چکیده:
این بررسی به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف مواد مغذی و مکمل ها و افزودنی های جیره
بر تقویت سیستم ایمنی و تاثیر آن بر پاسخ ایمنی سلولی و ایمنی همورال ماکیان انجام
شده است.این مطالعه برگرفته از تحقیقات و آزمایشات علمی معتبر صورت گرفته توسط
متخصصین تغذیه طیور بر روی انواع مختلف طیور تجاری تغذیه شده با سطوح مختلف مواد
مغذی می باشد که در طی این بررسی با توجه به مکانیسم دفاعی سیستم ایمنی طیور و
ارتباط بین تغذیه و سیتم ایمنی طیور و همچنین اهمیت مواد مغذی در ایجاد کفایت ایمنی
و بروز پاسخ ایمنی در حد مطلوب، میتوان اثرات مثبت سطوح انرژی، لیپیدها، پروتئین و
آمینو اسیدها، ویتامین های
A،E،C،D
و ویتامین های ب کمپلکس (B2
،B6 وB12 )، مواد معدنی شامل سدیم،
کلر، روی، مس، آهن، سلنیوم، منگنز و کبالت و افزودنی های بیولوژیکی مانند پروبیوتیک
ها و همچنین بره موم را مشاهده نمود که بر این اساس تاثیر مثبت مواد مغذی بر تقویت
سیستم ایمنی امری اثبات شده است.
واژه های کلیدی: مواد مغذی، سیستم ایمنی، طیور
مقدمه
با توجه به افزایش روزمره جعیت، نیاز به منابع غذایی مسئله‌ای مهم است. از منابع
غذایی مورد نیاز انسان میتوان به گوشت سفید اشاره کرد که پرورش طیور جایگاه
ویژه‌ای را در این زمینه ایفا میکند. در پرورش طیور پیشگیری از وقوع بیماری ها از
طریق اجرای صحیح برنامه‌های امنیت زیستی است و اگر احتمالاً اشکالی در اجرای
برنامه‌های امنیت زیستی پیش آید و بیماری به وقوع بپیوندد، بایستی مطمئن بود که
طیور از نظر عملکرد سیستم ایمنی در حد مطلوبی قرار دارند و قادر به دفاع از خود
می‌باشند. کارآیی سیستم ایمنی در این مرحله باعث کاهش تلفات و خسارت میشود. راه
های مختلفی برای بالا بردن کارآیی سیستم ایمنی وجود دارد و تحقیقات زیادی هم در این
زمینه صورت گرفته است. علاوه بر انتخاب ژنتیکی، بعضی از عوامل غیرژنتیکی مانند غلظت
مواد معدنی جیره قادر است که تظاهر ژن های مسئول پاسخ ایمنی را از طریق ایجاد تغییر
در میزان بلوغ سیستم ایمنی و همچنین میزان آنتی بادی‌های تولید شده در برابر
عفونت‌ها تغییر دهد.
با توجه به این که درحال حاضر هدف از پرورش طیور تجاری رسیدن به بالاترین وزن نهایی
و حدااکثر تولید تخم‌مرغ به ازای هر واحد مصرف خوراک می‌باشد، بین صفات تولیدی و
پاسخهای سیستم ایمنی و صفات مربوط به مقاومت به بیماری ها همبستگی منفی‌ای وجود
دارد. به عنوان مثال این همبستگی منفی بین تولید و ایمنی باعث میشود که در
سویه‌های پر تولید عملکرد و تکامل سیستم ایمنی ضعیف‌تر باشد. شاید یکی از عوامل
ایجاد‌کننده همبستگی منفی بین صفات تولیدی و پاسخ های ایمنی در طیور، تأمین همه
احتیاجات فیزیولوژیکی از طریق مصرف اقلام خوراکی محدودی مانند مواد مغذی و میزان
دسترسی آنها باشد. فنوتیپ هایی با وزن نهایی حداکثر نسبت به سویه‌هایی با وزن‌نهایی
پایین‌تر، پاسخ های ایمنی ضعیف‌تری را در برابر آلودگی‌های ناشی از ا‌کولای و
تیتراسیون آنتی‌بادی سلول های ایمنی از خود نشان می‌دهند. بنابراین امروزه در
آمیخته‌های حاصل از سویه‌های تجاری احتمال بروز هر نوع اختلال در پاسخ های ایمنی
بیشتر از هر زمانی احساس میشود. علاوه بر انتخاب ژنتیکی، بعضی از عوامل غیرژنتیکی
مانند غلظت مواد مغذی جیره، قادر اند که تظاهر ژن های مسئول پاسخهای ایمنی را از
طریق ایجاد تغییر در میزان بلوغ سیستم ایمنی و همچنین میزان آنتی‌بادی تولید شده در
برابر عفونت ها را تغییر دهد.
جیره‌نویسی در طیور عمدتاً براساس شاخص های تولیدی مانند رشد، تولید تخم و بازده
مصرف خوراک انجام میشود، فلذا غالباً از توجه به معیارهای لازم برای پاسخ های
سیستم ایمنی چشم‌پوشی میشود، چرا که مواد مغذی همچنین بر روی تکامل سیستم ایمنی و
حجم آنتی‌بادی تولیدی تأثیرگذار می‌باشد. در طول فاز حاد سیستم ایمنی، بیشترین
احتیاجات تغذیه‌ای سبب سنتز و آزاد شدن پروتئین فاز حاد
(APS)
از کبد می‌گردد. برای تأمین عملکرد مناسب لکوسیت‌ها، احتیاجات انرژی و اسید آمینه
در این مرحله بیش از احتیاجات غذایی معمول می‌باشد. اثر متقابل بین مواد مغذی متنوع
و عدم توازن نسبت ها و سمیت این مواد مغذی منجر به اختلال در فیزیولوژی طبیعی جوجه
و متعاقباً اختلال در عملکرد سیستم ایمنی می‌گردد.
با توجه به این که تغذیه نقش بسیار مهمی را در جهت حفاظت میزبان علیه هجوم عوامل
بیماریزا بر عهده دارد، کمبود در تغذیه طیور می‌تواند اثرات زیادی بر روی وظایف
سیستم ایمنی داشته باشد که این اثرات غالباً مضر می‌باشند.
همچنین قابل به ذکر است که بیشتر تغییراتی را که متخصصان تغذیه در جداول نیازهای
تغذیه‌ای طیور در سال های اخیر منظور کرده‌اند مربوط به تأثیر مواد مغذی در عملکرد
سیستم ایمنی طیور می‌باشد.
سیستم ایمنی طیور و انواع آن:
ایمنی شامل دو نوع است:
1-
ایمنی غیراختصاصی
2-
ایمنی اختصاصی
ایمنی غیر اختصاصی:
این نوع ایمنی شامل مکانیسم‌های ارثی بوده که باعث مقاومت در طیور میشود ولی در
بیشتر مواقع به لحاظ عدم برنامه‌های بهداشتی، این قسمت مورد توجه قرار نگرفته و با
استفاده از واکسن یا آنتی‌بیوتیک سلامت گله تأمین میشود.
برخی ازاین مکانیسم‌ها عبارتند از:
ژنتیک:
بعضی از پرندگان گیرنده‌های مربوط به عوامل بیماریزا را ندارند و بعضی پرندگان نیز
به طور ژنتیکی به ویروس لکوز لنفوئید مقاوم هستند.
ساختار آناتومیک:
بسیاری از ارگانیسم‌های بیماریزا قادر به نفوذ به بدن از طریق پوست و غشاهای مخاطی
سالم نبوده و اصطلاحاً در ترشحات مخاطی گیر می‌افتند، یا بعضی از بیماری‌های
عفونی، کمبودهای تغذیه‌ای و شرایط محیطی باعث آسیب‌پذیری پوشش‌های دفاعی بدن (پوست
و مخاطات) شده وزمینه را برای ورود عوامل بیماری زا فراهم می‌آورد.
جمعیت میکروبی طبیعی:
پوست و روده‌ها به طور طبیعی حاوی جمعیت میکروبی فراوانی هستند که مانع از برتری
اجرام فرصت طلب، برای ایجاد بیماری می‌شوند. استفاده نامعقول از آنتی‌بیوتیک‌ها و
بهداشت ضعیف، تعادل جمعیت میکروبی را بر هم خواهد زد.
مژه های تنفسی:
بعضی از قسمت های سیستم تنفسی از مژه‌ها پوشیده شده که مانع از ورود عوامل
بیماریزا می‌شوند. در صورتی که هوای سالن از کیفیت خوبی برخوردار نباشد
(گرد
و غبار و آمونیاک) مژه‌ها به تدریج کارایی خود را از دست می‌دهند.
تغذیه، محیط (استرس، گرما، سرما)، سن (معمولاً جوان تر و مسن‌تر حساس‌ترند)،
متابولیسم بدن و عوامل مکمل از عواملی هستند که مکانیسم‌های ایمنی‌زایی را تحت
تأثیر قرار می‌دهند.
ایمنی اختصاصی:
که شامل دو قسمت:
1-
ایمنی هومورال
2-
ایمنی سلولی
ایمنی هومورال:
ایمونوگلوبولین‌ها (آنتی‌بادی‌ها) و سلول های تولید کننده آن، اجزای تشکیل دهنده
سیستم ایمنی همورال هستند که هر آنتی‌بادی ضد ویروس فقط گیرنده ویروس خودش را دارد
(آنتی‌بادی ضد ویروس نیوکاسل، برای ویروس لارنگوتراکئیت گیرنده ندارد(.
طیور بعد از قرار گرفتن در برابر عوامل بیماری زا سه دسته آنتی‌بادی تولید خواهند
کرد که
IgM،
IgG
و IgA
هستند. ایمنوگلوبولین G،
یک آنتی بادی حفاظت کننده مهم در طیور بوده و توسط اکثر تستهای سرولوژیک
اندازه‌گیری میشود و
5
روز بعد از مواجه شدن با عامل بیماریزا قابل ردیابی بوده و طی 3 تا 5 هفته به اوج
رسیده و متاقباً به تدریج کاهش می‌یابد.
سلولهای تولیدکننده آنتی‌بادی ها، لنفوسیت های
B
نامیده می‌شوند که این سلول ها در کبد، کیسه زرده و مغز استخوان تولید شده و به
بورس فابریسیوس انتقال می‌یابند. تخریب بورس فابریسیوس در سنین پایین در اثر ویروس
گامبورو و مارک باعث میشود تا پرنده نتواند در برابر بیماری ها مقاومت نموده و یا
به واکسیناسیون پاسخ مؤثر بدهد. میکروب های بیماریزا بعد از ورود به بدن توسط
ماکروفاژها بلعیده می‌شوند و سپس ماکروفاژها میکروب ها را به لنفوستیهای B
عرضه می‌دارند. این سلول ها نیز 5 روز بعد از عرضه، آنتی بادی تولید می‌کنند. این
وقفه زمانی به خاطر آماده شدن و تکثیر تعداد مورد نیاز از سلولهای B
می‌باشد. در صورتی که پرنده برای بار دوم با هیمن بیماری مواجه شود، پاسخ سریع تر و
آنتی‌بادی بیشتر تولید خواهد شد. این روند اساس واکسیناسیون است. آنتی‌بادی ها قادر
نیستند تا ویروسها یا باکتری ها را به طور مستقیم از بین ببرند بلکه با اتصال به
میکروبهای بیماریزا و مهار گیرنده‌های آن ها عمل می‌کنند. این کار مانع از اتصال
میکروب ها به گیرنده سلول های هدف میشود. به عنوان مثال ویروس بیماری برونشیت
عفونی که گیرنده‌های آن توسط آنتی‌بادی ها اشغال شده، قادر به اتصال و نفوذ به سلول
های پوششی نای (سلول هدف) نخواهد بود. آنتی‌بادی های متصل شده همچنین باعث عدم تحرک
میکروارگانیسم شده و سپس راحت‌تر توسط ماکروفاژها تخریب می‌شوند.
ایمنی سلولی (لنفوسیت
T)
این نوع ایمنی شامل تمام سلول هایی است (به جز سلولهای تولیدکننده آنتی‌بادی) که
ویژگی واکنش با آنتی‌ژن را دارند و دارای منشاء با لنفوسیت B
هستند ولی تمایز و تفکیک آن ها در تیموس صورت می‌گیرد. لنفوسیت‌های T
در مقایسه با لنفوسیت‌های
B
از تنوع بیشتری برخوردارند که لنفوکین‌ها را تولید می‌کنند و بعضی دیگر مستقیماً
میکروبهای بیماریزا را تخریب کرده و بعضی دیگر پاسخ سلول های B،
ماکروفاژها و بقیه سلولهای T
را تقویت می‌کنند.
گروهی دیگر از سلولهای
T
اثر مهارکنندگی دارند. سیستم ایمنی سلولی زمانی مورد توجه قرار گرفت که مشاهده شد
پرندگانی که بورس آنها آسیب دیده هنوز قادر به مقاومت و غلبه در برابر بیماری ها
می‌باشند.
یک پرنده به دو طریق در
برابر یک بیماری مقاومت می‌نماید که عبارتند از:
1-
تولید آنتی‌بادی متعاقب واکسیناسیون و
یا مواجهه با بیماری که اصطلاحاً ایمنی فعال نام دارد. هر عاملی که بر اجزای همورال
یا سلولی سیستم ایمنی تأثیر داشته باشد می‌تواند ایمنی فعال را دستخوش تغییر نماید.
2-
دریافت آنتی‌بادی از راه تخم‌مرغ یا
ایمنی غیرفعال که پرنده در تولید این آنتی بادی‌ها نقش نداشته و در اصل
آنتی‌بادی‌های مادری هستندکه در زرده، آلبومین و دیگر مایعات تخم‌مرغ وجود دارد.
بنابراین به طور کلی عوامل سرکوب یا تضعیف سیستم ایمنی در طیور باعث افزایش حساسیت
به انواع عفونت ها و بیماری‌ها می‌شوند. انواع استرس‌ها با ایجاد اثرات منفی بر روی
سیستم ایمنی طیور موجب شدت گرفتن و پیچیده شدن روند بیماری‌زایی عوامل عفونی
می‌شوند. به طور کلی سیستم ایمنی کارآمد در طیور کمک شایانی در پیشگیری از
بیماری‌ها و ایجاد زمینه مناسب برای بروز حداکثر توان تولیدی می‌نماید که در این
بازه به نقش تغذیه مختلف و عناصر معدنی و ارتباط میان کیفیت جیره غذایی در قدرت
سیستم ایمنی طیور بستگی دارد.
مکانیسم دفاعی در طیور
محیط سالن در شرایط پرورش متراکم جوجه‌ها، همواره شامل طیف وسیعی از
میکروارگانیسم‌هایی می‌باشد که به طور مستمر با سیستم ایمنی در حال رقابت هستند.
بطور کلی عوامل بیماری‌زای مهاجم از طریق آنتی‌بادی‌های مترشحه از نوتروفیل ها و یا
حاصل از میکروب های غیرفعال و ضعیف شده (واکسنها) سرکوب شده و نهایتاً لاشه سلولی
این مهاجمین از طریق عمل بیگانه خواری حذف می‌شوند. این مکانیسم دفاعی برای کنترل
پاتوژن های خارج سلولی مانند باکتری‌ها و همچنین در برابر عوامل بیماری‌زای داخل
سلولی مانند ویروس ها بازدهی کاملاً مؤثری را از خود نشان داده است. برای مقابله بر
علیه عوامل بیماری‌زای داخل سلول همانند ویروسها، این مکانیسم ایمنی بواسطه سلولهای
CMI
نقش کلیدی را بر عهده دارد. در این مکانیسم با توجه به اینکه امکان از بین بردن
عوامل پاتوژن از طریق ترشح آنتی‌بادی وجود ندارد فلذا به کمک تزریق سیتوتوکسین
لنفوسیت‌های نوع T،
به داخل سلول آلوده، نتیجتاً تخریب سلول و از بین رفتن ویروسها امکان پذیر می‌گردد.
سیستم ایمنی در برابر ورود عوامل بیماریزا، ترکیبات متنوعی را مانند پروتئین‌های
فاز حاد، آنزیم‌های پروتئولیتیک و هیدرولیتیک، رادیکالهای اکسیژن و مشتقات نیتروژن
را برای از بین بردن پاتوژن های مهاجم یا سلولهای آلوده تولید میکند.
اجزای اصلی سیستم ایمنی لنفوسیت‌ها هستند که نقش آن ها شناسایی آنتی‌ژن‌ها است و از
این راه‌ها پاسخ ایمنی را بوجود می‌آورند که این عمل توسط گیرنده‌های غشاء سلولی
انجام می‌گیرد و شامل دو نوع هستند: لنفوسیت‌های
B,T.
لنفوسیت های
T
در پاسخ ایمنی شرکت می‌کنند و باعث بوجودآمدن پلاسموسیت‌ها می‌شوند و مسئول ایجاد
آنتی‌بادی و ایمنی هومورال هستند. اجزای دیگر سیستم ایمنی غده تیموس است که دو
وظیفه مهم دارد:
1-
ساختن لنفوسیت‌ها در قسمت قشری
2-
ساختن ماده همورال توسط سلول های پوششی
که سبب تحریک لنفوسیت‌های محیطی می‌شوند.
اجزای دیگر سیستم ایمنی طیور غده بورس فابریسیوس می‌باشد. برداشتن بورس فابریسیوس
در دوران زندگی باعث نبودن آنتی‌کورها و عدم تشکیل مراکز زایشگر گره‌های لنفاوی
(این مراکز محل تجمع سلولهای
B
است که از نظر ایمنی واکنش نشان می‌دهند و با تهاجم آنتی‌ژن‌ها اندازه آن ها تغییر
میکند) و پلاسموسیت‌ها میشود ولی تعداد سلولهای
T
در خون و یا بافت‌ها کاهش نمی‌یابند و سیستم ایمنی سلولی سالم باقی مانده شمار
زیادی از محققین بورس را به عنوان محل تولید ایمونوگلوبولین‌ها ذکر نموده‌اند. بورس
ممکن است دارای نقش محافظتی در انتهای دستگاه گوارش باشد زیرا آنتی ژن‌هایی که وارد
فضای داخلی بورس می‌شوند موجب تحریک قسمت میانی اپی‌تلیال فولیکولی و ترشح پادتن
می‌گردند. (اپی تلیال محل قرار گرفتن سلول های لنفوئیدی است که خود این یاخته‌های
اپلی‌تلیال جای خود را به لنفوبلاستها و لنفوسیت‌ها می‌دهند.(
سیستم ایمنی جوجه شامل بورس فابریسیوس، تیموس، مغز استخوان، طحال، غده هاردین،
لوزه‌های سکومی و گره‌های لنفاوی اولیه می‌باشد. مکانیسم پاسخهای ایمنی فقط هنگامی
فعال می‌گردد که بافتهای میزبان توسط یک آنتی‌ژن خارجی نظیر عفونت ویروسی یا
باکتریایی مورد تهاجم واقع شود. سرعت پاسخ ایمنی در تعداد دفعات مواجه شدن با
آنتی‌ژن بستگی داشته در حالی که شدت پاسخ ایمنی به کفایت ایمنی جوجه ارتباط دارد.
با این حال کفایت ایمنی خود را به موارد زیر بستگی دارد:
1-
تکامل سیستم ایمنی
2-
وجود عوامل تضعیف کننده ایمنی مثل
انواع مایکوتوکسین‌ها از قبیل:
آفلاتوکسین‌ها، اوکراتوکسین‌ها، فوزاریم
B1
و
T2-toxin
هستند که
بیشترین اثر سوء را در فعالیت سیستم ایمنی طیور را دارند.
3-
شدت عفونت
4-
وضعیت تغذیه‌ای
5-
عفونت های اضافه شده
6-
عفونت های مختلط
7-
سایر موارد
درشرایط تجاری در گله‌هایی که در معرض عفونتهای درمانگاهی یا تحت درمانگاهی ناشی از
موارد ذیل می‌باشند پاسخ ایمنی کمتر از حد مطلوب به دفعات مشاهده می‌گردد.
1-
بیماری بورس عفونی
2-
سندرم سوء جذب
3-عفونتهای ناشی از رئوویروس‌ها
4-
عفونتهای ناشی از آدنوویروس‌ها
5-
عفونت ناشی از ویروس رتیکولو اندو
تلیوز
6-
مسمومیت با سموم قارچی
7-
کوکسیدیوز
تحت شرایط ایجاد‌کننده استرس از قبیل گرما، سرمای شدید، تراکم زیاد گله، غلظت زیاد
آمونیاک و نوسانات شدید جوی نیز پاسخ ایمنی کمتراز میزان مطلوب می‌باشد.
عفونتهای مختلط رایج
تحت شرایط تجاری بروز عفونت های مختلط بیش از آنکه یک استثناء باشد معمولاً به
عنوان یک قاعده مطرح است. در برخی از موارد عوامل استرس‌زا از طریق ممانعت نمودن از
بروز پاسخ ایمنی، قادربه مستعد نمودن جوجه نسبت به عفونت هستند. متداول‌ترین دلایل
پذیرفته شده برای بروز پاسخ ایمنی کمتراز حد مطلوب عبارتند از:
1-
تخریب نسبی یا کامل سیستم ایمنی
2-
هضم ضعیف مواد مغذی
3-
جذب ضعیف مواد مغذی
4-
اجرای بیش از حد برنامه‌های
واکسیناسیون
5-
عفونتهای مختلط یا اضافه شده
6-
عدم کفایت ایمنی
7-
عفونتهای مزمن
8-
برخی ترکیبات دارویی
بنابراین میتوان به اهمیت مواد مغذی، وضعیت تغذیه و هضم جذب آنها در کفایت ایمنی و
بروز پاسخ ایمنی در حد مطلوب پی‌برد.
ارتباط بین تغذیه وسیستم ایمنی طیور
امروزه عوامل استرس‌زا و همچنین استرس، بخش مهمی در صنعت طیور محسوب می‌شوند.
مدیریت این عوامل در جهت به حداقل رساندن پاسخ طیور به آنها از اهداف بسیار مهم
مدیران کارآمد مزارع می‌باشد. در واقع استرس به پرنده اجازه نخواهد داد تا تمامی
توانایی‌های بالقوه خود را در رشد، ضریب تبدیل غذایی و تولید تخم‌مرغ بروز دهند.
استرس همچنین توانایی های پرنده در پاسخهای ایمنی را کاهش می‌دهند. در صنعت طیور
مدرن، پرندگان به صورت ادامه‌دار و متداوم تحت تأثیر عوامل استرس‌زای مختلفی قرار
می‌گیرند. این عوامل استرس‌زا می‌توانند سبب تغییرات هورمونی، کاهش میزان پذیرش
غذا، تغییرات متابولیسمی در تغذیه و همچنین بروز مشکل در سیستم ایمنی پرنده شوند.
با توجه به اینکه تأثیرات نامطلوب این عوامل افزاینده می‌باشند، در جهت کاهش تعداد
و شدت این عوامل، استراتژی های خاصی بایستی در نظر گرفته شوند. مواد غذایی از
شناخته‌ترین مواد مؤثر بر نحوه پاسخ سیستم ایمنی پرندگان به بیماری‌های مختلف
می‌باشند. به طور معمول در خلال چالشهایی که در مراحل مختلف پرورش طیور ایجاد
می‌شوند، مواد مغذی موجود در جیره غذایی در جهت رشد پرنده مصرف نشده و به مسیرهای
مختلفی منحرف می‌شوند. به عنوان مثال در خلال چالش‌های ناشی از یک بیماری خاص،
پروتئین‌های موجود در بدن پرنده شکسته شده و آمینواسیدها با انحراف از مسیر رشد صرف
ساختن پروتئین‌هایی در جهت افزایش پاسخ ایمنی پرنده به آن بیماری خاص می‌شوند. در
خلال استفاده از این آمینواسیدها، افزایش فاحشی در تعداد لنفوسیت‌ها، پروتئین‌های
فاز حاد و همچنین آنتی‌بادی‌ها خواهیم داشت.
در پروسه یک بیماری، مکانیسم دفاعی مهمترین اولویت خواهد بود و تغذیه مناسب است که
کیفیت خوب و عملکرد این مکانیسم دفاعی را تضمین نموده و به پرنده کمک میکند تا در
برابر بیماری به پیروزی برسد. در هنگام درگیری با بیماری، تغذیه‌ای مناسب خواهد بود
که تمامی نیازهای غذایی بدن پرنده را در طول دوره چالش مرتفع سازد. این نکته را
بایستی مدنظر قرارداد که ساخت و تجویز این گونه جیره‌ها نباید محدود به دوره‌های
چالش باشد واز این گونه جیره‌ها میتوان به عنوان ابزاری در جهت پیشگیری از تأثیرات
نامطلوب استرس‌های مختلف، در سیستم‌های ایمنی پرندگان مورد استفاده قرار داد. این
گونه جیره‌ها از چندین راه پاسخ ایمنی پرندگان را بهبود می‌بخشند:
1-
تکامل آناتومیکی بافت لنفاوی
2-
تولید موکوس
3-
ساختن مواد فعال ایمونولوژیکالی
4-
تکثیر سلولی
5-
فعال سازی و به گردش در آوردن سلولی
6-
کشتن پاتوژن های داخل سلولی
7-
بهبود در روند عادی سازی سیستم ایمنی
پرندگان و متعادل کردن و تنظیم کردن فرآیند ایمنی
پس از یک بحران پاتوژنیک نوعی پاسخ ایمنی صورت خواهد گرفت این پاسخ می‌تواند به
صورت یک فاز حاد، منظم و یا یک التهاب ساده باشد. در برخی از موارد نیز این پاسخ
غیرمشخص می‌باشد. این گونه پاسخ‌ها وابسته به ایجاد تغییراتی در مواد مغذی مورد
استفاده در عضلات اسکلتی می‌باشد. این گونه تغییرات از این جهت بایستی صورت بگیرند
که نقل و انتقال پروتئین‌ها در سطح سلولی و ماکرو مولکولی در چالش‌ها به برخی از
مواد مغذی نیاز بیشتری دارند.
جای هیچ تردیدی باقی نمانده است که پرندگان با جیره غذایی مناسب با بیماری ها بهتر
کنار آمده و پاسخ ایمنی بهتری را در چالش‌ها از خود بروز می‌دهند.
این نکته به اثبات رسیده است که چالش‌های ایمونولوژیکی در پرندگان می‌توانند ناشی
از نقص و کمبود در جیره غذایی ورودی پرندگان باشد.
اولویت بدن در ساز و کارهای دفاعی، در هنگام روبرو شدن با عوامل بیماریزا استفاده
از مواد مغذی است و پرنده به منظور غلبه بر بیماری از حداکثر توان خود و مواد مغذی
استفاده میکند. اگر برخی از مواد مغذی در حد کمتر از نیاز حیوان باشند، در زمان
بیماری مقدار کافی ازماده مغذی جهت مقابله با بیماری و تأمین نیازهای کل بدن فراهم
نخواهد بود. سیستم ایمنی همورال نسبت به هر آنتی‌ژن خاص، عکس‌العمل خاص خود را نشان
می‌دهد
(karaca
و همکاران 1999
با تحریک سیستم ایمنی توسط پروتئین خارجی میتوان عکس‌العمل آنتی‌بادی بر ضد این
پروتئین را مشاهده نمود. قدرت این آنتی‌بادی به عنوان شاخصی از توانایی سیستم
همورال در تحقیقات ایمونولوژیک دامی و اکولوژی مورد استفاده قرار می‌گیرد
cheng)
و همکاران 1991). میزان پاسخ سیستم ایمنی براساس تنوع ژنتیکی و نیز تنوع محیطی، که
عامل تغذیه را نیز در بر دارد، متغیر خواهد بود.پاسخ قویتر نشان دهنده قدرت بیشتر
فرد، در مقابل عامل بیماری‌زای خارجی است و بنابراین پاسخ آنتی‌بادی بدست آمده
دارای همبستگی مثبت با مقاومت عمومی فرد در مقابل بیماری ها می‌باشد بنابراین با
استفاده از مواد مغذی به میزان کافی، میتوان این پاسخ را به حد بهینه رساند.
اثر پاسخ ایمنی بر روی تغذیه
پاسخ ایمنی می‌تواند به 2 پایه گوناگون تقسیم شود. ایمنی غیراختصاصی موجب حفاظت بدن
میزبان میشود که این حفاظت توسط محدودکردن عوامل بیماریزا و یا با
