن و سنگین وزن تقسیم می شوند که از نظر نر و ماده و همچنین مسن یا جوان بودن نیز به دسته های زیر تقسیم بندی می شوند:
مختصری از فیزیولوژی بوقلمون
تعداد کروموزوم های آن 82 عدد می باشد. تعداد ضربان قلب 200 تا 250 در دقیقه است، دستگاه گوارش بوقلمون شبیه به ماکیان بوده فقط در اندازه متفاوت است، دستگاه تولید مثل بوقلمون شباهت زیادی با ماکیان داشته و با غاز و اردک در عدم وجود قضیب اختلاف دارد. اسپرم ها 5 تا 7 روز در مجرای تناسلی جنس ماده زنده باقی می ماند، شروع تخمگذاری در بوقلمون ها 230 تا 240 روزگی است، از طرز گرفتن شاهپرها در بال می توان به نر و ماده بودن بوقلمون ها پی برد، قطع بال در بوقلمون از 1 تا 10 روزگی انجام می گیرد، نوک چینی جهت جلوگیری از کانیبالیزم در 2 تا 5 هفتگی انجام می گیرد.
تیپ ظاهری
- سر:
سر لخت یا بدون پر با رنگی متمایل به آبی حاوی گره های متراکم گوشتی قرمز است.
- چشم ها:
در بوقلمون ها عنبیه قرمز مایل به قهوه ای و مردمک سیاه زنگ است، چشم ها دارای سه پلک داخلی و خارجی هستند.
- منقار:
سخت و شاخی بوده و دو منفذ تنفسی پرنده به صورت افقی در انتها و بالای آن قرار دارند.
- گردن:
نسبتا طویل و کمی به پشت خمیده است در زیر منقار یک پرده گوشتی شبیه غبغب وجود دارد که تا نیمه گردن ادامه دارد.
- سینه:
ابعاد سینه در انواع بوقلمون ها متفاوت است، در ناحیه سینه جنس نر در سن 8 تا 9 ماهگی موهای زبر سیاه رنگی روییده است.
- پشت:
طویل و از امتداد شانه ها به طرف دم کمی محدب می باشد.
- دم:
دم طویل کمی افتاده و جمع شده به نظر می آید.
- ساق پا:
ساق پا بلند، قوی و بدون پر است، رنگ آن از قرمز تا ارغوانی سیاه کم رنگ خاکستری نقره ای یا سفید کرمی می باشد.
تغذیه
جوجه ها مانند سایر طیور در 24 ساعت اول نیازی به غذا ندارند. مقدار غذایی که جوجه ها در 4 هفته اول مصرف می نمایند 450 تا 500 گرم است که به مرور بر مقدار آن افزوده می شود. میزان رشد در سنین مختلف یکنواخت نیست به طوری که رشد تا سن 7 تا 8 هفتگی سریع و در 14 تا 15 هفتگی به حداکثر می رسد. جنس نر نسبت به ماده ها ضریب مصرف بالاتری را دارد. چربی ها و هیدروکربن ها منابع اصلی انرژی در آنها محسوب می شود. غذای بوقلمون تا 8 هفتگی آردی و بعد به صورت پلت می باشد.
جیره های غذایی
1- پرورشی:
جیره های مخصوص اهداف پرورشی به صورت زیر هستند:
برای سنین 1 تا 6 هفتگی (با 25 تا 28 درصد پروتئین خام)، برای سنین 7 تا 29 هفتگی (حداقل 14 درصد پروتئین خام)، از بدو تخمگذاری (حداقل 15 درصد پروتئین).
2- پرواری:
جیره های پرواری برای جوجه ها (با حداقل 28 درصد پروتئین خام)
جیره غذایی برای بوقلمون های پرواری در 3 گروه: با حداقل 23%، با حداقل 18% و با حداقل 14% پروتئین.
این نوع تقسیم بندی صرفه جویی در مصرف پروتئین کاهش اختلالات متابولیکی خشک ماندن بستر کمتر شدن ضعف پا هزینه کمتر تا 3% و تناسب غذا با سن پرنده را به دنبال دارد. هدف اصلی در پرواربندی دستیابی به گوشت بیشتر با ضریب مصرف کمتر است.
تولید گوشت
گوشت بوقلمون سرشار از پروتئین (30%) ولی فقیر از انرژی (2000 کیلو کالری) می باشد. با بالارفتن سن میزان گوشت سینه افزایش یافته در حالی که گوشت ران تقریبا ثابت می ماند. نسبت استخوان به گوشت سینه با افزایش وزن و سن کاهش می یابد. کشتار بوقلمون کاملا شبیه به ماکیان صورت می گیرد.
راندمان تخمگذاری سالیانه بر حسب واریته متفاوت بوده و بین 90 تا 125 عدد می باشد. وزن تخم ها 70 تا 90 گرم است و اندازه آن با بالارفتن سن افزایش می یابد.
جوجه کشی
سیکل جوجه کشی در بوقلمون (28 روز) می باشد.
به دو طریق طبیعی و مصنو عی وجود دارد:
- روش طبیعی:
باید مراحل زیر فراهم باشد:
- مادر به سن بلوغ حقیقی رسیده باشد (30 هفتگی).
- درصد جوجه درآوری 65 تا 75% است.
- آنها 3 / 2 ظزفیت تخم گذاری سراسر زندگیشان را در سال اول می گذارند.
- روش مصنوعی:
در این روش زیر باید موارد زیر را رعایت نمود:
- انتخاب تخم مناسب از نظر اندازه
- نگهداری تخم در شرایط مناسب (رطوبت 50 تا 60 % و حرارت 10 تا 13 درجه)
- رعایت بهداشت ماشین های جوجه کشی
شرایط ماشین های جوجه کشی
حرارت: در 24 روز اول 6 / 37 درجه سانتیگراد و در هچری (25 تا 28) روزگی میزان آن به 2 / 37 می رسانند.
رطوبت: در 24 روز اول 50 تا 60 درصد و از روز 25 به بعد به 80 تا 85 می رسد.
تهویه: میزان گاز دی اکسید کربن نباید از 5 / 1 درصد هوای داخل ماشین تجاوز کند.
چرخاندن: در 24 روز اول حداقل 3 بار در روز و در روز 25 چرخاندن را قطع می کنند.
قرار دادن جوجه ها در کارتن های حمل 15 تا 18 عدد تخم می باشد.
ساختمان
در صورت نگهداری در آشیانه برای هر قطعه 4 / 0 تا 7 / 0 متر مربع برحسب نژاد و در محوطه باز و چراگاه 15 تا 20 متر مربع سطح مورد نیاز است. در موارد پرورشی و اصلاح برای هر قطعه 1 / 1 تا 6 / 1 متر مربع سطح در نظر می گیرند، ارتفاع سالن یا آشیانه 3 متر توصیه می شود. علاوه بر سالن های بسته از سالن های نیمه باز یا نیمه بسته نیز استفاده می شود که یک سمت طولی آن و جای دیوار از تور سیمی استفاده می شود.
حرارت این سالن ها نباید در زمستان از 5 درجه کمتر شود.
نکته:
زمانی که بوقلمون ها از چراگاه محروم هستند مخلوط دانه های مورد استفاده نباید از 3 نوع کمتر باشد.
نکات مهم در مورد مدیریت سالن:
درجه حرارت سالن 15 تا 16 درجه سانتیگراد است، رطوبت 50 تا 60 درصد، تهویه سالن بسته 03 / 0 متر مکعب در دقیقه با فشار 5 / 0 سانتی متر به ازای هر کیلو گرم میزان هوای لازم برای هر کیلو گرم وزن در سالن 4 تا 7 متر مکعب در ساعت است. مدت روشنایی در 4 هفته اول 24 ساعت و سپس کاهش در طول 3 روز به 12 تا 14 ساعت، برای هر متر مربع تا 14 روز اول 3 وات، 3 تا 6 هفتگی 5 / 1 وات، 7 تا 24 هفتگی 5 / 0 وات.
مقدار مصرف آب روزانه:
جوجه بوقلمون ها 45 سانتیمتر مربع، 4 ماهگی 670 سانتیمتر مربع، 6 ماهگی 820 سانتیمتر مربع و آغاز تخمگذاری یک لیتر می باشد.
دان خوری:
دو هفته اول 5 سانتی متر، 2 تا 4 هفتگی 6 تا 7 سانتی متر، 5 تا 6 هفتگی 10 سانتی متر، 7 تا 16 هفتگی 12 سانتی متر و 16 هفتگی به بعد 15 سانتی متر به ازای هر قطعه می باشد.
آبخوری:
یک روزه تا 4 هفته یک سانتی متر، 5 تا 16 هفتگی 5 / 2 سانتی متر و 17 هفتگی تا سن بلوغ 3 سانتی متر و برای بوقلمون های تخمگذار 3 تا 5 / 3 سانتی متر طول در آبخوری مورد نیاز است.
توصیه هایی در مورد بوقلمون:
- پرخورند و از لحاظ اقتصادی تولید گوشت آنها گران تر از مرغ است.
- تعداد تخم سالیانه آنها قابل توجه نبوده و آنها را جهت تولید گوشت پرورش می دهند.
- به علت مسائل مدیریتی بهداشتی تعداد هر گله 2000 تا 3000 است.
- جزو طیوری هستند که به محوطه گردش و چراگاهی نیاز دارند.
- جوان ها باید از مسن ها جدا نگهداری شوند.
- به منظور پیش گیری و تقلیل تلفات بیماری ها به کار بردن داروهای مناسب در غذای روزانه بوقلمون ها ضرورت دارد.
امکان عرضه گوشت بوقلمون به اشکال متنوع وجود داشته و می توای آنها را به حالت لاشه کامل یا قطعات ران و سینه و یا به صورت کالباس و سوسیس و غیره وارد بازار مصرف نمود.
نگهداری بوقلمون ها تنها به چهار دیواری سالن ها محدود نشده بلکه این امکان حتی در مزرعه و فضای باز برای آنها بیشتر ممکن است.
تاریخچه نگهداری در ایران
این پرنده در زمان شاه عباس صفوی توسط تعدادی از تجار ارمنی که به ایتالیا رفته بودند به ایران وارد شد و از آن به بعد ارامنه مامور تکثیر و پرورش آن گردیدند.
به نظر می آید که چون جنس نر این پرنده می تواند همانند دیبای رومی رنگ چهره و فرم پرهای خود را هر لحظه به گونه ای درآورد و ضمن ترسو و کودن بودن بسیار، لذا بهترین نام برای او می توانسته همین بوقلمون باشد. نگهداری سنتی بوقلمون در نواحی خراسان گیلان و مارندران آذربایجان غربی، شرقی مرکزی، فارس، اصفهان و کرمان متداول است.
طبقه بندی بوقلمون از نظر جانور شناسی
بوقلمون ها در طبقه بندی جانوری جز راسته گالی فرمیس زیر راسته گالی تیره فازیانیده تحت تیره مله اگریدین و جنس مله اگریس گالوپا می باشد. در تحت تیره مله اگریدین دو نوع بوقلمون بنام های اگریو خازیس و اوسلاتاو مله اگریس گالوپا شناسایی شده است.
تقسیم بندی بر حسب وزن
به سه دسته سبک وزن و میان وزن و سنگین وزن تقسیم می شوند که از نظر نر و ماده و همچنین مسن یا جوان بودن نیز به دسته های زیر تقسیم بندی می شوند:
مختصری از فیزیولوژی بوقلمون
تعداد کروموزوم های آن 82 عدد می باشد. تعداد ضربان قلب 200 تا 250 در دقیقه است، دستگاه گوارش بوقلمون شبیه به ماکیان بوده فقط در اندازه متفاوت است، دستگاه تولید مثل بوقلمون شباهت زیادی با ماکیان داشته و با غاز و اردک در عدم وجود قضیب اختلاف دارد. اسپرم ها 5 تا 7 روز در مجرای تناسلی جنس ماده زنده باقی می ماند، شروع تخمگذاری در بوقلمون ها 230 تا 240 روزگی است، از طرز گرفتن شاهپرها در بال می توان به نر و ماده بودن بوقلمون ها پی برد، قطع بال در بوقلمون از 1 تا 10 روزگی انجام می گیرد، نوک چینی جهت جلوگیری از کانیبالیزم در 2 تا 5 هفتگی انجام می گیرد.
تیپ ظاهری
- سر:
سر لخت یا بدون پر با رنگی متمایل به آبی حاوی گره های متراکم گوشتی قرمز است.
- چشم ها:
در بوقلمون ها عنبیه قرمز مایل به قهوه ای و مردمک سیاه زنگ است، چشم ها دارای سه پلک داخلی و خارجی هستند.
- منقار:
سخت و شاخی بوده و دو منفذ تنفسی پرنده به صورت افقی در انتها و بالای آن قرار دارند.
- گردن:
نسبتا طویل و کمی به پشت خمیده است در زیر منقار یک پرده گوشتی شبیه غبغب وجود دارد که تا نیمه گردن ادامه دارد.
- سینه:
ابعاد سینه در انواع بوقلمون ها متفاوت است، در ناحیه سینه جنس نر در سن 8 تا 9 ماهگی موهای زبر سیاه رنگی روییده است.
- پشت:
طویل و از امتداد شانه ها به طرف دم کمی محدب می باشد.
- دم:
دم طویل کمی افتاده و جمع شده به نظر می آید.
- ساق پا:
ساق پا بلند، قوی و بدون پر است، رنگ آن از قرمز تا ارغوانی سیاه کم رنگ خاکستری نقره ای یا سفید کرمی می باشد.
تغذیه
جوجه ها مانند سایر طیور در 24 ساعت اول نیازی به غذا ندارند. مقدار غذایی که جوجه ها در 4 هفته اول مصرف می نمایند 450 تا 500 گرم است که به مرور بر مقدار آن افزوده می شود. میزان رشد در سنین مختلف یکنواخت نیست به طوری که رشد تا سن 7 تا 8 هفتگی سریع و در 14 تا 15 هفتگی به حداکثر می رسد. جنس نر نسبت به ماده ها ضریب مصرف بالاتری را دارد. چربی ها و هیدروکربن ها منابع اصلی انرژی در آنها محسوب می شود. غذای بوقلمون تا 8 هفتگی آردی و بعد به صورت پلت می باشد.
جیره های غذایی
1- پرورشی:
جیره های مخصوص اهداف پرورشی به صورت زیر هستند:
برای سنین 1 تا 6 هفتگی (با 25 تا 28 درصد پروتئین خام)، برای سنین 7 تا 29 هفتگی (حداقل 14 درصد پروتئین خام)، از بدو تخمگذاری (حداقل 15 درصد پروتئین).
2- پرواری:
جیره های پرواری برای جوجه ها (با حداقل 28 درصد پروتئین خام)
جیره غذایی برای بوقلمون های پرواری در 3 گروه: با حداقل 23%، با حداقل 18% و با حداقل 14% پروتئین.
این نوع تقسیم بندی صرفه جویی در مصرف پروتئین کاهش اختلالات متابولیکی خشک ماندن بستر کمتر شدن ضعف پا هزینه کمتر تا 3% و تناسب غذا با سن پرنده را به دنبال دارد. هدف اصلی در پرواربندی دستیابی به گوشت بیشتر با ضریب مصرف کمتر است.
تولید گوشت
گوشت بوقلمون سرشار از پروتئین (30%) ولی فقیر از انرژی (2000 کیلو کالری) می باشد. با بالارفتن سن میزان گوشت سینه افزایش یافته در حالی که گوشت ران تقریبا ثابت می ماند. نسبت استخوان به گوشت سینه با افزایش وزن و سن کاهش می یابد. کشتار بوقلمون کاملا شبیه به ماکیان صورت می گیرد.
راندمان تخمگذاری سالیانه بر حسب واریته متفاوت بوده و بین 90 تا 125 عدد می باشد. وزن تخم ها 70 تا 90 گرم است و اندازه آن با بالارفتن سن افزایش می یابد.
جوجه کشی
سیکل جوجه کشی در بوقلمون (28 روز) می باشد.
به دو طریق طبیعی و مصنو عی وجود دارد:
- روش طبیعی:
باید مراحل زیر فراهم باشد:
- مادر به سن بلوغ حقیقی رسیده باشد (30 هفتگی).
- درصد جوجه درآوری 65 تا 75% است.
- آنها 3 / 2 ظزفیت تخم گذاری سراسر زندگیشان را در سال اول می گذارند.
- روش مصنوعی:
در این روش زیر باید موارد زیر را رعایت نمود:
- انتخاب تخم مناسب از نظر اندازه
- نگهداری تخم در شرایط مناسب (رطوبت 50 تا 60 % و حرارت 10 تا 13 درجه)
- رعایت بهداشت ماشین های جوجه کشی
شرایط ماشین های جوجه کشی
حرارت: در 24 روز اول 6 / 37 درجه سانتیگراد و در هچری (25 تا 28) روزگی میزان آن به 2 / 37 می رسانند.
رطوبت: در 24 روز اول 50 تا 60 درصد و از روز 25 به بعد به 80 تا 85 می رسد.
تهویه: میزان گاز دی اکسید کربن نباید از 5 / 1 درصد هوای داخل ماشین تجاوز کند.
چرخاندن: در 24 روز اول حداقل 3 بار در روز و در روز 25 چرخاندن را قطع می کنند.
قرار دادن جوجه ها در کارتن های حمل 15 تا 18 عدد تخم می باشد.
ساختمان
در صورت نگهداری در آشیانه برای هر قطعه 4 / 0 تا 7 / 0 متر مربع برحسب نژاد و در محوطه باز و چراگاه 15 تا 20 متر مربع سطح مورد نیاز است. در موارد پرورشی و اصلاح برای هر قطعه 1 / 1 تا 6 / 1 متر مربع سطح در نظر می گیرند، ارتفاع سالن یا آشیانه 3 متر توصیه می شود. علاوه بر سالن های بسته از سالن های نیمه باز یا نیمه بسته نیز استفاده می شود که یک سمت طولی آن و جای دیوار از تور سیمی استفاده می شود.
حرارت این سالن ها نباید در زمستان از 5 درجه کمتر شود.
نکته:
زمانی که بوقلمون ها از چراگاه محروم هستند مخلوط دانه های مورد استفاده نباید از 3 نوع کمتر باشد.
نکات مهم در مورد مدیریت سالن:
درجه حرارت سالن 15 تا 16 درجه سانتیگراد است، رطوبت 50 تا 60 درصد، تهویه سالن بسته 03 / 0 متر مکعب در دقیقه با فشار 5 / 0 سانتی متر به ازای هر کیلو گرم میزان هوای لازم برای هر کیلو گرم وزن در سالن 4 تا 7 متر مکعب در ساعت است. مدت روشنایی در 4 هفته اول 24 ساعت و سپس کاهش در طول 3 روز به 12 تا 14 ساعت، برای هر متر مربع تا 14 روز اول 3 وات، 3 تا 6 هفتگی 5 / 1 وات، 7 تا 24 هفتگی 5 / 0 وات.
مقدار مصرف آب روزانه:
جوجه بوقلمون ها 45 سانتیمتر مربع، 4 ماهگی 670 سانتیمتر مربع، 6 ماهگی 820 سانتیمتر مربع و آغاز تخمگذاری یک لیتر می باشد.
دان خوری:
دو هفته اول 5 سانتی متر، 2 تا 4 هفتگی 6 تا 7 سانتی متر، 5 تا 6 هفتگی 10 سانتی متر، 7 تا 16 هفتگی 12 سانتی متر و 16 هفتگی به بعد 15 سانتی متر به ازای هر قطعه می باشد.
آبخوری:
یک روزه تا 4 هفته یک سانتی متر، 5 تا 16 هفتگی 5 / 2 سانتی متر و 17 هفتگی تا سن بلوغ 3 سانتی متر و برای بوقلمون های تخمگذار 3 تا 5 / 3 سانتی متر طول در آبخوری مورد نیاز است.
توصیه هایی در مورد بوقلمون:
- پرخورند و از لحاظ اقتصادی تولید گوشت آنها گران تر از مرغ است.
- تعداد تخم سالیانه آنها قابل توجه نبوده و آنها را جهت تولید گوشت پرورش می دهند.
- به علت مسائل مدیریتی بهداشتی تعداد هر گله 2000 تا 3000 است.
- جزو طیوری هستند که به محوطه گردش و چراگاهی نیاز دارند.
- جوان ها باید از مسن ها جدا نگهداری شوند.
- به منظور پیش گیری و تقلیل تلفات بیماری ها به کار بردن داروهای مناسب در غذای روزانه بوقلمون ها ضرورت دارد.
