گفتار نخست
آنچه که در پی از نظر شما می گذرد بحثی نظری است در لایه های زیرین از اقتصاد کلان کشور بازمانده از” اقتصاد تمام عیار دولتی دهه 60 و چند سال بعد از آن این پدیده را عدم رعایت "زنجیره ارزش" در فرآیند حلقه وار تولید به ویژه تولیدات کشاورزی می نامند که در متن مقاله تشریح شده است.
عدم رعایت این پدیده در فرآیند تولید بسیاری از محصولات کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی و بعضی از نهادهای زیر مجموعه آن را درگیر و موجب زیان و ضرر به آنها می شود. به گونه ای که این نهادهای حمایتی را از وظایف اصلی خود دور می کند. یکی از این نهادها سازمان مرکزی تعاون روستایی است، زیرا ناگزیر است در مقاطع مختلف اقدام به خرید کالاهایی همانند شیرخام واحدهای دامداری صنعتی یا مثلاً این یا آن محصول زیر پوشش خرید تضمینی و حتی غیر تضمینی چون گوجه مازاد روی دست مانده کشاورزان جیرفتی بکند، باید برای این پدیده راهکاری کلی در عرصه تولید و بازرگانی محصولات کشاورزی جستجو کرد.
از آن هنگام که قرار شد دولت در تمامی زوایا، جوارح و حلقه های زنجیره تأمین مواد اولیه، تولید، توزیع و مصرف فعالیتهای اقتصادی و بازرگانی، به ویژه در حوزه محصولات کشاورزی و فراوردههای دام و طیور حضور تعیین کننده داشته باشد تا مبادا سوءاستفادهای صورت گیرد و یا مصرفکنندگان آسیب ببینند و از سویی، برای تأمین حداقل مایحتاج و معاش مردم در دوران 8 سال جنگ تحمیلی در قالب سامانه موسوم به "کوپنی" که بعدها "کالابرگ" نامیده شد؛ تاکنون که دیگر این دیدگاه و روش اقتصادی از منظر بسیاری از دستاندرکاران و دولت مردان منسوخ و مطرود شده وهمان مدعیان سفت و سخت و مجریان آن نگرشها و روشها اکنون از عرضه و تقاضا و رقابت و اقتصاد آزاد بدون دخالت دولت سخن می گویند،پدیده اقتصادی عدم رعایت "زنجیره ارزش" همچنان باقی مانده است معنی و مفهوم این زنجیره در عرصه تولید و بازرگانی و اقتصاد این است که ضرورت تولید و عرضه هر کالایی باید بستگی مستقیم به ارزش اقتصادی آن، چه به عنوان یک حلقه از فرایند تولید و چه محصول نهایی داشته باشد. مثلا اگر خوراک سیلوی ذرت یا علوفه خَشَبی نسبت به تولید کنسانتره، ارزش اقتصادی لازم یا قدرت رقابت قیمتی نداشته باشد دامدار یا مدیریت کلان تولید شیر و گوشت باید تدبیری اتخاذ کند که قیمت تمام شده این خوراک ضروری برای دام کاهش یابد و در واقع ارزش اقتصادی لازم نسبت به میزان و قیمت تمام شده محصول نهایی یعنی شیر و گوشت را داشته باشد. همین قاعده در مورد مواد اولیه قابل تبدیل و دیگر ابزار و وسایل تولید نیز صادق است، مثلا یک آبخوری نامرغوب که بستر سالن را مرطوب میکند و یا یک تراکتور که با مصرف سوخت بالا و کوبش بیش از حد زمین عمل میکند باید حذف شود زیرا زیان اقتصادی آن بیش از تأثیر مثبت آن در تولید است.
در مثالی دیگر، چنانچه در فرایند تولید شیر یک واحد دامداری "زنجیره ارزش" منظور نشود و قیمت تمام شده آن به سقف 2هزار تومان برسد هیچ کارخانه لبنیاتی حاضر به خریداری آن نیست مگر این که قیمت شیر فراوری شده یا محصولات لبنی نیز به همین شدت افزایش یابد و مردم قدرت خرید مواد لبنی با قیمت شیر خام 2000 تومانی را داشته باشند.
بارزترین مثال در مورد "زنجیره ارزش"، برگ سبز چای است که طی سالیان متمادی با کمک یارانه های دولتی خریداری و برای تبدیل به کارخانه های چای خشک کنی تحویل می گردد. برگ سبز چای باید به گونهای تولید شود که خرید آن برای کارخانههای چای مقرون به صرفه و چای خشک حاصل از آن با چای خارجی از نظر قیمت و کیفیت رقابت کند.
در این فرایند "زنجیره ارزش" وجود ندارد. در واقع هرگاه دخالت قیمتی دولت اعم از خرید تضمینی یا دیگر روش ها، به گونهای فرایند تولید محصولات کشاورزی را تحت تأثیر قرار داد که ارزش اقتصادی کالا برای تولیدکنندگان منتفی شود و آنها تلاشی برای کاهش قیمت تمام شده و افزایش کیفیت نداشته باشند هیچ امیدی به تحول در تولید کیفی وجود ندارد. عدم رعایت "زنجیره ارزش" همان پدیده به جامانده از اقتصاد دولتی است که عرصه رقابت کیفی و قیمت محصول نهایی را محدود و از میان برمی دارد، درچنین شرایطی دشمن سرسخت و همیشه در صحنه یعنی"واردات" پا به میدان می گذارد و تولید داخل خریدای شده توسط دولت را روانه انبارها می کند، همین پدیده به فاصلهای نه چندان دور در مورد شیر خشک تولید داخل نیز رخ خواهد داد، یعنی شیر خشک حاصل از خرید شیر خام به قیمت 1440 تومان و هزینه تبدیل آن به شیر خشک، قادر به رقابت با شیر خشک وارداتی نخواهد بود و حتما بخشی از آن روانه انبار و نهایتا در مسیر امحاء قرار میگیرد.
لذا باید"زنجیره ارزش"را در ساختار فرایند تولید مورد توجه جدی قرار داد، مهندس حسین صفایی مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی از جمله مسئولانی است که اعتقاد دارد باید"زنجیره ارزش" را در کشاورزی اعمال کرد لذا در سخنان خود و در محافل فکری حوزه کار خود جستوجوی راهکار برای حل این مشکل است.
آنچه که در پی از نظر شما می گذرد بحثی نظری است در لایه های زیرین از اقتصاد کلان کشور بازمانده از” اقتصاد تمام عیار دولتی دهه 60 و چند سال بعد از آن این پدیده را عدم رعایت "زنجیره ارزش" در فرآیند حلقه وار تولید به ویژه تولیدات کشاورزی می نامند که در متن مقاله تشریح شده است.
عدم رعایت این پدیده در فرآیند تولید بسیاری از محصولات کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی و بعضی از نهادهای زیر مجموعه آن را درگیر و موجب زیان و ضرر به آنها می شود. به گونه ای که این نهادهای حمایتی را از وظایف اصلی خود دور می کند. یکی از این نهادها سازمان مرکزی تعاون روستایی است، زیرا ناگزیر است در مقاطع مختلف اقدام به خرید کالاهایی همانند شیرخام واحدهای دامداری صنعتی یا مثلاً این یا آن محصول زیر پوشش خرید تضمینی و حتی غیر تضمینی چون گوجه مازاد روی دست مانده کشاورزان جیرفتی بکند، باید برای این پدیده راهکاری کلی در عرصه تولید و بازرگانی محصولات کشاورزی جستجو کرد.
از آن هنگام که قرار شد دولت در تمامی زوایا، جوارح و حلقه های زنجیره تأمین مواد اولیه، تولید، توزیع و مصرف فعالیتهای اقتصادی و بازرگانی، به ویژه در حوزه محصولات کشاورزی و فراوردههای دام و طیور حضور تعیین کننده داشته باشد تا مبادا سوءاستفادهای صورت گیرد و یا مصرفکنندگان آسیب ببینند و از سویی، برای تأمین حداقل مایحتاج و معاش مردم در دوران 8 سال جنگ تحمیلی در قالب سامانه موسوم به "کوپنی" که بعدها "کالابرگ" نامیده شد؛ تاکنون که دیگر این دیدگاه و روش اقتصادی از منظر بسیاری از دستاندرکاران و دولت مردان منسوخ و مطرود شده وهمان مدعیان سفت و سخت و مجریان آن نگرشها و روشها اکنون از عرضه و تقاضا و رقابت و اقتصاد آزاد بدون دخالت دولت سخن می گویند،پدیده اقتصادی عدم رعایت "زنجیره ارزش" همچنان باقی مانده است معنی و مفهوم این زنجیره در عرصه تولید و بازرگانی و اقتصاد این است که ضرورت تولید و عرضه هر کالایی باید بستگی مستقیم به ارزش اقتصادی آن، چه به عنوان یک حلقه از فرایند تولید و چه محصول نهایی داشته باشد. مثلا اگر خوراک سیلوی ذرت یا علوفه خَشَبی نسبت به تولید کنسانتره، ارزش اقتصادی لازم یا قدرت رقابت قیمتی نداشته باشد دامدار یا مدیریت کلان تولید شیر و گوشت باید تدبیری اتخاذ کند که قیمت تمام شده این خوراک ضروری برای دام کاهش یابد و در واقع ارزش اقتصادی لازم نسبت به میزان و قیمت تمام شده محصول نهایی یعنی شیر و گوشت را داشته باشد. همین قاعده در مورد مواد اولیه قابل تبدیل و دیگر ابزار و وسایل تولید نیز صادق است، مثلا یک آبخوری نامرغوب که بستر سالن را مرطوب میکند و یا یک تراکتور که با مصرف سوخت بالا و کوبش بیش از حد زمین عمل میکند باید حذف شود زیرا زیان اقتصادی آن بیش از تأثیر مثبت آن در تولید است.
در مثالی دیگر، چنانچه در فرایند تولید شیر یک واحد دامداری "زنجیره ارزش" منظور نشود و قیمت تمام شده آن به سقف 2هزار تومان برسد هیچ کارخانه لبنیاتی حاضر به خریداری آن نیست مگر این که قیمت شیر فراوری شده یا محصولات لبنی نیز به همین شدت افزایش یابد و مردم قدرت خرید مواد لبنی با قیمت شیر خام 2000 تومانی را داشته باشند.
بارزترین مثال در مورد "زنجیره ارزش"، برگ سبز چای است که طی سالیان متمادی با کمک یارانه های دولتی خریداری و برای تبدیل به کارخانه های چای خشک کنی تحویل می گردد. برگ سبز چای باید به گونهای تولید شود که خرید آن برای کارخانههای چای مقرون به صرفه و چای خشک حاصل از آن با چای خارجی از نظر قیمت و کیفیت رقابت کند.
در این فرایند "زنجیره ارزش" وجود ندارد. در واقع هرگاه دخالت قیمتی دولت اعم از خرید تضمینی یا دیگر روش ها، به گونهای فرایند تولید محصولات کشاورزی را تحت تأثیر قرار داد که ارزش اقتصادی کالا برای تولیدکنندگان منتفی شود و آنها تلاشی برای کاهش قیمت تمام شده و افزایش کیفیت نداشته باشند هیچ امیدی به تحول در تولید کیفی وجود ندارد. عدم رعایت "زنجیره ارزش" همان پدیده به جامانده از اقتصاد دولتی است که عرصه رقابت کیفی و قیمت محصول نهایی را محدود و از میان برمی دارد، درچنین شرایطی دشمن سرسخت و همیشه در صحنه یعنی"واردات" پا به میدان می گذارد و تولید داخل خریدای شده توسط دولت را روانه انبارها می کند، همین پدیده به فاصلهای نه چندان دور در مورد شیر خشک تولید داخل نیز رخ خواهد داد، یعنی شیر خشک حاصل از خرید شیر خام به قیمت 1440 تومان و هزینه تبدیل آن به شیر خشک، قادر به رقابت با شیر خشک وارداتی نخواهد بود و حتما بخشی از آن روانه انبار و نهایتا در مسیر امحاء قرار میگیرد.
لذا باید"زنجیره ارزش"را در ساختار فرایند تولید مورد توجه جدی قرار داد، مهندس حسین صفایی مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی از جمله مسئولانی است که اعتقاد دارد باید"زنجیره ارزش" را در کشاورزی اعمال کرد لذا در سخنان خود و در محافل فکری حوزه کار خود جستوجوی راهکار برای حل این مشکل است.
