مطالعات انجام شده در دانشگاه فیصل آباد پاکستان نشان می دهند که با کاهش میزان تانین در سورگوم می توان از این ماده به عنوان یک ماده ی خوراکی جایگزین مناسب درصنعت دام و طیور استفاده کرد. به ویژه پیشنهاد شده که از سورگوم سفید با میزان تانین پایین در برنامه های غذایی طیور استفاده شود.
افزایش تقاضا برای غلات برای تامین غذا و خوراک و تولید زیست سوخت منجر به افزایش قیمت ها در سال های اخیر و حساس شدن شرایط شده است. بنا بر پژوهشی که در دانشکده کشاورزی دانشگاه فیصل آباد پاکستان به انجام رسید، موضوع استفاده از سورگوم به عنوان یک ماده ی غذایی پیشنهادی و جایگزین کردن آن به جای گندم و ذرت مورد بررسی قرار گرفت. در دسترس بودن و قیمت نسبتاً پایین سورگوم باعث شده که بتوان از آن به عنوان یک ماده ی غذایی مناسب در صنعت دام و طیور استفاده کرد.
اما با این حال مشکل وجود ماده ی تانین باعث شده که مسأله ی استفاده از سورگوم در هاله ای از ابهام باقی بماند. در بعضی گونه های سورگوم میزان ماده ی تانین آن چنان بالاست که استفاده از آن برای تغذیه ی طیور پیشنهاد نمی شود. اما در بعضی گونه های دیگر این گیاه، نتایج جالب توجهی به دست آمده است. طبق مطالعات انجام شده می توان گفت که آینده ی سورگوم در صنعت طیور، درخشان پیش بینی می شود.
در این تحقیقات، هفت گونه ی گیاه سورگوم روی چند گله طیور آزمایش شد و در نهایت مشاهده گردید که سورگوم با میزان تانین پایین، جایگزین خوبی برای گندم و ذرت محسوب می شود. محققان به این نتیجه رسیدند که:
(1) استفاده از سورگوم با میزان تانین پایین برای تولید تخم مرغ کم کلسترول مخصوص بیماران قلبی توصیه می شود؛
(2) استفاده از سورگوم با میزان تانین 1% برای تغذیه طیور پیشنهاد می گردد؛
(3) از استفاده از سورگوم های حاوی مقادیر بالای تانین (2-3%) باید خودداری کرد.
سورگوم یک ماده ی غذایی مهم برای مصرف انسان و حیوان در سراسر جهان محسوب می شود. این گیاه از نظر هزینه های تولیدی و خواص تغذیه ای با ذرت قابل مقایسه است. در نتیجه محیط و فضای رشد تعیین می کند که کدام یک از آن ها باید کشت شود.
سورگوم نسبت به ذرت به آب کمتری برای رشد نیاز دارد. در نتیجه در مناطق گرم تر و خشک تر، این گیاه نسبت به ذرت در ارجحیت است. میزات آب مصرفی سورگوم 23 اینچ و میزان آب مصرفی ذرت 30 می باشد. اما به طور کلی در مناطق خنک تر، ذرت به دلیل بازده بیشتر محصول، گزینه ی بهتری است. تولید سورگوم در سال 2012، 61 میلیون تن برآورد شده که این رقم، سورگوم را پس از ذرت، گندم، برنج و جو در جایگاه پنجم قرار می دهد. در مناطقی مانند آسیا، آفریقا،روسیه و آمریکای مرکزی، سورگوم بیشترین میزان مصرف در خوراک انسان را دارد و در آمریکای شمالی و جنوبی، اروپا و استرالیا، عمده مصرف آن در تغذیه دام و طیور است. در پاکستان، گندم و برنج غذای اصلی مردم محسوب می شوند اما در طول سال، تولید و ذخیره سازی این دو ماده با نوسانات بسیاری همراه است. در حال حاضر، گندم به عنوان مهم ترین ماده ی خوراکی در صنعت دام و طیور کاربرد دارد. اما به دلیل افزایش قیمت و عدم دسترسی به آن در بازار در بعضی فصول، نمی توان همیشه به آن اتکا کرد. این در حالی است که سورگوم با داشتن حجم کافی پروتئین خام (8-12%) و مقادیر زیاد کربوهیدرات (65-80%) جایگزین خوبی برای گندم و ذرت است. به علاوه همیشه در بازار با قیمت پایین موجود می باشد. آخرین میزان تولید سالانه ی سورگوم، 145000 تن پیش بینی شده است.
بررسی اثرات تانین
یکی از عوامل محدودکننده ی استفاده از سورگوم در تغذیه ی دام و طیور، وجود عناصر ضد تغذیه ای به ویژه تریپسین و تانین است. اثرات تانین در حیوانات مونوگستریک (تک شکمی) مانند طیور شدیدتر است. در این حیوانات ماده تانین، دسترسی به بعضی مواد مانند پروتئین و کربوهیدرات را محدود می کند و بدین ترتیب در فرایند رشد اختلال به وجود می آورد. شدت اثرات بستگی به میزان ماده ی تانین در خوراک دارد. بالابودن میزان ماده ی تانین، باعث کاهش رشد پرنده و وزن او می شود. با استفاده از تانین با مقادیر 1.5% تا 3% علاوه بر کاهش رشد پرنده، تولید تخم مرغ نیز پایین می آید. افزون بر این، مشاهده شده که میزان مرگ و میر در جوجه ها 3 تا 7 درصد افزایش یافته است.
در مطالعه ای، میزان تانین موجود در هفت گونه ی مختلف گیاه سورگوم که در پاکستان کشت می شوند، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. غلظت ماده تانین در این گونه ها از 2% تا 5.34% متغیر است. هرچه رنگ دانه ی سورگوم روشن تر باشد، میزان تانین آن کمتر است. از این رو، سورگوم سفید کمترین میزان تانین را داراست.
اهمیت میزان تانین موجود در ماده ی غذایی
در پژوهشی که دانشگاه فیصل آباد پاکستان در زمینه ی بررسی اثرات تانین بر طیور انجام داد مشخص گشت که وجود تانین در خوراک پرنده باعث کاهش میزان تغذیه ی او، وزن گیری و تولید و اندازه ی تخم مرغ می شود. هرچه میزان تانین موجود بیشتر باشد، اثرات آن نیز مخرب تر خواهد بود. پرندگانی که در خوراک آن ها 3% تانین وجود دارد کم ترین میزان مصرف تغذیه و پرندگانی که تغذیه ی آن ها عاری از تانین است، بیشترین میزان مصرف را دارند. به علاوه مشاهده شده که مصرف ماده ی تانین بر ضخامت پوسته ی تخم مرغ و شکنندگی آن نیز تاثیر مستقیم دارد.
برنامه های غذایی حاوی تانین باعث افزایش بروز خال های گوشتی و لکه های خونی می شود. این در حالی است که تجمع رنگدانه ها در ران، نوک و زرده ی تخم مرغ کاهش می یابد. کمترین میزان تجمع رنگدانه در پرندگانی مشاهده شد که در برنامه ی غذایی شان 3% تانین وجود داشت. دلیل این امر عدم وجود ماده ی زانتوفیل در تانین است. با مصرف تانین، میزان کلسترول تخم مرغ پایین می آید. به علاوه افزایش غلظت تانین به دلیل متابولیسم غیر عادی کبد، باعث افزایش آنزیم های کبدی نیز می شود. با این حال، هیچ گزارشی مبنی بر تاثیر منفی تانین روی هورمون رشد داده نشده است.
افزایش تقاضا برای غلات برای تامین غذا و خوراک و تولید زیست سوخت منجر به افزایش قیمت ها در سال های اخیر و حساس شدن شرایط شده است. بنا بر پژوهشی که در دانشکده کشاورزی دانشگاه فیصل آباد پاکستان به انجام رسید، موضوع استفاده از سورگوم به عنوان یک ماده ی غذایی پیشنهادی و جایگزین کردن آن به جای گندم و ذرت مورد بررسی قرار گرفت. در دسترس بودن و قیمت نسبتاً پایین سورگوم باعث شده که بتوان از آن به عنوان یک ماده ی غذایی مناسب در صنعت دام و طیور استفاده کرد.
اما با این حال مشکل وجود ماده ی تانین باعث شده که مسأله ی استفاده از سورگوم در هاله ای از ابهام باقی بماند. در بعضی گونه های سورگوم میزان ماده ی تانین آن چنان بالاست که استفاده از آن برای تغذیه ی طیور پیشنهاد نمی شود. اما در بعضی گونه های دیگر این گیاه، نتایج جالب توجهی به دست آمده است. طبق مطالعات انجام شده می توان گفت که آینده ی سورگوم در صنعت طیور، درخشان پیش بینی می شود.
در این تحقیقات، هفت گونه ی گیاه سورگوم روی چند گله طیور آزمایش شد و در نهایت مشاهده گردید که سورگوم با میزان تانین پایین، جایگزین خوبی برای گندم و ذرت محسوب می شود. محققان به این نتیجه رسیدند که:
(1) استفاده از سورگوم با میزان تانین پایین برای تولید تخم مرغ کم کلسترول مخصوص بیماران قلبی توصیه می شود؛
(2) استفاده از سورگوم با میزان تانین 1% برای تغذیه طیور پیشنهاد می گردد؛
(3) از استفاده از سورگوم های حاوی مقادیر بالای تانین (2-3%) باید خودداری کرد.
سورگوم یک ماده ی غذایی مهم برای مصرف انسان و حیوان در سراسر جهان محسوب می شود. این گیاه از نظر هزینه های تولیدی و خواص تغذیه ای با ذرت قابل مقایسه است. در نتیجه محیط و فضای رشد تعیین می کند که کدام یک از آن ها باید کشت شود.
سورگوم نسبت به ذرت به آب کمتری برای رشد نیاز دارد. در نتیجه در مناطق گرم تر و خشک تر، این گیاه نسبت به ذرت در ارجحیت است. میزات آب مصرفی سورگوم 23 اینچ و میزان آب مصرفی ذرت 30 می باشد. اما به طور کلی در مناطق خنک تر، ذرت به دلیل بازده بیشتر محصول، گزینه ی بهتری است. تولید سورگوم در سال 2012، 61 میلیون تن برآورد شده که این رقم، سورگوم را پس از ذرت، گندم، برنج و جو در جایگاه پنجم قرار می دهد. در مناطقی مانند آسیا، آفریقا،روسیه و آمریکای مرکزی، سورگوم بیشترین میزان مصرف در خوراک انسان را دارد و در آمریکای شمالی و جنوبی، اروپا و استرالیا، عمده مصرف آن در تغذیه دام و طیور است. در پاکستان، گندم و برنج غذای اصلی مردم محسوب می شوند اما در طول سال، تولید و ذخیره سازی این دو ماده با نوسانات بسیاری همراه است. در حال حاضر، گندم به عنوان مهم ترین ماده ی خوراکی در صنعت دام و طیور کاربرد دارد. اما به دلیل افزایش قیمت و عدم دسترسی به آن در بازار در بعضی فصول، نمی توان همیشه به آن اتکا کرد. این در حالی است که سورگوم با داشتن حجم کافی پروتئین خام (8-12%) و مقادیر زیاد کربوهیدرات (65-80%) جایگزین خوبی برای گندم و ذرت است. به علاوه همیشه در بازار با قیمت پایین موجود می باشد. آخرین میزان تولید سالانه ی سورگوم، 145000 تن پیش بینی شده است.
بررسی اثرات تانین
یکی از عوامل محدودکننده ی استفاده از سورگوم در تغذیه ی دام و طیور، وجود عناصر ضد تغذیه ای به ویژه تریپسین و تانین است. اثرات تانین در حیوانات مونوگستریک (تک شکمی) مانند طیور شدیدتر است. در این حیوانات ماده تانین، دسترسی به بعضی مواد مانند پروتئین و کربوهیدرات را محدود می کند و بدین ترتیب در فرایند رشد اختلال به وجود می آورد. شدت اثرات بستگی به میزان ماده ی تانین در خوراک دارد. بالابودن میزان ماده ی تانین، باعث کاهش رشد پرنده و وزن او می شود. با استفاده از تانین با مقادیر 1.5% تا 3% علاوه بر کاهش رشد پرنده، تولید تخم مرغ نیز پایین می آید. افزون بر این، مشاهده شده که میزان مرگ و میر در جوجه ها 3 تا 7 درصد افزایش یافته است.
در مطالعه ای، میزان تانین موجود در هفت گونه ی مختلف گیاه سورگوم که در پاکستان کشت می شوند، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. غلظت ماده تانین در این گونه ها از 2% تا 5.34% متغیر است. هرچه رنگ دانه ی سورگوم روشن تر باشد، میزان تانین آن کمتر است. از این رو، سورگوم سفید کمترین میزان تانین را داراست.
اهمیت میزان تانین موجود در ماده ی غذایی
در پژوهشی که دانشگاه فیصل آباد پاکستان در زمینه ی بررسی اثرات تانین بر طیور انجام داد مشخص گشت که وجود تانین در خوراک پرنده باعث کاهش میزان تغذیه ی او، وزن گیری و تولید و اندازه ی تخم مرغ می شود. هرچه میزان تانین موجود بیشتر باشد، اثرات آن نیز مخرب تر خواهد بود. پرندگانی که در خوراک آن ها 3% تانین وجود دارد کم ترین میزان مصرف تغذیه و پرندگانی که تغذیه ی آن ها عاری از تانین است، بیشترین میزان مصرف را دارند. به علاوه مشاهده شده که مصرف ماده ی تانین بر ضخامت پوسته ی تخم مرغ و شکنندگی آن نیز تاثیر مستقیم دارد.
برنامه های غذایی حاوی تانین باعث افزایش بروز خال های گوشتی و لکه های خونی می شود. این در حالی است که تجمع رنگدانه ها در ران، نوک و زرده ی تخم مرغ کاهش می یابد. کمترین میزان تجمع رنگدانه در پرندگانی مشاهده شد که در برنامه ی غذایی شان 3% تانین وجود داشت. دلیل این امر عدم وجود ماده ی زانتوفیل در تانین است. با مصرف تانین، میزان کلسترول تخم مرغ پایین می آید. به علاوه افزایش غلظت تانین به دلیل متابولیسم غیر عادی کبد، باعث افزایش آنزیم های کبدی نیز می شود. با این حال، هیچ گزارشی مبنی بر تاثیر منفی تانین روی هورمون رشد داده نشده است.
