عمل انتقال جنین 1 (ET) برای اولین بار حدود 55 سال
پیش با موفقیت بر روی گاو ها انجام گرفت. عمل انتقال جنین صرفاً بر روی
گاوهای ماده صورت می گیرد. گاو ماده ای که از او جنین جمع آوری می شود به
عنوان دهنده جنین و در اصطلاح donor می گویند. گروهی از گاوهای ماده که
جنین ها را می گیرند به عنوان ماده گاو گیرنده و در اصطلاح reciptent می
گویند.
عمل ET فرایندی است که طی آن، جنین ها از شاخ رحم گاوهای دهنده جنین در مرحله پس از مرولا جمع آوری شده و جهت تکامل مراحل آبستنی تا تبدیل شدن به یک گوساله کامل در شاخهای رحم گاوگیرنده جنین ساکن می شوند. در واقع، گاوهای گیرنده جنین نقش دایه را برای فرزندان گاو دهنده ایفا می کنند. به ازای هر یک گاو دهنده 18-14 راس گاو گیرنده جنین بایستی در نظر گرفته شود. اصولاً گاو دهنده جنین گاوی است با صفت ژنتیکی برتر و گاو اصیل ولی گاوهای گیرنده جنین، گاوهایی با صفت ژنتیکی متوسط یا پایین می باشند. اگر چه گاوهای گیرنده از لحاظ فنوتیپی و محیطی ممکن است روی نتاج اثر بگذارند ولی بر ساختار ژنتیکی گوساله، تاثیر نخواهند داشت و از ارزش گوساله برای مقاصد اصلاح نژادی نمی کاهد.
در چه مرحله ای تخمک بارور شده را به عنوان جنین دانسته و بایستی از گاوهای دهنده جنین جمع آوری نمود؟
پس از این که اووسیت ها شوک حرارتی دیدند، رشد نموده و لقاح صورت گرفته و 10-9 روز پس از لقاح تخمک بارور شده که از مرحله مرولا به مرحله بلاستوسیت می رسد، بایستی جمع آوری نمود که این روزها بر اساس چرخه فحلی، معادل روزهای 8-6 چرخه فحلی می باشد. جنین ها حتماً بایستی در فاصله روزهای 8-6 سیکل فحلی، جمع آوری بشوند، چون اگر تا روز 14 چرخه فحلی طول بکشد، جنین ها به دلایل زیر از بین خواهند رفت:
1- تفریخ نشدن جنین های بزرگ و عدم تبدیل آنها به گوساله به خاطر انجماد.
2- اثرات تغییرات هورمونی رحم در جنین ها ، به دلیل توقف طولانی جنین در رحم گاو.
همزمان سازی فحلی 2:
برای این که عمل ET با موفقیت بالاتری همراه باشد، بایستی گاوهای دهنده و گیرنده هر دو در یک مرحله از سیکل فحلی باشند تا شرایط لازم جهت دادن و گرفتن جنین در آنها فراهم باشد. برای این منظور عمل همزمان سازی فحلی را انجام می دهند.
عمل همزمان سازی فحلی با تزریق عضلانی هورمون قابل انجام است. هورمون به کاررفته در این عمل PGF2a می باشد که باعث تحلیل رفتن جسم زرد می گردد. تزریق pgf2a در 4 روز اول و 3 روز آخر چرخه فحلی موثر نمی باشد. چون در این روزها جسم زرد در حال تحلیل رفتن می باشد. پس زمان مناسب تزریق هورمون PGF2A بین روزهای 18-5 چرخه فحلی می باشد.
سوپر اوولاسیون 3:
با توجه با این که ماده گاو ها در هر بار تخمک ریزی یا اوولاسیون٬ یک اووسیت آزاد می کند و با توجه به این دوره آبستنی طولانی مدت هم دارد (9 ماه) پس نه تنها سرعت پیشرفت ژنتیکی کند می شود، بلکه یک ماده گاو در طول عمر باروری خود فقط چند گوساله تولید خواهد کرد (که اغلب کمتر از 10 گوساله خواهد بود ) لذا با انجام عمل سوپر اوولاسیون و به دنبال آن با انجام عمل ET می توان این مسئله را بهبود بخشید. سوپراوولاسیون فرایندی است که در آن به جای این که از دام دهنده یک تخمک حاصل بشود، چندین تخمک حاصل می شود و می توان در هر دوره تخمک ریزی، به جای یک تخمک 10 تخمک و متوسط 6 تخمک بدست آورد و به تبع آن به جای یک گوساله، متوسط 6 گوساله در یک دوره آبستنی حاصل نمود. عمل سوپراوولاسیون نیز همانند همزمان سازی فحلی با تزریق عضلانی هورمون قابل انجام است. با این تفاوت که عمل همزمان سازی فحلی بین هر دو دام دهنده و گیرنده جنین صورت می گیرد ولی عمل سوپراوولاسیون فقط در دام دهنده جنین باید انجام شود. هورمونهای به کار رفته در این عمل، هورمون های FSH و هورمون های PMSG (هورمونهای گنادوتروپین سرم مادیان آبستن) و هورمون HAP (عصاره هیپوفیز پیشین اسب) می باشد.
از بین این هورمون ها، هورمون FSH کاربرد بیشتری دارد، در صورتی که هورمون pmsg هورمون قوی تری است و یک بار تزریق PSMG با تزریق FSH برابری می کند. چون نیم عمر PMSG به مراتب بیشتر از نیم عمر FSH می باشد و نیم عمر FSH پایین است، به این خاطر آن را به مدت 4 روز متوالی و هر روز در دو وعده صبح و عصر تزریق می کنند که در کل بایستی به میزان 28 میلی گرم FSH تزریق بشود. تا عمل سوپر اوولاسیون انجام گیرد. پس همچنان که در روش تلقیح مصنوعی 4 AL)) یک گاو نر اصیل (مثلاً 3 ساله) می تواند پدر یک میلیون گوساله باشد در عمل (ET) نیز با فرآیند سوپر اوولاسیون یک ماده گاو اصیل می تواند تعداد زیادی گوساله (فقط در یک دوره آبستنی) بشود.
شستشوی جنین5:
پس از اینکه عمل همزمان سازی فعلی و سوپر اوولاسیون صورت گرفت و تخمک ها به شکل جنین درآمدند بایستی طی عمل شستشوی جنین ها جمع آوری شوند. برای انجام عمل شستشوی جنین از ماده شوینده مخصوص که معمولاً حاوی محلول نمکی بافر فسفات +4 درصد آلبومن سرم گاوی است استفاده می شود. برای انجام عمل شستشو از یک سوند یا کاتترکه به نام سوند فولی معروف است استفاده می شود. این سوند را اول بایستی ضد عفونی کرده سپس به شاخ رحم گاو دهنده جنین وارد نموده و عمل عمل شستشوی را انجام داد.
سوند فولی داراری 3 کانال می باشد. کانال اول مخصوص دمیدن هوا است تا قسمت بادکنکی که در انتهای این کانال است متورم شده و باد شود تا هم باعث تثبیت سوند فولی در شاخ رحم شده و هم مانع بازگشت مایع شستشوی جنین از طرف شاخ رحم به بدنه رحم بشود. کانال دوم مخصوص ارسال ماده شوینده مذکور به طرف شاخ رحم است. کانال سوم مخصوص خروج جنین ها به همراه ماده شوینده می باشد که به داخل لوله آزمایش یا محیط کشت که حاوی (محلول نمکی با فرفسفات +4 درصد آلبومن سرم گاوی) می باشد ریخته می شود. چون غلظت جنین ها بالاتر از غلظت محیط کشت می باشد، جنین ها در عرض 2 دقیقه در ته ظرف ته نشین شده و بایستی حدود 10 دقیقه محیط کشت حاوی جنین را در جای ثابت و بدون حرکت نگهداری نمود. سپس جنین ها را در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار داده و آنها را ارزیابی کرده و سپس درجه بندی می کنند که از جنین درجه 1 (عالی ) تا جنین فاسد یا مرده طبقه بندی می شوند. جنین های درجه 1 را می توان منجمد کرده و برای مصارف دوره های بعدی نگهداری نمود ولی جنین های درجه 2 یا درجه 3 را می توان همان روز جنین گیری به گاوهای گیرنده انتقال داد.
انجماد جنین6:
اگر قرار است جنین ها در همان روز جمع آوری شده به گاوهای گیرنده انتقال یابند کافی است برای چند ساعت در محیط کشت تازه و سترون که دمای آن محیط کشت هم معادل دمای بدن گاو است نگهداری شود. ولی اگر بخواهیم جنین ها را برای مدت طولانی نگهداری کنیم بایستی حتماً آنها را منجمد کرده و محافظت نمائیم مثل روش AL که اسپرم گاو نر اصیل را به صورت منجمد نگهداری می کنند. ولی جنین ها در برابر عمل انجماد سازی و سپس ذوب کردن یخ شان جهت مصرف بسیار حساس تر از اسپرم می باشند.
هر جنین اغلب در یک استرا 7 به حجم 25% سی سی نگهداری می شود. ماده محافظت جنین ها، گلیسرول و اتیلن گلیسرول می باشد که اخیراً استفاده از اتیلن گلیسرول نتایج بهتری را نشان داده است. سپس توسط دستگاه های اتوماتیک دمای استراها را به دمای ازت مایع (196- درجه سانتی گراد) می رسانند. برای ذوب کردن یخ جنین های منجمد شده نیز جهت مصرف برای انتقال به گاوهای گیرنده با قرار دادن استرا در حمام آب گرم با دمای 37 درجه سانتی گراد یخ ذوب شده و جنین ها برای انتقال آماده می شوند. وقتی از جنین های منجمد شده ای که بعد ها ذوب می شوند برای انجام عمل ET استفاده شود میزان آبستنی نسبت به زمانی که از جنین تازه استفاده می شود٬ 10 درصد کم می گردد.
روش های انجام عمل ET:
در روش جراحی قدیمی، ماده گاوها را تحت بی حسی عمومی قرار داده، به پشت خوابانیده و شکافی بین پستان و ناف گاو ایجاد کرده رحم را جلوکشیده، و عمل جمع آوری یا انتقال جنین صورت می گیرد ولی در روش جراحی جدید، بی حسی موضعی صورت گرفته و در پهلوی گاو شکاف ایجاد کرده و رحم را جلو کشیده و با پیپت نازک مثل پیپت در عمل AL، جنین ها را از شاخ رحم جمع آوری یا انتقال می دهند.
هدف از انجام عمل ET:
1- افزایش تعداد نتاج از گاوهای ماده با صفات ژنتیکی برتر (بدین شکل که با انجام عمل ET می توانیم تعداد گوساله های گرفته شده از یک گاو اصیل و با ارزش را تا چندین برابر افزایش دهیم)
2- سهولت در امر صادرات و واردات (همچنانکه در عملAL) که در آن به جای نقل و انتقال گاو نر اصیل اسپرم منجمد گاو نر اصیل بین کشورها مبادله می شود. در عمل ET نیز به جای نقل و انتقال گاو ماده اصیل، جنین منجمد شده آن بین کشورها مبادله می شود.
3- انجام عمل دو قلو زایی در ماده گاوها (هر چند ممکن است 15-12 درصد نتاج فری مارتین باشند)
4- کنترل بیماری هم در دهنده ها و هم در گیرنده ها و هم در جنین های حاصله.
5- نگهداری جنین های بدست آمده از گاوهای دهنده جنین به مدت طولانی به خاطر قابلیت انجماد جنین ها.
بهترین کاربردهای مورد استفاده جنین:
1- انجام آزمایش بر روی جنین ها: جهت پی بردن به صفات نا مطلوب به عنوان مثال مطالعه و بررسی صفت نامطلوب سم قاطری یا سم بدون شکاف. اگر پدری ناقل ژن این صفت باشد، نتاج حاصل از آن، اگر به شکل جنین به گاوهای گیرنده منتقل شود، با مطالعه جنینها در 2 ماهگی می توانیم به این صفت نامطلوب و امثال آن پی ببریم.
2- بکارگیری ماده گاوهای اصیل در تولید گوساله های نر ممتاز: در حالت طبیعی برای این که 100 گوساله نر اصیل به منظور تحقیقات اصلاح نژادی داشته باشیم، بایستی 300 ماده گاو برای تولید اینها داشته باشیم چون احتمال دارد که:
عمل ET فرایندی است که طی آن، جنین ها از شاخ رحم گاوهای دهنده جنین در مرحله پس از مرولا جمع آوری شده و جهت تکامل مراحل آبستنی تا تبدیل شدن به یک گوساله کامل در شاخهای رحم گاوگیرنده جنین ساکن می شوند. در واقع، گاوهای گیرنده جنین نقش دایه را برای فرزندان گاو دهنده ایفا می کنند. به ازای هر یک گاو دهنده 18-14 راس گاو گیرنده جنین بایستی در نظر گرفته شود. اصولاً گاو دهنده جنین گاوی است با صفت ژنتیکی برتر و گاو اصیل ولی گاوهای گیرنده جنین، گاوهایی با صفت ژنتیکی متوسط یا پایین می باشند. اگر چه گاوهای گیرنده از لحاظ فنوتیپی و محیطی ممکن است روی نتاج اثر بگذارند ولی بر ساختار ژنتیکی گوساله، تاثیر نخواهند داشت و از ارزش گوساله برای مقاصد اصلاح نژادی نمی کاهد.
در چه مرحله ای تخمک بارور شده را به عنوان جنین دانسته و بایستی از گاوهای دهنده جنین جمع آوری نمود؟
پس از این که اووسیت ها شوک حرارتی دیدند، رشد نموده و لقاح صورت گرفته و 10-9 روز پس از لقاح تخمک بارور شده که از مرحله مرولا به مرحله بلاستوسیت می رسد، بایستی جمع آوری نمود که این روزها بر اساس چرخه فحلی، معادل روزهای 8-6 چرخه فحلی می باشد. جنین ها حتماً بایستی در فاصله روزهای 8-6 سیکل فحلی، جمع آوری بشوند، چون اگر تا روز 14 چرخه فحلی طول بکشد، جنین ها به دلایل زیر از بین خواهند رفت:
1- تفریخ نشدن جنین های بزرگ و عدم تبدیل آنها به گوساله به خاطر انجماد.
2- اثرات تغییرات هورمونی رحم در جنین ها ، به دلیل توقف طولانی جنین در رحم گاو.
همزمان سازی فحلی 2:
برای این که عمل ET با موفقیت بالاتری همراه باشد، بایستی گاوهای دهنده و گیرنده هر دو در یک مرحله از سیکل فحلی باشند تا شرایط لازم جهت دادن و گرفتن جنین در آنها فراهم باشد. برای این منظور عمل همزمان سازی فحلی را انجام می دهند.
عمل همزمان سازی فحلی با تزریق عضلانی هورمون قابل انجام است. هورمون به کاررفته در این عمل PGF2a می باشد که باعث تحلیل رفتن جسم زرد می گردد. تزریق pgf2a در 4 روز اول و 3 روز آخر چرخه فحلی موثر نمی باشد. چون در این روزها جسم زرد در حال تحلیل رفتن می باشد. پس زمان مناسب تزریق هورمون PGF2A بین روزهای 18-5 چرخه فحلی می باشد.
سوپر اوولاسیون 3:
با توجه با این که ماده گاو ها در هر بار تخمک ریزی یا اوولاسیون٬ یک اووسیت آزاد می کند و با توجه به این دوره آبستنی طولانی مدت هم دارد (9 ماه) پس نه تنها سرعت پیشرفت ژنتیکی کند می شود، بلکه یک ماده گاو در طول عمر باروری خود فقط چند گوساله تولید خواهد کرد (که اغلب کمتر از 10 گوساله خواهد بود ) لذا با انجام عمل سوپر اوولاسیون و به دنبال آن با انجام عمل ET می توان این مسئله را بهبود بخشید. سوپراوولاسیون فرایندی است که در آن به جای این که از دام دهنده یک تخمک حاصل بشود، چندین تخمک حاصل می شود و می توان در هر دوره تخمک ریزی، به جای یک تخمک 10 تخمک و متوسط 6 تخمک بدست آورد و به تبع آن به جای یک گوساله، متوسط 6 گوساله در یک دوره آبستنی حاصل نمود. عمل سوپراوولاسیون نیز همانند همزمان سازی فحلی با تزریق عضلانی هورمون قابل انجام است. با این تفاوت که عمل همزمان سازی فحلی بین هر دو دام دهنده و گیرنده جنین صورت می گیرد ولی عمل سوپراوولاسیون فقط در دام دهنده جنین باید انجام شود. هورمونهای به کار رفته در این عمل، هورمون های FSH و هورمون های PMSG (هورمونهای گنادوتروپین سرم مادیان آبستن) و هورمون HAP (عصاره هیپوفیز پیشین اسب) می باشد.
از بین این هورمون ها، هورمون FSH کاربرد بیشتری دارد، در صورتی که هورمون pmsg هورمون قوی تری است و یک بار تزریق PSMG با تزریق FSH برابری می کند. چون نیم عمر PMSG به مراتب بیشتر از نیم عمر FSH می باشد و نیم عمر FSH پایین است، به این خاطر آن را به مدت 4 روز متوالی و هر روز در دو وعده صبح و عصر تزریق می کنند که در کل بایستی به میزان 28 میلی گرم FSH تزریق بشود. تا عمل سوپر اوولاسیون انجام گیرد. پس همچنان که در روش تلقیح مصنوعی 4 AL)) یک گاو نر اصیل (مثلاً 3 ساله) می تواند پدر یک میلیون گوساله باشد در عمل (ET) نیز با فرآیند سوپر اوولاسیون یک ماده گاو اصیل می تواند تعداد زیادی گوساله (فقط در یک دوره آبستنی) بشود.
شستشوی جنین5:
پس از اینکه عمل همزمان سازی فعلی و سوپر اوولاسیون صورت گرفت و تخمک ها به شکل جنین درآمدند بایستی طی عمل شستشوی جنین ها جمع آوری شوند. برای انجام عمل شستشوی جنین از ماده شوینده مخصوص که معمولاً حاوی محلول نمکی بافر فسفات +4 درصد آلبومن سرم گاوی است استفاده می شود. برای انجام عمل شستشو از یک سوند یا کاتترکه به نام سوند فولی معروف است استفاده می شود. این سوند را اول بایستی ضد عفونی کرده سپس به شاخ رحم گاو دهنده جنین وارد نموده و عمل عمل شستشوی را انجام داد.
سوند فولی داراری 3 کانال می باشد. کانال اول مخصوص دمیدن هوا است تا قسمت بادکنکی که در انتهای این کانال است متورم شده و باد شود تا هم باعث تثبیت سوند فولی در شاخ رحم شده و هم مانع بازگشت مایع شستشوی جنین از طرف شاخ رحم به بدنه رحم بشود. کانال دوم مخصوص ارسال ماده شوینده مذکور به طرف شاخ رحم است. کانال سوم مخصوص خروج جنین ها به همراه ماده شوینده می باشد که به داخل لوله آزمایش یا محیط کشت که حاوی (محلول نمکی با فرفسفات +4 درصد آلبومن سرم گاوی) می باشد ریخته می شود. چون غلظت جنین ها بالاتر از غلظت محیط کشت می باشد، جنین ها در عرض 2 دقیقه در ته ظرف ته نشین شده و بایستی حدود 10 دقیقه محیط کشت حاوی جنین را در جای ثابت و بدون حرکت نگهداری نمود. سپس جنین ها را در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار داده و آنها را ارزیابی کرده و سپس درجه بندی می کنند که از جنین درجه 1 (عالی ) تا جنین فاسد یا مرده طبقه بندی می شوند. جنین های درجه 1 را می توان منجمد کرده و برای مصارف دوره های بعدی نگهداری نمود ولی جنین های درجه 2 یا درجه 3 را می توان همان روز جنین گیری به گاوهای گیرنده انتقال داد.
انجماد جنین6:
اگر قرار است جنین ها در همان روز جمع آوری شده به گاوهای گیرنده انتقال یابند کافی است برای چند ساعت در محیط کشت تازه و سترون که دمای آن محیط کشت هم معادل دمای بدن گاو است نگهداری شود. ولی اگر بخواهیم جنین ها را برای مدت طولانی نگهداری کنیم بایستی حتماً آنها را منجمد کرده و محافظت نمائیم مثل روش AL که اسپرم گاو نر اصیل را به صورت منجمد نگهداری می کنند. ولی جنین ها در برابر عمل انجماد سازی و سپس ذوب کردن یخ شان جهت مصرف بسیار حساس تر از اسپرم می باشند.
هر جنین اغلب در یک استرا 7 به حجم 25% سی سی نگهداری می شود. ماده محافظت جنین ها، گلیسرول و اتیلن گلیسرول می باشد که اخیراً استفاده از اتیلن گلیسرول نتایج بهتری را نشان داده است. سپس توسط دستگاه های اتوماتیک دمای استراها را به دمای ازت مایع (196- درجه سانتی گراد) می رسانند. برای ذوب کردن یخ جنین های منجمد شده نیز جهت مصرف برای انتقال به گاوهای گیرنده با قرار دادن استرا در حمام آب گرم با دمای 37 درجه سانتی گراد یخ ذوب شده و جنین ها برای انتقال آماده می شوند. وقتی از جنین های منجمد شده ای که بعد ها ذوب می شوند برای انجام عمل ET استفاده شود میزان آبستنی نسبت به زمانی که از جنین تازه استفاده می شود٬ 10 درصد کم می گردد.
روش های انجام عمل ET:
در روش جراحی قدیمی، ماده گاوها را تحت بی حسی عمومی قرار داده، به پشت خوابانیده و شکافی بین پستان و ناف گاو ایجاد کرده رحم را جلوکشیده، و عمل جمع آوری یا انتقال جنین صورت می گیرد ولی در روش جراحی جدید، بی حسی موضعی صورت گرفته و در پهلوی گاو شکاف ایجاد کرده و رحم را جلو کشیده و با پیپت نازک مثل پیپت در عمل AL، جنین ها را از شاخ رحم جمع آوری یا انتقال می دهند.
هدف از انجام عمل ET:
1- افزایش تعداد نتاج از گاوهای ماده با صفات ژنتیکی برتر (بدین شکل که با انجام عمل ET می توانیم تعداد گوساله های گرفته شده از یک گاو اصیل و با ارزش را تا چندین برابر افزایش دهیم)
2- سهولت در امر صادرات و واردات (همچنانکه در عملAL) که در آن به جای نقل و انتقال گاو نر اصیل اسپرم منجمد گاو نر اصیل بین کشورها مبادله می شود. در عمل ET نیز به جای نقل و انتقال گاو ماده اصیل، جنین منجمد شده آن بین کشورها مبادله می شود.
3- انجام عمل دو قلو زایی در ماده گاوها (هر چند ممکن است 15-12 درصد نتاج فری مارتین باشند)
4- کنترل بیماری هم در دهنده ها و هم در گیرنده ها و هم در جنین های حاصله.
5- نگهداری جنین های بدست آمده از گاوهای دهنده جنین به مدت طولانی به خاطر قابلیت انجماد جنین ها.
بهترین کاربردهای مورد استفاده جنین:
1- انجام آزمایش بر روی جنین ها: جهت پی بردن به صفات نا مطلوب به عنوان مثال مطالعه و بررسی صفت نامطلوب سم قاطری یا سم بدون شکاف. اگر پدری ناقل ژن این صفت باشد، نتاج حاصل از آن، اگر به شکل جنین به گاوهای گیرنده منتقل شود، با مطالعه جنینها در 2 ماهگی می توانیم به این صفت نامطلوب و امثال آن پی ببریم.
2- بکارگیری ماده گاوهای اصیل در تولید گوساله های نر ممتاز: در حالت طبیعی برای این که 100 گوساله نر اصیل به منظور تحقیقات اصلاح نژادی داشته باشیم، بایستی 300 ماده گاو برای تولید اینها داشته باشیم چون احتمال دارد که:
الف) همه ماده گاوها آبستن نشوند.
ب) نیمی از نتاج حاصل، گوساله های ماده باشند.
ج) اگر گوساله های نر هم تولید بشوند، گوساله های نر حاصله یا تلف بشوند یا ممتاز جهت انجام عمل اصلاح نژادی نباشند.
پس
با انجام عمل سوپر اوولاسیون و متعاقب آن عمل ET می توانیم فقط با نگهداری
150 ماده گاو اصیل به 100 گوساله نر اصیل برسیم چون حداقل یکی از جنین های
گاو سوپراووله جنین نر خواهد بود.
3- انتقال وسیع و نامحدود ژن: روش ET با در دسترس داشتن جنین می توان ژن را از یک نژاد به نژاد دیگر مهاجرت داد مثل مهاجرت ژن از نژاد گاو اصیل (مانند هلشتاین) به نژاد گاو بومی. به طور کلی گاودارانی که تمایل دارند دختران بیشتری از گاو پر تولید و مورد علاقه خود داشته باشند به این کار اقدام می کنند و نیز در صورتی که نیاز به گوساله نر اصلاح نژادی والدین با کیفیت بالا داشته باشند از این روش استفاده می کنند.
پیشگیری از جا به جایی شیردان:
به دلیل مصرف پایین خوراک در قبل زایمان و افزایش تدریجی مصرف بعد از زایمان، دوره انتقال، دوره مخاطره آمیز مهمی برای جابه جایی شیر دان (LDA) می باشد. روشهای خوراک دادن مدیریتی که از سایر اختلالات پس از زایمان جلوگیری می کند احتمال ابتلا به جا به جایی شیردان را کاهش میدهد. در گاوهایی که نمره وضعیت بدنی بالایی در هنگام زایش دارند، احتمال ابتلا به کتوز و جابه جایی شیردان افزایش می یابد. تغذیه مقادیر زیاد و کم کنسانتره در طول دوره قبل از زایمان ممکن است احتمال ابتلا به LDA را افزایش دهد مدیریت آخور فاکتور مخاطره آمیز مهم برای جابه جایی شیردان می باشد فضای نا کافی آخور، رقابت زیاد در آخور، محدود بودن زمان دسترسی به آخور و محدودبودن قابلیت دسترسی به خوراک ممکن است مصرف را محدود کند. پر نشدن شکمبه به دلیل مصرف کمتر خوراک مجال بیشتری را برای جابه جایی شیر دان فراهم می کند. اهمیت روشهای مدیریت آخور که مصرف خوراک را در سبب شناسی LDA محدود می کند٬ احتمالاً در اوایل دوره پس از زایش بیشترین عامل است که به دلیل مصادف شدن با وقایعی است که در دوره انتقال اتفاق می افتد. مخلوط کردن جیره به شکلtmr می تواند غلظت واقعی جیره های مصرف شده را نسبت به خصوصیات مواد مغذی جیره فرموله شده تغییر دهد، جدا کردن غذاها در tmr در آخور نیز می تواند سبب این مساله شود. زیاد مخلوط کردن TMR ممکن است باعث خرد شدن ذرات درشت و سبب کاهش شکل فیزیکی فیبر گردد. برنامه های انتقالی ومدیریت آخور بایستی به دقت در گله های که مشکل LDA دارند، مورد نظارت قرار گیرد.
Shaver در یک نشریه عوامل تغذیه ای را که برای جابه جایی شیر دان خطر ناک هستند٬ منتشر کرد. هدف از این مقاله اهمیت یافته ها و اطلاعات جدید در ارتباط با جابه جایی شیر دان و بحث اعمال مدیریتی ضروری برای پیشگیری از این اختلال متابولیکی می باشد. جابه جایی شیردان سبب اتلاف اقتصادی از طریق هزینه های درمان٬ حذف کردن نابهنگام و کاهش تولید در گله های شیری می شود. هزینه های متداول درمان از 100 تا 200 دلار برای هر مورد بوده و از 10 درصد از گاوهایی که مبتلا به جابه جایی شیردان تشخیص داده می شوند حذف شده یا قبل از معاینه بعدی میمیرند. گاوهای درمان شده ای که در گله باقی می مانند 350 کیلوگرم٬ شیر کمتر در رکوردگیری ماه بعدی نسبت به گاوهایی که به جابه جایی شیردان مبتلا نشدند تولید می کنند.
80تا 90درصد جابه جایی های شیر دان به طرف سمت چپ بوده و به طور متوسط٬ میزان وقوع سالانه برای جابه جایی شیردان به سمت چپ (LDA) در گاوهای شیری از 1/4 تا 5/8 درصد می باشد. طبق یک سر شماری از 71 گله شیری با 574 گاو٬ میزان وقوع 3/3 درصد را برای LDA (صفر تا 14 درصد) از سر شماری 61 گله شیری با تولید بالا با متوسط تولید شیر 24000 پوند در هر دوره گزارش کردند.
دوره انتقال:
80 تا 90 درصد LDA در ماه اول بعد از زایمان تشخیص داده شده اند که نسبت تشخیص LDA در دو هفته اول بعد از زایمان در مطالعات مختلف دامنه ای از 52 تا 86 درصد برآورده شده است. این بیانگر این است که دوره انتقال 2 تا 4 هفته قبل از زایمان تا 2 تا 4 هفته بعد از زایمان دوره احتمال خطر اصلی برای LDA است. دوره انتقال با کاهش مصرف غذا بعد از زایمان مشخص شده و با افزایش تدریجی در مصرف غذا بعد از زایمان ادامه می یابد. مصرف کم غذا در طول دوره انتقال یک عامل خطر برای LDA به دلیل خالی بودن نسبی شکمبه٬ کاهش نسبت علوفه به کنسانتره در گله هایی که به صورت TMR (جیره کاملا مخلوط) تغذیه نمی شوند و افزایش وقوع سایر اختلالات پس اززایمان است. خالی بودن نسبی شکمبه٬ فرصت بیشتری برای جابه جایی ایجاد می کند٬ کاهش نسبت علوفه به کنسانتره با مصرف بیش از حد کنسانتره نسبت به علوفه حاصل می شود که در خالی ماندن شکمبه سهیم است. کاهش مصرف ماده خشک در هفته نهایی قبل از زایمان حدود 35 درصد است که سبب افزایش غلظت های تری گلیسرید در کبد٬ بلافاصله بعد از زایمان می شود. وقوع همزمان اختلالات بعد از زایمان به عنوان فاکتور های اصلی برای وقوع LDA اشاره شده اند.
اختلالات پس از زایمان:
در گاوهای مبتلا به کتوز خفیف٬ جفت ماندگی، التهاب رحم (متریت) و یا تب شیر تحت بالینی خطر ابتلا به جابه جایی شیردان در آنها بیشتر است. پیشنهاد شده است که تغذیه و اعمال مدیریتی که از سایر اختلالات پس از زایمان پیشگیری می کنند٬ احتمال ابتلا به LDA را نیز کاهش می دهند. برعکس مشخص شده است که LDA خطر ابتلا به سایر اختلالات پس از زایمان را افزایش می دهد. گزارش شده است گاوهایی که به LDA مبتلا می باشند خطر ابتلا به کتوز و التهاب رحم در آنها زیاد است. این پیشنهاد می کند که تغذیه و اعمال مدیریتی که موجب پیشگیریLDA می شود وقوع تعداد دیگری از اختلالاتی را که به زایمان مربوط می شوند٬ نیز کاهش می دهد. کتوزو LDA اختلالات بعد از زایمان هستند که شدیداً با یکدیگر ارتباط دارند.
شرایط بدنی گاو:
گاوهایی که نمره وضعیت بدنی بالایی در هنگام زایمان دارند٬ خطر ابتلا جابه جایی شیردان در آنها بیشتر است میزان وقوع در 95 گله شیرده صنعتی با 1401 راس گاو در هنگام زایمان برای گاوهای لاغر نمره وضعیت بدنی بین ( 3/25 - 2/75) و چاق (بیش از 4) به ترتیب 3/1 - 121/3 - 8/6 درصد بود میزان افزایش وقوع برای گاوهای چاق احتمالاً مربوط به افزایش کتوز و کبد چرب و کاهش بیشتر مصرف غذا قبل از زایمان و افزایش تدریجی مصرف غذا بعد از زایمان باشد. در این مطالعه گاوهایی که نمره بدنی بالایی در هنگام زایمان داشتند خطر ابتلا به کتوز در آنها افزایش یافت میزان وقوع برای گاوهایی با نمره وضعیت بدنی کم، متوسط و بالا در هنگام زایمان به ترتیب 8/9 - 11/5 - 15/7 درصد بود. افزایش وقوع کتوز در گاوهای چاق در هنگام زایمان ممکن است این گاوها را برای وقوع بیشتر LDA مستعد کنند. متحققین اروپایی گاوها را هنگام زایمان بر اساس نمره وضعیت بدنی 3-2 (پایین) 4-3 (متوسط) 5-4 (بالا) در دو آزمایش مورد بررسی قرار دادند. در طول 16 هفته اول پس از زایمان گاوهای دارای نمره وضعیت بدنی بالا در هنگام زایمان ماده خشک کمتری مصرف کردند و دیرتر به حداکثر مصرف ماده خشک رسیدند نتایج مشابهی را TREACHER و همکاران با استفاده از دو گروه از گاوهای با نمره وضعیت بدنی 3 و 5 در هنگام زایمان گزارش کردند.
افزایش تدریجی تغذیه با کنسانتره:
افزایش تدریجی تغذیه با کنسانتره در هفته های آخر قبل از زایمان روشی معمول در گله های شیری صنعتی می باشد. CURTIS و همکارا ن گزارش کردند گاوهایی که انرژی و پروتئین را به صورت افزایش تدریجی تغدیه با کنسانتره دریافت می کردند خطر ابتلا به LDA و کتوز کمتری داشتند.
COPPOCK و همکاران جیره های کاملاً مخلوط شده حاوی 6 - 60/30 - 45 - 75 درصد علوفه بر اساس ماده خشک را به 40 راس گاو هلشتاین از 4 هفته قبل از زایمان تا 4 هفته بعد از زایمان تغذیه کردند. LDA در گاوهایی که با جیره حاوی علوفه زیاد تغذیه می شدند مشاهده نشد. میزان وقوع LDA در گاوهای تغذیه شده با جیره های حاوی 45 - 30 و 60 درصد علوفه به ترتیب 36 - 40 و 16/7 درصد بود. در این مطالعه به جای اینکه یک افزایش تدریجی در مقدار کنسانتره در طول چند هفته آخر قبل از زایمان انجام شود یک تغییر ناگهانی در جیره کاملا مخلوط شده برای درصدهای بالای کنسانتره در 4 هفته قبل از زایمان انجام شد. این تغییر ناگهانی در جیره احتمالا واکنش LDA به تغذیه کنسانتره بالاتر را شدیدتر کرد، اما منعکس کننده روشهای افزایش تدریجی تغذیه کنسانتره برای گله های شیر ده صنعتی است که بصورت TMR تغذیه می شوند. محققین اروپایی گزارش کردند که سطح برش عرضی پرزهای شکمبه ای هنگامی که گاوها در دوره خشک٬ جیره کم انرژی مصرف می کردند کاهش پیدا کرده و برش عرضی پرزهای شکمبه 2-1 هفته قبل از زایش به کمترین حد خود رسیده بود. سطوح برش عرضی پرزهای شکمبه تدریجاً بعد از اینکه گاوها مصرف جیره های پر انرژی مخصوص گاوهای شیری را از 2 هفته قبل از زایش شروع کردند، افزایش یافت، اما سطح برش عرضی 8 تا 8 هفته بعد از زایمان به حداکثر خود رسید. این نتایج نشان داد که ظرفیت جذب اسیدهای چرب فرار در شکمبه در طول دوره انتقال در حداقل است. تغذیه زیاد کنسانتره احتمال بروز اسیدوز و LDA را ممکن است به دلیل عدم توانایی در افزایش ظرفیت جذبی پرزهای شکمبه قبل از مصرف جیره های پر انرژی در بعد از زایمان افزایش دهد. عادت پذیری جمعیت میکروبی شکمبه قبل از زایمان به جیره های پر انرژی نیز ممکن است اهمیت زیادی داشته باشد. علاوه بر این تغذیه زیاد کنسانتره قبل از زایش ممکن است مصرف انرژی را افزایش و آزاد سازی اسید چرب را از بافت چربی کاهش دهد که ممکن است وقوع کبد چرب و کتوز را کاهش دهد.
تغذیه با کنسانتره بعد از زایمان:
دادن جیره های کاملاً مخلوط مخصوصاًدر اوایل بعد از زایمان به گاوهای شیری صنعتی که جثه بزرگی دارند، روشی متداول می باشد. نشان داده شده است که فرموله کردن جیره گاوهای تازه زایمان کرده که کمتر از 21 درصدNDF آن از علوفه می باشد، مطلوب نیست. دانشمندان ایالات اوهیو جیره گاوهای تازه زایمان را که حاوی 18،21،25 درصد NDF از علوفه بودند، مورد مقایسه قرار دادند. تولید شیر و ماده خشک مصرفی گاوهای تازه زایمان کرده (30 روز اول دوره شیردهی) در جیره هایی که 21 درصد NDF جیره از علوفه تامین میشد بیشترین بود. نشان داده شده است که جیره گاوهای تازه زایمان کرده ای که جاوی 35 تا 40 درصد کربوهیدرات غیرالیافی (NFC بر اساس ماده خشک) می باشد مطلوب است. تخم پنبه کامل، پوسته سویا و تفاله چغندر قند اجزا تشکیل دهنده خوبی برای محدود کردن غلظت های نشاسته در جیره گاوهای تازه زایمان کرده می باشد. همچنین تخم پنبه کامل بخش مهمی از فیبر موثر را تشکیل می دهد. مکمل کردن غذا به وسیله بافرهای بیکربنات سدیم در پیشگیری از کاهش PH شکمبه تاثیر دارد، این ممکن است به پیشگیری از لنگش و LDA کمک کند. توصیه میشود میزان استفاده از بیکربنات سدیم 0/75 تا 1درصد ماده خشک جیره های کاملاً مخلوط باشد.
هیپوکلسیمی (کاهش کلسیم خون):
از مطالعه 10 راس گاو هلشتاین در یک گله گاو شیری صنعتی٬ دانشمندان فلوریدا گزارش کردند گاوهایی که در هنگام زایمان هیپوکلسیمی داشتند (کل کلسیم سرم خون کمتر از 7/9 میلی گرم در 100 میلی لیتر و کلسیم یونیزه سرم خون کمتر از 4 میلی گرم در 100 میلی لیتر) خطر ابتلا به LDA در آنها افزایش یافت. این افزایش خطر ابتلا به LDA برای گاوهای واجد کلسیم خون پایین در هنگام زایمان ممکن است ناشی از کاهش تحرک شکمبه و شیردان باشد. همچنین فرمول کردن جیره های قبل از زایمان برای اختلاف کاتیون –آنیون جیره در پیشگیری از LDA مفید می باشد.
شکل فیزیکی جیره:
محققان اوکلاهما گزارش کردند گاوهایی که با یونجه خشک آسیاب شده (0/64 سانتی متر) و کنسانتره پلت شده (0/48 سانتی متر) به صورت TMR تغذیه می شدند در شروع زایمان احتمال ابتلا بیشتری برای LDA 4/17 در مقایسه با (6/1 درصد) نسبت به گاوهایی که جیره استاندارد حاوی سیلوی سورگوم (1/27 سانتی متر) و کنسانتره مخلوط به علاوه علوفه خشک خرد نشده دریافت داشتند، نشان دادند. گاوهایی که LDA در آنها دیده شد، 18-8 روز پس از زایش تشخیص داده شدند. این نتایج روشن ساخت که یک تغییر فوق العاده در شکل فیزیکی جیره (TMR پلت شده) در اوایل دوره پس از زایش، شیوع LDA را افزایش میدهد. فقدان شکل فیزیکی باعث کاهش در میزان جویدن، پر نشدن شکمبه، عدم تحرک و عدم تشکیل توده یا تله فیبری و افزایش غلظت اسیدهای چرب فرار VFA شکمبه ای می شود که ممکن است تمام این موارد روی سبب شناسی LDA تاثیر بگذارند. به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و متابولیکی در دوره انتقال اهمیت شکل فیزیکی به عنوان فاکتور احتمالی برای وقوع LDA در اوایل دوره پس از زایمان احتمالاً بیشترین خواهد بود.
اطلاعات در خصوص تاثیر حاصل از تغییر فیزیکی سیلو و TMR بر روی وقوع LDA کم است .پیشنهاد شده است که جیره های دوره انتقال بایستی حاوی ذرات درشت کافی برای رسیدن به میزان جویدن بهتر و پر شدن شکمبه باشد. گنجاندن 3 تا 5 پوند علوفه خشک در TMR برای گاوهای انتقالی می تواند کمک مناسبی برای این توصیه های درشت باشد.
برنامه علوفه ای گاو خشک:
برنامه های علوفه ای مختلفی برای دوره خشک گاوهای شیرده مورد استفاده قرار می گیرد، اما اطلاعات راجع تاثیر آنها بر وقوع LDA محدود است. محققان پوردیو میزان وقوع 3/5، 10 و10 درصد برای LDA در برنامه های علوفه ای گاو خشک حاصل ازمصرف جیره های علوفه خشک خرد شده ،سیلوی محصولات علوفه ای و سیلوی ذرت گزارش کردند.
محققان آگوای برنامه های علوفه ای گاو خشک را که شامل علوفه خشک بلند، 50 درصد علوفه خشک بلند و 50 درصد سیلوی ذرت (بر اساس ماده خشک) و محدود کردن سیلوی ذرت به 1 درصد وزن بدن به علاوه 1/1 کیلوگرم مکمل پروتئین مایع بود، برای هر راس گاو ارزیابی کردند. میزان وقوع LDA برای علوفه خشک٬ علوفه خشک سیلوی ذرت و سیلوی ذرت به تنهایی به ترتیب 3، 4/3 و 6/3 درصد بود . میزان وقوع کتوز برای علوفه بیشتر بود (9/1 در مقایسه با 6/3 تا 6/4 درصد) و وقوع بیشتر LDA با سیلوی ذرت ناشی از پر نشدن شکمبه باشد که مربوط می شود به محدود بودن انرژی جیره و فقدان شکل فیزیکی لازم. وقوع بیشتر کتوز با علوفه خشک می تواند مربوط به کمبود انرژی جیره باشد. کمترین وقوع LDA و کتوز برای تغذیه توام سیلوی ذرت و علوفه خشک مشاهده شد. جیره هایی که تماماً از سیلوی ذرت تشکیل می شوند نبایستی برای گاوهای خشک استفاده شوند. اگر گاوها به طور محدود تغذیه شوند ممکن است پر شدن شکمبه برای جلوگیری از LDA کافی نباشد، اما مصرف انرژی زیاد ممکن است سبب چاق شدن بیش از حد گردد که با اختلالات متابولیکی مرتبط است. به هر حال استفاده کنترل شده از سیلوی ذرت به عنوان جزیی از برنامه های علوفه برای گاوهای خشک می تواند سودمند باشد. توصیه می شود که سیلوی ذرت را به 50 درصد یا کمتر بر اساس ماده خشک در برنامه علوفه ای گاوهای خشک محدود کنید. سیلوی ذرت 50 تا 80 درصد (بر اساس ماده خشک) برنامه علوفه ای گاوهای خشک در آزمایشات Mashek و beede تشکیل می داد که میزان وقوع LDA 3/4 درصد برای 3 هفته اول دوره تغذیه ای شروع زایمان در مقایسه با 8/3 درصد برای 6 هفته اول دوره تغذیه ای شروع زایمان بود و 7/5 درصد درمقایسه با 10/3 درصد برای جیره های شروع زایمان با و بدون مکمل کردن دانه ذرت بدست آمد. اما تغذیه جیره های شروع زایمان با مقدار کمتری از سیلوی ذرت در برنامه علوفه ای می تواند وقوع LDA را کاهش دهد که دراین آزمایشات مشاهده گردید.
3- انتقال وسیع و نامحدود ژن: روش ET با در دسترس داشتن جنین می توان ژن را از یک نژاد به نژاد دیگر مهاجرت داد مثل مهاجرت ژن از نژاد گاو اصیل (مانند هلشتاین) به نژاد گاو بومی. به طور کلی گاودارانی که تمایل دارند دختران بیشتری از گاو پر تولید و مورد علاقه خود داشته باشند به این کار اقدام می کنند و نیز در صورتی که نیاز به گوساله نر اصلاح نژادی والدین با کیفیت بالا داشته باشند از این روش استفاده می کنند.
پیشگیری از جا به جایی شیردان:
به دلیل مصرف پایین خوراک در قبل زایمان و افزایش تدریجی مصرف بعد از زایمان، دوره انتقال، دوره مخاطره آمیز مهمی برای جابه جایی شیر دان (LDA) می باشد. روشهای خوراک دادن مدیریتی که از سایر اختلالات پس از زایمان جلوگیری می کند احتمال ابتلا به جا به جایی شیردان را کاهش میدهد. در گاوهایی که نمره وضعیت بدنی بالایی در هنگام زایش دارند، احتمال ابتلا به کتوز و جابه جایی شیردان افزایش می یابد. تغذیه مقادیر زیاد و کم کنسانتره در طول دوره قبل از زایمان ممکن است احتمال ابتلا به LDA را افزایش دهد مدیریت آخور فاکتور مخاطره آمیز مهم برای جابه جایی شیردان می باشد فضای نا کافی آخور، رقابت زیاد در آخور، محدود بودن زمان دسترسی به آخور و محدودبودن قابلیت دسترسی به خوراک ممکن است مصرف را محدود کند. پر نشدن شکمبه به دلیل مصرف کمتر خوراک مجال بیشتری را برای جابه جایی شیر دان فراهم می کند. اهمیت روشهای مدیریت آخور که مصرف خوراک را در سبب شناسی LDA محدود می کند٬ احتمالاً در اوایل دوره پس از زایش بیشترین عامل است که به دلیل مصادف شدن با وقایعی است که در دوره انتقال اتفاق می افتد. مخلوط کردن جیره به شکلtmr می تواند غلظت واقعی جیره های مصرف شده را نسبت به خصوصیات مواد مغذی جیره فرموله شده تغییر دهد، جدا کردن غذاها در tmr در آخور نیز می تواند سبب این مساله شود. زیاد مخلوط کردن TMR ممکن است باعث خرد شدن ذرات درشت و سبب کاهش شکل فیزیکی فیبر گردد. برنامه های انتقالی ومدیریت آخور بایستی به دقت در گله های که مشکل LDA دارند، مورد نظارت قرار گیرد.
Shaver در یک نشریه عوامل تغذیه ای را که برای جابه جایی شیر دان خطر ناک هستند٬ منتشر کرد. هدف از این مقاله اهمیت یافته ها و اطلاعات جدید در ارتباط با جابه جایی شیر دان و بحث اعمال مدیریتی ضروری برای پیشگیری از این اختلال متابولیکی می باشد. جابه جایی شیردان سبب اتلاف اقتصادی از طریق هزینه های درمان٬ حذف کردن نابهنگام و کاهش تولید در گله های شیری می شود. هزینه های متداول درمان از 100 تا 200 دلار برای هر مورد بوده و از 10 درصد از گاوهایی که مبتلا به جابه جایی شیردان تشخیص داده می شوند حذف شده یا قبل از معاینه بعدی میمیرند. گاوهای درمان شده ای که در گله باقی می مانند 350 کیلوگرم٬ شیر کمتر در رکوردگیری ماه بعدی نسبت به گاوهایی که به جابه جایی شیردان مبتلا نشدند تولید می کنند.
80تا 90درصد جابه جایی های شیر دان به طرف سمت چپ بوده و به طور متوسط٬ میزان وقوع سالانه برای جابه جایی شیردان به سمت چپ (LDA) در گاوهای شیری از 1/4 تا 5/8 درصد می باشد. طبق یک سر شماری از 71 گله شیری با 574 گاو٬ میزان وقوع 3/3 درصد را برای LDA (صفر تا 14 درصد) از سر شماری 61 گله شیری با تولید بالا با متوسط تولید شیر 24000 پوند در هر دوره گزارش کردند.
دوره انتقال:
80 تا 90 درصد LDA در ماه اول بعد از زایمان تشخیص داده شده اند که نسبت تشخیص LDA در دو هفته اول بعد از زایمان در مطالعات مختلف دامنه ای از 52 تا 86 درصد برآورده شده است. این بیانگر این است که دوره انتقال 2 تا 4 هفته قبل از زایمان تا 2 تا 4 هفته بعد از زایمان دوره احتمال خطر اصلی برای LDA است. دوره انتقال با کاهش مصرف غذا بعد از زایمان مشخص شده و با افزایش تدریجی در مصرف غذا بعد از زایمان ادامه می یابد. مصرف کم غذا در طول دوره انتقال یک عامل خطر برای LDA به دلیل خالی بودن نسبی شکمبه٬ کاهش نسبت علوفه به کنسانتره در گله هایی که به صورت TMR (جیره کاملا مخلوط) تغذیه نمی شوند و افزایش وقوع سایر اختلالات پس اززایمان است. خالی بودن نسبی شکمبه٬ فرصت بیشتری برای جابه جایی ایجاد می کند٬ کاهش نسبت علوفه به کنسانتره با مصرف بیش از حد کنسانتره نسبت به علوفه حاصل می شود که در خالی ماندن شکمبه سهیم است. کاهش مصرف ماده خشک در هفته نهایی قبل از زایمان حدود 35 درصد است که سبب افزایش غلظت های تری گلیسرید در کبد٬ بلافاصله بعد از زایمان می شود. وقوع همزمان اختلالات بعد از زایمان به عنوان فاکتور های اصلی برای وقوع LDA اشاره شده اند.
اختلالات پس از زایمان:
در گاوهای مبتلا به کتوز خفیف٬ جفت ماندگی، التهاب رحم (متریت) و یا تب شیر تحت بالینی خطر ابتلا به جابه جایی شیردان در آنها بیشتر است. پیشنهاد شده است که تغذیه و اعمال مدیریتی که از سایر اختلالات پس از زایمان پیشگیری می کنند٬ احتمال ابتلا به LDA را نیز کاهش می دهند. برعکس مشخص شده است که LDA خطر ابتلا به سایر اختلالات پس از زایمان را افزایش می دهد. گزارش شده است گاوهایی که به LDA مبتلا می باشند خطر ابتلا به کتوز و التهاب رحم در آنها زیاد است. این پیشنهاد می کند که تغذیه و اعمال مدیریتی که موجب پیشگیریLDA می شود وقوع تعداد دیگری از اختلالاتی را که به زایمان مربوط می شوند٬ نیز کاهش می دهد. کتوزو LDA اختلالات بعد از زایمان هستند که شدیداً با یکدیگر ارتباط دارند.
شرایط بدنی گاو:
گاوهایی که نمره وضعیت بدنی بالایی در هنگام زایمان دارند٬ خطر ابتلا جابه جایی شیردان در آنها بیشتر است میزان وقوع در 95 گله شیرده صنعتی با 1401 راس گاو در هنگام زایمان برای گاوهای لاغر نمره وضعیت بدنی بین ( 3/25 - 2/75) و چاق (بیش از 4) به ترتیب 3/1 - 121/3 - 8/6 درصد بود میزان افزایش وقوع برای گاوهای چاق احتمالاً مربوط به افزایش کتوز و کبد چرب و کاهش بیشتر مصرف غذا قبل از زایمان و افزایش تدریجی مصرف غذا بعد از زایمان باشد. در این مطالعه گاوهایی که نمره بدنی بالایی در هنگام زایمان داشتند خطر ابتلا به کتوز در آنها افزایش یافت میزان وقوع برای گاوهایی با نمره وضعیت بدنی کم، متوسط و بالا در هنگام زایمان به ترتیب 8/9 - 11/5 - 15/7 درصد بود. افزایش وقوع کتوز در گاوهای چاق در هنگام زایمان ممکن است این گاوها را برای وقوع بیشتر LDA مستعد کنند. متحققین اروپایی گاوها را هنگام زایمان بر اساس نمره وضعیت بدنی 3-2 (پایین) 4-3 (متوسط) 5-4 (بالا) در دو آزمایش مورد بررسی قرار دادند. در طول 16 هفته اول پس از زایمان گاوهای دارای نمره وضعیت بدنی بالا در هنگام زایمان ماده خشک کمتری مصرف کردند و دیرتر به حداکثر مصرف ماده خشک رسیدند نتایج مشابهی را TREACHER و همکاران با استفاده از دو گروه از گاوهای با نمره وضعیت بدنی 3 و 5 در هنگام زایمان گزارش کردند.
افزایش تدریجی تغذیه با کنسانتره:
افزایش تدریجی تغذیه با کنسانتره در هفته های آخر قبل از زایمان روشی معمول در گله های شیری صنعتی می باشد. CURTIS و همکارا ن گزارش کردند گاوهایی که انرژی و پروتئین را به صورت افزایش تدریجی تغدیه با کنسانتره دریافت می کردند خطر ابتلا به LDA و کتوز کمتری داشتند.
COPPOCK و همکاران جیره های کاملاً مخلوط شده حاوی 6 - 60/30 - 45 - 75 درصد علوفه بر اساس ماده خشک را به 40 راس گاو هلشتاین از 4 هفته قبل از زایمان تا 4 هفته بعد از زایمان تغذیه کردند. LDA در گاوهایی که با جیره حاوی علوفه زیاد تغذیه می شدند مشاهده نشد. میزان وقوع LDA در گاوهای تغذیه شده با جیره های حاوی 45 - 30 و 60 درصد علوفه به ترتیب 36 - 40 و 16/7 درصد بود. در این مطالعه به جای اینکه یک افزایش تدریجی در مقدار کنسانتره در طول چند هفته آخر قبل از زایمان انجام شود یک تغییر ناگهانی در جیره کاملا مخلوط شده برای درصدهای بالای کنسانتره در 4 هفته قبل از زایمان انجام شد. این تغییر ناگهانی در جیره احتمالا واکنش LDA به تغذیه کنسانتره بالاتر را شدیدتر کرد، اما منعکس کننده روشهای افزایش تدریجی تغذیه کنسانتره برای گله های شیر ده صنعتی است که بصورت TMR تغذیه می شوند. محققین اروپایی گزارش کردند که سطح برش عرضی پرزهای شکمبه ای هنگامی که گاوها در دوره خشک٬ جیره کم انرژی مصرف می کردند کاهش پیدا کرده و برش عرضی پرزهای شکمبه 2-1 هفته قبل از زایش به کمترین حد خود رسیده بود. سطوح برش عرضی پرزهای شکمبه تدریجاً بعد از اینکه گاوها مصرف جیره های پر انرژی مخصوص گاوهای شیری را از 2 هفته قبل از زایش شروع کردند، افزایش یافت، اما سطح برش عرضی 8 تا 8 هفته بعد از زایمان به حداکثر خود رسید. این نتایج نشان داد که ظرفیت جذب اسیدهای چرب فرار در شکمبه در طول دوره انتقال در حداقل است. تغذیه زیاد کنسانتره احتمال بروز اسیدوز و LDA را ممکن است به دلیل عدم توانایی در افزایش ظرفیت جذبی پرزهای شکمبه قبل از مصرف جیره های پر انرژی در بعد از زایمان افزایش دهد. عادت پذیری جمعیت میکروبی شکمبه قبل از زایمان به جیره های پر انرژی نیز ممکن است اهمیت زیادی داشته باشد. علاوه بر این تغذیه زیاد کنسانتره قبل از زایش ممکن است مصرف انرژی را افزایش و آزاد سازی اسید چرب را از بافت چربی کاهش دهد که ممکن است وقوع کبد چرب و کتوز را کاهش دهد.
تغذیه با کنسانتره بعد از زایمان:
دادن جیره های کاملاً مخلوط مخصوصاًدر اوایل بعد از زایمان به گاوهای شیری صنعتی که جثه بزرگی دارند، روشی متداول می باشد. نشان داده شده است که فرموله کردن جیره گاوهای تازه زایمان کرده که کمتر از 21 درصدNDF آن از علوفه می باشد، مطلوب نیست. دانشمندان ایالات اوهیو جیره گاوهای تازه زایمان را که حاوی 18،21،25 درصد NDF از علوفه بودند، مورد مقایسه قرار دادند. تولید شیر و ماده خشک مصرفی گاوهای تازه زایمان کرده (30 روز اول دوره شیردهی) در جیره هایی که 21 درصد NDF جیره از علوفه تامین میشد بیشترین بود. نشان داده شده است که جیره گاوهای تازه زایمان کرده ای که جاوی 35 تا 40 درصد کربوهیدرات غیرالیافی (NFC بر اساس ماده خشک) می باشد مطلوب است. تخم پنبه کامل، پوسته سویا و تفاله چغندر قند اجزا تشکیل دهنده خوبی برای محدود کردن غلظت های نشاسته در جیره گاوهای تازه زایمان کرده می باشد. همچنین تخم پنبه کامل بخش مهمی از فیبر موثر را تشکیل می دهد. مکمل کردن غذا به وسیله بافرهای بیکربنات سدیم در پیشگیری از کاهش PH شکمبه تاثیر دارد، این ممکن است به پیشگیری از لنگش و LDA کمک کند. توصیه میشود میزان استفاده از بیکربنات سدیم 0/75 تا 1درصد ماده خشک جیره های کاملاً مخلوط باشد.
هیپوکلسیمی (کاهش کلسیم خون):
از مطالعه 10 راس گاو هلشتاین در یک گله گاو شیری صنعتی٬ دانشمندان فلوریدا گزارش کردند گاوهایی که در هنگام زایمان هیپوکلسیمی داشتند (کل کلسیم سرم خون کمتر از 7/9 میلی گرم در 100 میلی لیتر و کلسیم یونیزه سرم خون کمتر از 4 میلی گرم در 100 میلی لیتر) خطر ابتلا به LDA در آنها افزایش یافت. این افزایش خطر ابتلا به LDA برای گاوهای واجد کلسیم خون پایین در هنگام زایمان ممکن است ناشی از کاهش تحرک شکمبه و شیردان باشد. همچنین فرمول کردن جیره های قبل از زایمان برای اختلاف کاتیون –آنیون جیره در پیشگیری از LDA مفید می باشد.
شکل فیزیکی جیره:
محققان اوکلاهما گزارش کردند گاوهایی که با یونجه خشک آسیاب شده (0/64 سانتی متر) و کنسانتره پلت شده (0/48 سانتی متر) به صورت TMR تغذیه می شدند در شروع زایمان احتمال ابتلا بیشتری برای LDA 4/17 در مقایسه با (6/1 درصد) نسبت به گاوهایی که جیره استاندارد حاوی سیلوی سورگوم (1/27 سانتی متر) و کنسانتره مخلوط به علاوه علوفه خشک خرد نشده دریافت داشتند، نشان دادند. گاوهایی که LDA در آنها دیده شد، 18-8 روز پس از زایش تشخیص داده شدند. این نتایج روشن ساخت که یک تغییر فوق العاده در شکل فیزیکی جیره (TMR پلت شده) در اوایل دوره پس از زایش، شیوع LDA را افزایش میدهد. فقدان شکل فیزیکی باعث کاهش در میزان جویدن، پر نشدن شکمبه، عدم تحرک و عدم تشکیل توده یا تله فیبری و افزایش غلظت اسیدهای چرب فرار VFA شکمبه ای می شود که ممکن است تمام این موارد روی سبب شناسی LDA تاثیر بگذارند. به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و متابولیکی در دوره انتقال اهمیت شکل فیزیکی به عنوان فاکتور احتمالی برای وقوع LDA در اوایل دوره پس از زایمان احتمالاً بیشترین خواهد بود.
اطلاعات در خصوص تاثیر حاصل از تغییر فیزیکی سیلو و TMR بر روی وقوع LDA کم است .پیشنهاد شده است که جیره های دوره انتقال بایستی حاوی ذرات درشت کافی برای رسیدن به میزان جویدن بهتر و پر شدن شکمبه باشد. گنجاندن 3 تا 5 پوند علوفه خشک در TMR برای گاوهای انتقالی می تواند کمک مناسبی برای این توصیه های درشت باشد.
برنامه علوفه ای گاو خشک:
برنامه های علوفه ای مختلفی برای دوره خشک گاوهای شیرده مورد استفاده قرار می گیرد، اما اطلاعات راجع تاثیر آنها بر وقوع LDA محدود است. محققان پوردیو میزان وقوع 3/5، 10 و10 درصد برای LDA در برنامه های علوفه ای گاو خشک حاصل ازمصرف جیره های علوفه خشک خرد شده ،سیلوی محصولات علوفه ای و سیلوی ذرت گزارش کردند.
محققان آگوای برنامه های علوفه ای گاو خشک را که شامل علوفه خشک بلند، 50 درصد علوفه خشک بلند و 50 درصد سیلوی ذرت (بر اساس ماده خشک) و محدود کردن سیلوی ذرت به 1 درصد وزن بدن به علاوه 1/1 کیلوگرم مکمل پروتئین مایع بود، برای هر راس گاو ارزیابی کردند. میزان وقوع LDA برای علوفه خشک٬ علوفه خشک سیلوی ذرت و سیلوی ذرت به تنهایی به ترتیب 3، 4/3 و 6/3 درصد بود . میزان وقوع کتوز برای علوفه بیشتر بود (9/1 در مقایسه با 6/3 تا 6/4 درصد) و وقوع بیشتر LDA با سیلوی ذرت ناشی از پر نشدن شکمبه باشد که مربوط می شود به محدود بودن انرژی جیره و فقدان شکل فیزیکی لازم. وقوع بیشتر کتوز با علوفه خشک می تواند مربوط به کمبود انرژی جیره باشد. کمترین وقوع LDA و کتوز برای تغذیه توام سیلوی ذرت و علوفه خشک مشاهده شد. جیره هایی که تماماً از سیلوی ذرت تشکیل می شوند نبایستی برای گاوهای خشک استفاده شوند. اگر گاوها به طور محدود تغذیه شوند ممکن است پر شدن شکمبه برای جلوگیری از LDA کافی نباشد، اما مصرف انرژی زیاد ممکن است سبب چاق شدن بیش از حد گردد که با اختلالات متابولیکی مرتبط است. به هر حال استفاده کنترل شده از سیلوی ذرت به عنوان جزیی از برنامه های علوفه برای گاوهای خشک می تواند سودمند باشد. توصیه می شود که سیلوی ذرت را به 50 درصد یا کمتر بر اساس ماده خشک در برنامه علوفه ای گاوهای خشک محدود کنید. سیلوی ذرت 50 تا 80 درصد (بر اساس ماده خشک) برنامه علوفه ای گاوهای خشک در آزمایشات Mashek و beede تشکیل می داد که میزان وقوع LDA 3/4 درصد برای 3 هفته اول دوره تغذیه ای شروع زایمان در مقایسه با 8/3 درصد برای 6 هفته اول دوره تغذیه ای شروع زایمان بود و 7/5 درصد درمقایسه با 10/3 درصد برای جیره های شروع زایمان با و بدون مکمل کردن دانه ذرت بدست آمد. اما تغذیه جیره های شروع زایمان با مقدار کمتری از سیلوی ذرت در برنامه علوفه ای می تواند وقوع LDA را کاهش دهد که دراین آزمایشات مشاهده گردید.
مدیریت آخور:
CAMERON و همکاران اشاره کردند که مدیریت آخور به عنوان یک فاکتور احتمالی مخاطره آمیز برایLDA می باشد که ازطریق تاثیر بر روی مصرف خوراک و غلظت های واقعی مواد مغذی جیره مصرف شده بیان می شود. اشتباهات در مواد مغذی جیره مخلوط می تواند به دلیل اشتباهات در ترکیب مواد مغذی طراحی شده برای هر یک از اجزاء تشکیل دهنده غذا اتفاق بیافتد. استفاده از اعداد جداول برای ترکیب مواد مغذی اجزای تشکیل دهنده غذا می تواند منبع خطا باشد. اشتباه در تجزیه مواد مغذی می تواند در نتیجه تکنیک نمونه برداری ضعیف در مزرعه، تعداد نمونه برداری از غذا و تجزیه غلط آزمایشگاهی باشد. متفاوت بودن لایه های علوفه در سیلوهای زمینی (سیلوی یونجه مخلوط با سیلوی ذرت یا سیلو با کیفیت های مختلف) و یکنواختی نسبی نمونه و غذای برداشت شده از زمین میتواند منجربه اختلاف بین علوفه آزمایشگاهی و غذای واقعی بشود. اشتباهات در مواد مغذی جیره مخلوط می تواند به دلیل مقادیر غلط اجزاء تشکیل دهنده غذایی که به TMR افزوده می شود رخ دهد. این می تواند مربوط به اشتباه در ارتباط بین متخصصین تغذیه، مدیر گله و آخور غذا خوری باشد. برنامه های کامپیوتری که امروز قابل دسترسی هستند، وسیله مطلوبی برای هر پیمانه، ثبت مقداری از هر یک از اجزاء تشکیل دهنده که به طور واقعی به پیمانه افزوده می شود و در کل مقدار پیمانه که برای هر قفس داده می شود. این برنامه ها به طور چشمگیری اشتباه اپراتور را کاهش میدهند که با مخلوط کردن غذا ارتباط دارد.
مخلوط های غلط و ناجور TMR می تواند ناشی از مدیریت غلط در فرایند مخلوط کردن باشد، اشتباه در مخلوط کردن می تواند به دلایل زیراتفاق بیافتد
1- اندازه پیمانه خیلی کوچک باشد.
2- اندازه پیمانه بیشتر از ظرفیت مخلوط کن باشد.
3- وارد کردن اشتباه اجزاء تشکیل دهنده غذا در داخل مخلوط کن
4- مخلوط کردن در مدت زمان خیلی کم (کاملاً مخلوط نمی شود).
5- مخلوط کردن به مدت خیلی زیاد (باعث کاهش شکل فیزیکی جیره وفیبر می شود) گاوهایی که به کندی TMR دریافت می کنند ممکن است به لنگش و LDA بیشتر مستعد شوند. در عین حال گاوهایی که ماده خشک مصرفی پایینی دارند نیز ممکن است به LDA بیشتر مستعد شوند عواملی که ممکن است که باعث تغذیه کند TMR یا ممکن است مصرف غذا را محدود کند عبارتند از:
1- محدود بودن فضای آخور
2- محدود بودن مدت زمان دسترسی به غذا
3- محدود بودن تغذیه در مقابل تغذیه برای 5 تا 10درصد پس مانده .
4- برنامه تغذیه ای ناهماهنگ
5- رقابت در خوردن.
نتیجه گیری:
• گله هایی که برنامه های مدیریتی و تغذیه ای ضعیفی برای گاو انتقالی دارند، خطر ابتلا به LDA در آنها زیاد است.
• گاوهایی که نمره وضعیت بدنی بالایی دارند به مقدار بیشتری LDA در آنها متحمل است.
• مدیریت آخور یک فاکتور احتمالی خطر برایLDA می باشد.
• اشتباهات زیادی درمخلوط کردن غذا و مدیریت آخور وجود دارد که می تواند در گله های شیری صنعتی اتفاق بیافتد که باعث تغییرات در مصرف نسبی مواد مغذی در جیره فرموله شده می شود. این تغییرات مخصوصاً برای ذرات درشت که آماده جدا شدن در آخور هستند، پدید می آید. جدا کردن غذا ممکن است که یک فاکتور احتمالی مخاطره آمیر مهم در ابتلا LDA باشد.
