در طی سالهای ۱۹۵۷ تا ۲۰۱۰ میلادی سن رسیدن جوجههای گوشتی به 1.8 کیلوگرم به بیش از یکسوم کاهش پیداکرده و بازدهی استفاده از خوراک هم به بیشتر از سه برابر رسیده است. طبق نظر پژوهشگران ۸۵ تا ۹۰ درصد این بهبودها در اثر بهبودهای ژنتیکی و ۱۰ تا ۱۵ درصد آنهم مرهون بهبود در امر تغذیه است. عملکرد جوجههای گوشتی همچنان در حال بهبود است و ظاهراً غایتی برای آن متصور نیست. جوجههای تازه هچ شده ۲۴ ساعت پس از هچ تحت شرایط استرسزای شدیدی قرار میگیرند و اثرات زیانبار استرس و هرگونه مشکلی در این زمان عملکرد جوجهها را در کل دوره تحت تأثیر خود قرار میدهد، برای همین خاطر مرحله ابتدایی دوره پرورش از اهمیت بسزایی برخوردار است. کل دوره زندگی جوجههای گوشتی در یک دوره به ۴۰ روز کاهش پیداکرده است، این بدان معنا است که هفته اول دوره پرورش ۲۰٪ طول زندگی جوجهها را شامل میگردد. این سرعت رشد بالا مدیریت قویتری را در هفته اول طلب میکند، کاهش عملکرد جوجه درنتیجه یک مدیریت نادرست در هفته اول قابل جبران نیست. این مقاله به اهمیت تغذیه جوجهها در سنین ابتدایی و همچنین اثر فرم خوراک بر عملکرد جوجهها میپردازد.
۱- اثر تغذیه زودهنگام در عملکرد جوجههای گوشتی:
۸۵ درصد وزن یک جوجه تازه هچ شده را آب تشکیل میدهد. از دست دادن ۲۰ درصد این آب منجر به مرگ جوجه خواهد شد. بهطور ایده آل جوجهها باید ۸ ساعت بعد از هچ به آبودان دسترسی داشته باشند، اما در شرایط تجاری کنونی این مورد کمتر قابل حصول است، چراکه که معمولاً همه جوجهها بهیکباره از تخم سر درنمیآورند و معمولاً تولیدکنندگان جوجه یکروزه، خارج کردن جوجهها از انکوباتور را تا زمانی که بیشترین تعداد تخممرغ هچ شوند، به تعویق میاندازند و برخی از جوجهها تا ۴۸ ساعت را در هچری سپری میکنند، علاوه بر این، اگر شما زمان لازم برای خدمات جوجه از قبیل تفکیک جنسیت و واکسیناسیون و ... همچنین زمان لازم برای حملونقل را هم به این مدت اضافه کنید و اثرات مثبت تغذیه زودهنگام که در ادامه بحث میشود را هم در نظر بگیرید، درمییابید که چرا جوجهها پس از رسیدن به سالن، باید هرچه سریعتر به نوشیدن آب و خوردن دان تشویق گردند. بسیاری از مدیران، برای چند ساعت اول برخی مواد شیرینکننده مانند شکر به آب میافزایند. شکر در به دست آوردن دوباره انرژی تحلیل رفته جوجه کمک میکند، همچنین آب شیرین، روده جمع شده را شل و بازنموده و دیوارههای روده را برای دریافت غذا آماده میکند، اما اینکه چه مقدار مواد قندی باید در دسترس پرنده قرار بگیرد خود جای بحث دارد، چراکه قند اضافی موجب خواهد شد جوجهها اشتهای خود را از دست بدهند.
امروزه ترکیباتی وجود دارند که تأمین کننده مواد قندی در ابتدای پرورش که با مواد مغذی دیگر مکمل کننده ترکیب شدهاند که میتوانند جایگزین شکر در ابتدای دوره پرورش شوند.
پس از هچ جوجهها بهطور ذاتی به دنبال غذا بوده و قادر به مصرف آن هستند. رشد بدن نیز تقریباً پس از ۲۴ ساعت از شروع مصرف خوراک آغاز میگردد. با مصرف خوراک چرخه ماده و انرژی بین عناصر سازنده اکوسیستم رودخانهای گوارش برقرار میشود؛ بنابراین جریان مداوم خوراک به شکل شیرابه گوارشی بهعنوان آب رودخانه برای تداوم این اکوسیستم ضروری مینماید. نظر به اینکه نیاز حیوان میزبان و جمعیت میکروبی دستگاه گوارش از یک منبع غذایی تأمین میگردد، بنابراین وجود یک نوع رقابت بین این دو متصور است و اینطور به نظر میرسد که خوراک باقابلیت هضم بالا به سود میزبان و خوراک کم کیفیت و سرشار از کربوهیدراتهای غیرقابلهضم این رقابت را به سود میکروبهای دستگاه گوارش تمام میکند.
بلافاصله پس از هچ بخش اعظم انرژی و پروتئین صرف رشد روده میگردد. چنانچه جوجه دسترسی به دان و آب نداشته باشد نهتنها این رشد بهخوبی صورت نمیپذیرد، بلکه از ذخایر انرژی و پروتئین کیسه زرده جهت رشد روده استفاده میکند؛ اما ازآنجاییکه پروتئین باقیمانده کیسه زرده حاوی ایمنوگلوبینهای مادری میباشد، استفاده از این مواد مغذی جهت اهداف تغذیهای ذکرشده باعث خواهد شد ایمنوگلوبینها و فسفولیپیدها و... در چرخه متابولیسمی قرار گیرند و جوجهها از به دست آوردن ایمنی حاصل از آنتیبادی مادری محروم بمانند.
جوجههایی که به دان دسترسی دارند، در طول ۴۸ ساعت اول اندازه زرده در آنها تا بیش از ۶۰ درصد کاهش پیدا میکند و بهطور پیوستهای وزن روده کوچک تا دو برابر افزایش پیدا میکند. همچنین پرزهای روده آنها بخصوص در قسمت دوازدهه روده کوچک دارای مساحت بیشتری نسبت به گروه شاهد بودند. بهطور محسوسی فرآیند جذب زرده در جوجههایی که به دان دسترسی داشتهاند، بیشتر است فلذا در این جوجهها احتمال بروز عفونت کیسه زرده بهمراتب کمتر است. به نظر میرسد که حرکات دودیشکل روده پس از دریافت دان در جوجهها به جذب هرچه بیشتر کیسه زرده کمک میکند، همچنین حضور توده غذا در درون روده موجب افزایش فشار فیزیکی محوطه بطنی بر کیسه زرده گشته که خود موجب تسریع ترشح زرده میگردد.
محققان دریافتهاند که گرسنگی بعد از هچ فعالیت میتوزی سلولهای ماهوارهای را در عضله سینه و ماهیچههای اسکلتی محدود میکند، بهطوریکه جوجههای گرسنه نگه داشته شده، دارای ۷ تا ۹ درصد عضله سینه کمتر نسبت به آنهایی بودند که بلافاصله بعد از هچ دان دریافت کرده بودند.
بورس فابرسیوس نقش بسیار مهمی در ایجاد تنوع آنتیبادیها ایفا میکند. در زمان هچ حفره بورسی باز میشود. بهطور همزمان، انتقال آنتیژنهای محیطی به حفره بورس با حرکات مکشی آغاز میگردد. در این حالت عبور غذا از دستگاه گوارش که استریل نبوده و حاوی آنتیژنهای زیادی است، بورس را در معرض آنتیژنهای متنوعی قرار میدهد و هرچه غذا زودتر از این ناحیه عبور کند، سلولهای تکثیر شونده ساقه زرده زودتر با آنتیژنهای محیطی برخورد میکنند که منجر به ایجاد گیرنده آنتیبادی وسیعتری خواهد شد.
۲- اثر فرم فیزیکی و فرآوری خوراک در سنین ابتدایی جوجهها:
۲-۱ اثر فرم خوراک:
ساختار و شکل خوراک در دوره آغازین نقش مهمی را در تکامل دستگاه گوارش جوجههای گوشتی بازی میکند، بخصوص این توسعه در بخش ابتدایی دستگاه گوارش (چینهدان و پیش معده) از اهمیت بیشتری برخوردار است.
برای یک جوجه تازه هچ شده تغییر الگوی مصرف از زرده به یک خوراک جامد با منبع خارجی، باعث تغییرات فیزیولوژیک و متابولیک بزرگی خواهد شد. در این رابطه فرم فیزیکی خوراک نقش تحریککنندگی در افزایش مصرف دارد و خوراکهای زبره و نسبتاً درشت باراندمان بهتری نسبت به خوراکهای بسیار نرم توسط جوجهها مصرف میشوند. نشان دادهشده است، خوراکهای آسیاب شده نرم موجب محدودتر شدن فعالیتهای انقباضی دستگاه گوارش میشوند. همچنین کالبدگشایی جوجههایی که دان نرم دریافت کرده بودند نشان داد که رشد سنگدان در آنها به نسبت جوجههایی که دان درشتتر دریافت کرده بودند کمتر بوده است.
این فرض وجود دارد که مصرف خوراک با اندازه نسبتاً درشت که وارد ناحیه معدی میشودُ، افزایش تحرک دستگاه گوارش را در پی خواهد داشت، این افزایش تحرک، حرکت گردش خون در شبکه مویرگی اطراف کیسه زرده را تشدید کرده و جذب کیسه زرده را سرعت میبخشد، علاوه بر این افزایش مصرف خوراک را نیز در مشاهده میشود که درنتیجه راندمان و سلامت دستگاه گوارش بهبود خواهد یافت.
برای تهیه خوراک با اندازههای درشت از الکهای ۶ تا ۷ میلیمتر در آسیاب کردن مواد غذایی میتوان استفاده نمود.
اطلاعاتی در مورد تغذیه جوجههای گوشتی در سنین اولیه با خوراکهای مرطوب و در دسترس است که نشان میدهد که تغذیه با خوراک مرطوب و آسیاب شده بهصورت زبره و نسبتاً درشت، بهبود زیادی را در مصرف خوراک، ضریب تبدیل و اضافهوزن نشان خواهد داد که به خاطر بهبود ابقاء مواد مغذی اتفاق میافتد.
۲-۲ اثر فرآوری خوراک:
علاوه بر تفاوت فرم فیزیکی خوراک در عملکرد جوجههای گوشتی که موردبحث قرار گرفت، میتوان این تفاوت عملکرد را بهصورت وسیعتری بین فرم آردی خوراک و فرم پلت شده آن مشاهده کرد. البته این تفاوتها را میتوان در اثر تغییراتی که در طی فرآیند پلت سازی ازنظر فیزیکی مثل اندازه و چگالی و ویسکوزیته و تغییرات شیمیایی در طی فرآیند، مثل افزایش قابلیت هضم و دسترسی مواد مغذی دانست و نسبت دادن بهبود عملکرد صرفاً بهاندازه ذرات خوراک چندان کار صحیحی نمیباشد.
وقتی از دان پلت شده استفاده میشود بهترین مزیت آن کاهش ریختوپاش دان است. همچنین جوجهها با مصرف دان پلت شده که بهصورت کرامبل درآمده است، از دان یکنواختتری بهرهمند میشوند، بعلاوه اینکه جوجهها مصرف این دان را نسبت به دان آردی ترجیح میدهند که این ترجیح موجب افزایش مصرف خوراک هم خواهد شد که خود تأثیر بسیار زیادی در توسعه دستگاه گوارش جوجهها بخصوص در هفته اول دارد.
استفاده از دان آردی به علت تولید گردوغبار حتی میتواند به سیستم تنفسی پرنده نیز آسیب وارد کند و آنها را مستعد به بیماریهای تنفسی کند.
علیرغم بالا رفتن مصرف آب در هنگام استفاده از دان پلت وجود برخی از مواد اصطلاحاً پلت چسبان مثل بنتونیت سدیم که خاصیت جذب آب و سطحی متخلخل دارد، آب اضافی جذبشده و مشکل رطوبت بستر را تا حد زیادی کاهش میدهد.
جوجههایی که با دان پلت تغذیه میشوند سریعتر و بهراحتی میتوانند سیر شوند و درنتیجه انرژی کمتری صرف مصرف خوراک خواهند کرد. این اثر مثبت ممکن است ناشی از اندازه مناسب پلت که متناسب با حفره دهانی پرنده است باشد که درنتیجه آن فعالیت در طول خوراک خوردن کمتر شده و رفتارهای استراحتی افزایش مییابد. از طرفی این بهبود میتواند در اثر افزایش ژلاتینه شدن نشاسته در فرآیند پلت سازی باشد که با کاهش قطر دای اتفاق میافتد.
در خوراکهای بافرم پلت یا کرامبل شده به دلیل فشردگی مواد غذایی به یکدیگر، امکان انتخاب مواد تشکیلدهنده دان از جوجهها سلب میشود. در مصرف خوراکهای آردی به دلیل انتخاب اجزای جیره توسط جوجهها ترکیبی نامتعادل توسط جوجهها مصرف میشود خصوصاً در هنگام استفاده از سیستم دان خوری زنجیری در سالنهای پرورش، جوجههایی که در نزدیکی مخزن دان قرار دارند، در اثر انتخاب ذرات درشتتر موجود در خوراک ترکیب متفاوتی نسبت به جوجههای انتهای سالن دریافت خواهند کرد که این مورد بخصوص برای گلههای مادر میتواند بسیار مخاطرهآمیز باشد، چراکه به کاهش یکنواختی وزن پرندگان سالن خواهد انجامید.
در مورد اینکه بهترین اندازه ذرات باید چقدر باشد، پروفسور نیر پیشنهاد میکند برای دان آردی جیره آغازین 0.7 تا 0.9 میلیمتر، برای دان پلت شده ۱ تا ۱۰ روزگی حداکثر 2.38 میلیمتر و برای سن ۱۱ تا ۲۸ روزگی پلت با قطر ۳ میلیمتر و برای بعدازآن تا کشتار هم بیشتر از ۳ میلیمتر بسته به سن جوجه میتوان استفاده کرد. هرچند این اندازهها مورد پیشنهاد هستند، اما شرکتهای تولیدکننده دان برای کاهش هزینههای استهلاک و افزایش سرعت تولید دان در هر ساعت و یا حتی بسته به نظر مشتریان خود معمولاً پلتهایی با اندازه بزرگتر تولید میکنند.
پلت کردن دان علاوه بر مزایایی که در بالا ذکر شد، موجب کاهش میکروبهای بیماریزا و کاهش عوامل ضد تغذیهای در اثر فشار و دمای وارده به خوراک در طی فرآیند میشود. همچنین بهبود خوشخوراکی و کاهش حجم خوراک و درنتیجه حملونقل آسانتر هم از دیگر مزایای دان پلت شده میباشد.
3- نتیجهگیری:
به تأخیر انداختن مصرف دان بعد از هچ، بر برخی از شاخصهای عملکرد پرنده تأثیر منفی خواهد داشت. در مقابل تغذیه سریع چندین فایده را در بردارد، ازجمله افزایش درصد زندهمانی، کاهش تلفات در سنین اولیه، وزن بدن بالاتر و بازده گوشت بیشتر.
استفاده از یک جیره باکیفیت در سنین ابتدایی و همچنین استفاده از دان فرآوری شده در طول دوره پرورش بخصوص در مرحله پیش آغازین اثر مکملی بر تأثیرات مثبت تغذیه زودهنگام جوجهها در ابتدای دوره پرورش دارد که این دو مورد در کنار هم موجب بهبود چشمگیر عملکرد جوجهها در کل دوره خواهند شد.
۱- اثر تغذیه زودهنگام در عملکرد جوجههای گوشتی:
۸۵ درصد وزن یک جوجه تازه هچ شده را آب تشکیل میدهد. از دست دادن ۲۰ درصد این آب منجر به مرگ جوجه خواهد شد. بهطور ایده آل جوجهها باید ۸ ساعت بعد از هچ به آبودان دسترسی داشته باشند، اما در شرایط تجاری کنونی این مورد کمتر قابل حصول است، چراکه که معمولاً همه جوجهها بهیکباره از تخم سر درنمیآورند و معمولاً تولیدکنندگان جوجه یکروزه، خارج کردن جوجهها از انکوباتور را تا زمانی که بیشترین تعداد تخممرغ هچ شوند، به تعویق میاندازند و برخی از جوجهها تا ۴۸ ساعت را در هچری سپری میکنند، علاوه بر این، اگر شما زمان لازم برای خدمات جوجه از قبیل تفکیک جنسیت و واکسیناسیون و ... همچنین زمان لازم برای حملونقل را هم به این مدت اضافه کنید و اثرات مثبت تغذیه زودهنگام که در ادامه بحث میشود را هم در نظر بگیرید، درمییابید که چرا جوجهها پس از رسیدن به سالن، باید هرچه سریعتر به نوشیدن آب و خوردن دان تشویق گردند. بسیاری از مدیران، برای چند ساعت اول برخی مواد شیرینکننده مانند شکر به آب میافزایند. شکر در به دست آوردن دوباره انرژی تحلیل رفته جوجه کمک میکند، همچنین آب شیرین، روده جمع شده را شل و بازنموده و دیوارههای روده را برای دریافت غذا آماده میکند، اما اینکه چه مقدار مواد قندی باید در دسترس پرنده قرار بگیرد خود جای بحث دارد، چراکه قند اضافی موجب خواهد شد جوجهها اشتهای خود را از دست بدهند.
امروزه ترکیباتی وجود دارند که تأمین کننده مواد قندی در ابتدای پرورش که با مواد مغذی دیگر مکمل کننده ترکیب شدهاند که میتوانند جایگزین شکر در ابتدای دوره پرورش شوند.
پس از هچ جوجهها بهطور ذاتی به دنبال غذا بوده و قادر به مصرف آن هستند. رشد بدن نیز تقریباً پس از ۲۴ ساعت از شروع مصرف خوراک آغاز میگردد. با مصرف خوراک چرخه ماده و انرژی بین عناصر سازنده اکوسیستم رودخانهای گوارش برقرار میشود؛ بنابراین جریان مداوم خوراک به شکل شیرابه گوارشی بهعنوان آب رودخانه برای تداوم این اکوسیستم ضروری مینماید. نظر به اینکه نیاز حیوان میزبان و جمعیت میکروبی دستگاه گوارش از یک منبع غذایی تأمین میگردد، بنابراین وجود یک نوع رقابت بین این دو متصور است و اینطور به نظر میرسد که خوراک باقابلیت هضم بالا به سود میزبان و خوراک کم کیفیت و سرشار از کربوهیدراتهای غیرقابلهضم این رقابت را به سود میکروبهای دستگاه گوارش تمام میکند.
بلافاصله پس از هچ بخش اعظم انرژی و پروتئین صرف رشد روده میگردد. چنانچه جوجه دسترسی به دان و آب نداشته باشد نهتنها این رشد بهخوبی صورت نمیپذیرد، بلکه از ذخایر انرژی و پروتئین کیسه زرده جهت رشد روده استفاده میکند؛ اما ازآنجاییکه پروتئین باقیمانده کیسه زرده حاوی ایمنوگلوبینهای مادری میباشد، استفاده از این مواد مغذی جهت اهداف تغذیهای ذکرشده باعث خواهد شد ایمنوگلوبینها و فسفولیپیدها و... در چرخه متابولیسمی قرار گیرند و جوجهها از به دست آوردن ایمنی حاصل از آنتیبادی مادری محروم بمانند.
جوجههایی که به دان دسترسی دارند، در طول ۴۸ ساعت اول اندازه زرده در آنها تا بیش از ۶۰ درصد کاهش پیدا میکند و بهطور پیوستهای وزن روده کوچک تا دو برابر افزایش پیدا میکند. همچنین پرزهای روده آنها بخصوص در قسمت دوازدهه روده کوچک دارای مساحت بیشتری نسبت به گروه شاهد بودند. بهطور محسوسی فرآیند جذب زرده در جوجههایی که به دان دسترسی داشتهاند، بیشتر است فلذا در این جوجهها احتمال بروز عفونت کیسه زرده بهمراتب کمتر است. به نظر میرسد که حرکات دودیشکل روده پس از دریافت دان در جوجهها به جذب هرچه بیشتر کیسه زرده کمک میکند، همچنین حضور توده غذا در درون روده موجب افزایش فشار فیزیکی محوطه بطنی بر کیسه زرده گشته که خود موجب تسریع ترشح زرده میگردد.
محققان دریافتهاند که گرسنگی بعد از هچ فعالیت میتوزی سلولهای ماهوارهای را در عضله سینه و ماهیچههای اسکلتی محدود میکند، بهطوریکه جوجههای گرسنه نگه داشته شده، دارای ۷ تا ۹ درصد عضله سینه کمتر نسبت به آنهایی بودند که بلافاصله بعد از هچ دان دریافت کرده بودند.
بورس فابرسیوس نقش بسیار مهمی در ایجاد تنوع آنتیبادیها ایفا میکند. در زمان هچ حفره بورسی باز میشود. بهطور همزمان، انتقال آنتیژنهای محیطی به حفره بورس با حرکات مکشی آغاز میگردد. در این حالت عبور غذا از دستگاه گوارش که استریل نبوده و حاوی آنتیژنهای زیادی است، بورس را در معرض آنتیژنهای متنوعی قرار میدهد و هرچه غذا زودتر از این ناحیه عبور کند، سلولهای تکثیر شونده ساقه زرده زودتر با آنتیژنهای محیطی برخورد میکنند که منجر به ایجاد گیرنده آنتیبادی وسیعتری خواهد شد.
۲- اثر فرم فیزیکی و فرآوری خوراک در سنین ابتدایی جوجهها:
۲-۱ اثر فرم خوراک:
ساختار و شکل خوراک در دوره آغازین نقش مهمی را در تکامل دستگاه گوارش جوجههای گوشتی بازی میکند، بخصوص این توسعه در بخش ابتدایی دستگاه گوارش (چینهدان و پیش معده) از اهمیت بیشتری برخوردار است.
برای یک جوجه تازه هچ شده تغییر الگوی مصرف از زرده به یک خوراک جامد با منبع خارجی، باعث تغییرات فیزیولوژیک و متابولیک بزرگی خواهد شد. در این رابطه فرم فیزیکی خوراک نقش تحریککنندگی در افزایش مصرف دارد و خوراکهای زبره و نسبتاً درشت باراندمان بهتری نسبت به خوراکهای بسیار نرم توسط جوجهها مصرف میشوند. نشان دادهشده است، خوراکهای آسیاب شده نرم موجب محدودتر شدن فعالیتهای انقباضی دستگاه گوارش میشوند. همچنین کالبدگشایی جوجههایی که دان نرم دریافت کرده بودند نشان داد که رشد سنگدان در آنها به نسبت جوجههایی که دان درشتتر دریافت کرده بودند کمتر بوده است.
این فرض وجود دارد که مصرف خوراک با اندازه نسبتاً درشت که وارد ناحیه معدی میشودُ، افزایش تحرک دستگاه گوارش را در پی خواهد داشت، این افزایش تحرک، حرکت گردش خون در شبکه مویرگی اطراف کیسه زرده را تشدید کرده و جذب کیسه زرده را سرعت میبخشد، علاوه بر این افزایش مصرف خوراک را نیز در مشاهده میشود که درنتیجه راندمان و سلامت دستگاه گوارش بهبود خواهد یافت.
برای تهیه خوراک با اندازههای درشت از الکهای ۶ تا ۷ میلیمتر در آسیاب کردن مواد غذایی میتوان استفاده نمود.
اطلاعاتی در مورد تغذیه جوجههای گوشتی در سنین اولیه با خوراکهای مرطوب و در دسترس است که نشان میدهد که تغذیه با خوراک مرطوب و آسیاب شده بهصورت زبره و نسبتاً درشت، بهبود زیادی را در مصرف خوراک، ضریب تبدیل و اضافهوزن نشان خواهد داد که به خاطر بهبود ابقاء مواد مغذی اتفاق میافتد.
۲-۲ اثر فرآوری خوراک:
علاوه بر تفاوت فرم فیزیکی خوراک در عملکرد جوجههای گوشتی که موردبحث قرار گرفت، میتوان این تفاوت عملکرد را بهصورت وسیعتری بین فرم آردی خوراک و فرم پلت شده آن مشاهده کرد. البته این تفاوتها را میتوان در اثر تغییراتی که در طی فرآیند پلت سازی ازنظر فیزیکی مثل اندازه و چگالی و ویسکوزیته و تغییرات شیمیایی در طی فرآیند، مثل افزایش قابلیت هضم و دسترسی مواد مغذی دانست و نسبت دادن بهبود عملکرد صرفاً بهاندازه ذرات خوراک چندان کار صحیحی نمیباشد.
وقتی از دان پلت شده استفاده میشود بهترین مزیت آن کاهش ریختوپاش دان است. همچنین جوجهها با مصرف دان پلت شده که بهصورت کرامبل درآمده است، از دان یکنواختتری بهرهمند میشوند، بعلاوه اینکه جوجهها مصرف این دان را نسبت به دان آردی ترجیح میدهند که این ترجیح موجب افزایش مصرف خوراک هم خواهد شد که خود تأثیر بسیار زیادی در توسعه دستگاه گوارش جوجهها بخصوص در هفته اول دارد.
استفاده از دان آردی به علت تولید گردوغبار حتی میتواند به سیستم تنفسی پرنده نیز آسیب وارد کند و آنها را مستعد به بیماریهای تنفسی کند.
علیرغم بالا رفتن مصرف آب در هنگام استفاده از دان پلت وجود برخی از مواد اصطلاحاً پلت چسبان مثل بنتونیت سدیم که خاصیت جذب آب و سطحی متخلخل دارد، آب اضافی جذبشده و مشکل رطوبت بستر را تا حد زیادی کاهش میدهد.
جوجههایی که با دان پلت تغذیه میشوند سریعتر و بهراحتی میتوانند سیر شوند و درنتیجه انرژی کمتری صرف مصرف خوراک خواهند کرد. این اثر مثبت ممکن است ناشی از اندازه مناسب پلت که متناسب با حفره دهانی پرنده است باشد که درنتیجه آن فعالیت در طول خوراک خوردن کمتر شده و رفتارهای استراحتی افزایش مییابد. از طرفی این بهبود میتواند در اثر افزایش ژلاتینه شدن نشاسته در فرآیند پلت سازی باشد که با کاهش قطر دای اتفاق میافتد.
در خوراکهای بافرم پلت یا کرامبل شده به دلیل فشردگی مواد غذایی به یکدیگر، امکان انتخاب مواد تشکیلدهنده دان از جوجهها سلب میشود. در مصرف خوراکهای آردی به دلیل انتخاب اجزای جیره توسط جوجهها ترکیبی نامتعادل توسط جوجهها مصرف میشود خصوصاً در هنگام استفاده از سیستم دان خوری زنجیری در سالنهای پرورش، جوجههایی که در نزدیکی مخزن دان قرار دارند، در اثر انتخاب ذرات درشتتر موجود در خوراک ترکیب متفاوتی نسبت به جوجههای انتهای سالن دریافت خواهند کرد که این مورد بخصوص برای گلههای مادر میتواند بسیار مخاطرهآمیز باشد، چراکه به کاهش یکنواختی وزن پرندگان سالن خواهد انجامید.
در مورد اینکه بهترین اندازه ذرات باید چقدر باشد، پروفسور نیر پیشنهاد میکند برای دان آردی جیره آغازین 0.7 تا 0.9 میلیمتر، برای دان پلت شده ۱ تا ۱۰ روزگی حداکثر 2.38 میلیمتر و برای سن ۱۱ تا ۲۸ روزگی پلت با قطر ۳ میلیمتر و برای بعدازآن تا کشتار هم بیشتر از ۳ میلیمتر بسته به سن جوجه میتوان استفاده کرد. هرچند این اندازهها مورد پیشنهاد هستند، اما شرکتهای تولیدکننده دان برای کاهش هزینههای استهلاک و افزایش سرعت تولید دان در هر ساعت و یا حتی بسته به نظر مشتریان خود معمولاً پلتهایی با اندازه بزرگتر تولید میکنند.
پلت کردن دان علاوه بر مزایایی که در بالا ذکر شد، موجب کاهش میکروبهای بیماریزا و کاهش عوامل ضد تغذیهای در اثر فشار و دمای وارده به خوراک در طی فرآیند میشود. همچنین بهبود خوشخوراکی و کاهش حجم خوراک و درنتیجه حملونقل آسانتر هم از دیگر مزایای دان پلت شده میباشد.
3- نتیجهگیری:
به تأخیر انداختن مصرف دان بعد از هچ، بر برخی از شاخصهای عملکرد پرنده تأثیر منفی خواهد داشت. در مقابل تغذیه سریع چندین فایده را در بردارد، ازجمله افزایش درصد زندهمانی، کاهش تلفات در سنین اولیه، وزن بدن بالاتر و بازده گوشت بیشتر.
استفاده از یک جیره باکیفیت در سنین ابتدایی و همچنین استفاده از دان فرآوری شده در طول دوره پرورش بخصوص در مرحله پیش آغازین اثر مکملی بر تأثیرات مثبت تغذیه زودهنگام جوجهها در ابتدای دوره پرورش دارد که این دو مورد در کنار هم موجب بهبود چشمگیر عملکرد جوجهها در کل دوره خواهند شد.