شتر مرغ های جوان و بالغ بزرگ وقوی هستند و می توانند با لگد زدن و هل دادن به مقید کنندگان خود آسیب برسانند.
عواملی نظیر استقرار مرکز ثقل در قسمت های بالای بدن ، وزن زیاد و وضعیت خاص عضلات پرنده در صورت مقید کردن نادرست می توانند موجب آسیب رساندن به پرنده شوند . در طول فصل تولید مثل ، نرها از قلمرو ماده های خود محافظت می کنند و به افرادی که وارد محوطه آنها شوند به شدت حمله می کنند . شترمرغ ها به برخی آسیب های خاص در حین کار حساسیت دارند ، این آسیب ها عبارتند از :
- شکستگی بالها ناشی از مقید کردن نادرست .
- شکستگی استخوان های تیبیوتارس و دررفتگی مفصل تارسومتاتارس در حین گرفتن پرنده.
- پارگی های پوست .
- انحراف مهره های گردن .
- فشردگی نای بر اثر گرفتن گردن .
- آسیب به عصب proneal در صورت خواباندن پرنده های بالغ به پهلو.
گرفتن و مقید کردن شترمرغها نیاز به یک کیسه پارچه ای جهت پوشاندن سر و یک مقید کننده با تجربه و نیز یک باکس یا تراوا جهت نگهداری شتر مرغ در آن دارد . استفاده از مقید کننده های شیمیایی برای انجام معاینه فیزیکی ضروری است . حتی برای انجام اعمال جراحی سطحی و کوتاه مدت نیاز به بیهوشی است .
جایگاه نگهداری شتر مرغ ها و جوجه ها
تاسیسات مورد استفاده برای جوجه ها باید با اصل « همه داخل – همه خارج » مطابقت داشته باشد . جوجه ها به صورت گروه های هم سن باید در یک محل مشترک یک سرپناه نیز داشته باشد نگهداری شوند . بهترین حالت این است که حدفاصل بین پن ها دو ردیف فنس با فاصله 3 فوت (یک متر ) از یکدیگر کشیده شود . جوجه ها در حالت طبیعی تا سن 4-3 ماهگی در پن ها نگهداری می شوند . با جدا سازی گروههای سنی مختلف از یکدیگر احتمال انتقال افقی بیماری ها از طریق آئروسل (ذرات موجود در هوا ) و یا مدفوع تا حد زیادی کاهش می یابد . این روش دارای محاسن زیر می باشد :
- جوجه ها تا آخر در یک پن باقی می مانند و مشکلات ناشی از ورود یا خروج پرنده های جدید در پن از بین می رود .
- سیستم « همه داخل همه خارج » امکان تخلیه یک باره پرنده ها و نیز ضد عفونی کامل محوطه پن ها را در بین فواصل مختلف جوجه ریزی فراهم می کند. این مسئله جهت جلو گیری از رشد جمعیت پاتوژن ها لازم و ضروری است .
- گروه های جوجه های هم سن در برابر واکسیناسیون و یا درگیری با عوامل بیماری زا ایمنی یکنواخت تری از خود نشان می دهند .
- در هنگام بروز بیماری ها می توان شیوع بیماری را در هر پن محدود کرد چرا که تماس بین پرنده های سنین مختلف محدود است .
سرپناه مورد استفاده برای جوجه ها را می توان از فلز ، صفحات سیمانی ، فایبر گلاس و یا ورقه های پلاستیکی انعطاف پذیر و شفاف ساخت . نوع ساختمان را شرایط آب و هوایی تعیین می کند . در مناطقی که بادهای تند می وزد پی ساختمان ها باید محکم باشد . در صورت بارش برفهای سنگین در منطقه ، بام ساختمان ها باید آنقدر قوی باشد تا توان تحمل بار برف را داشته باشد .
تعداد پرنده در هر سرپناه بستگی به شرایط آب هوایی دارد . در مناطق گرم و خشک نظیر جنوب غرب (ایالات متحده ) جوجه ها را می توان در هنگام صبح به محوطه پن انتقال داد و شب هنگام مجدداً به آغل هدایت کرد. بنابراین زمان اقامت پرنده ها در آغل محدود است . در شرایط آب وهوایی نامناسب نظیر منطق پر باران و سرد باید جوجه ها را مدت طولانی تری در آغل نگهداری نمود . در این حالت باید بستر جوجه ها را به طور روزانه کنترل کرد تا از گل شدن بستر و یا تولید گاز آمونیاک جلو گیری شود .
در صورتی که در مواقعی جوجه ها اجباراً بیش از 3 روز در آغل نگهداری شوند باید به هر جوجه حداقل 15 فوت مربع (1.4متر مربع) فضا اختصاص داد. آغل جوجه ها باید از تهویه مناسب برخوردارباشد. گرم نگه داشتن آغل از طریق کاهش تهویه می تواند موجب تجمع گاز آمونیاک شود . مقادیر بالا تر از ppm 30 گاز آمونیاک برای جوجه ها بسیار خطرناک است و می تواند موجب آسیب مخاط دستگاه ، بافت ملتحمه و قرنیه شود. سیستم تهویه بستگی به نوع آب و هوای منطقه دارد. در مناطق کم باران و گرم تنها یک سایبان پهلوباز که دارای پرده های محافظ باشد کافی است در مناطق سردتر نظیر جنوب شرق ایالات متحده ساختمان نگهداری جوجه باید مجهز به سیستم های تهویه و گرم کننده نظیر سالن های پرورش مرغ گوشتی باشد . از آن جایی که شتر مرغ های جوان در مناطق پر باران و یا سرد سیر، زمان نسبتاً زیادتری را در فضای سرپوشیده به سر می برند استفاده از سیستم دمیدن هوا به داخل لازم وضروری می باشد .
از روش های دیگر تهویه ، سیستم خارج کردن هوای سالن است که در این حالت ورود هوا از طریق دریچه های سقفی صورت می گیرد وجهت جلو گیری از کوران ، در مسیر هوای ورودی مانع ایجاد می کنند . میزان تهویه باید براساس 0.01 فوت در هر دقیقه به ازای هر درجه فارنهایت دمای محیط باشد . به عنوان مثال در دمای 70 درجه فارنهایت میزان تهویه برای 10 قطعه پرنده 10 پوندی (4.5 کیلو گرمی) به میزان ( دقیقه /ft270=70x100x 0.01 یا 6.8 متر مکعب در دقیقه) خواهد بود . با در نظر گرفتن 5 فوت مربع(0.5 متر مربع)به ازای هر پرنده و ارتفاع 8 فوت (2.5متر) برای سقف محوطه سرپناه ، حجم فضای مورد نظر برای 10 پرنده 400 فوت مربع معادل 37 متر مربع خواهد بود . در این حالت با جابه جایی هوا با سرعت 70 فوت مکعب در هر دقیقه،هوای داخل سر پناه در هر ساعت تقریباً 10 بار جایگزین می شود. استفاده از فن هایی با سرعت متغیر که توسط ترموستات کنترل می شود برای سر پناه جوجه ها توصیه می شود. در بسیاری از نقاط ایالات متحده و کانادا استفاده از سیستم حرارتی برای سالن های نگهداری در جوجه ها الزامی است . انواع مختلفی از سیستم های حرارتی نظیر هیترهای تابشی آویز، هیترهای دارای سیستم دمنده هوا و سیستم های حرارتی تعبیه شده در کف در دسترس هستند .
کار با هیتر های تابشی راحت و اقتصادی است . نحوه عملکرد هیترهای تابشی به این صورت است که هر چیزی در مقابل آنها قرار داشته باشد گرم می شود . این دستگاه ها را باید مطابق توصیه های کارخانه تولید کننده نصب کرد. به خصوص از نظر ارتفاع مناسب از سطح زمین . سیستم های تابشی یا تشعشعی هوای سالن نگهداری جوجه ها را گرم نمی کند بلکه کف سالن ، بستر و جوجه ها را گرم می نماید . از آنجایی که میزان گرم شدن بستگی به فاصله از منبع حرارتی دارد ، جوجه ها باید فاصله مناسبی از هیتر داشته باشند. متاسفانه سیستم تنظیم حرارت بدن در جوجه شتر مرغ های جوان به خوبی توسعه نیافته است . بنا بر این در صورت گرم شدن بیش از حد ممکن است دچار دهیدراتاسیون شوند.سرمای بیش از حد نیز می تواند موجب مرگ جوجه ها شود که این خود ار علل شایع تلفات در سنبن اولیه است . هنگام استفاده از هیترهای دمنده باید میزان تهویه را با هوای مورد نیاز جوجه ها تنظیم کرد . این موضوع از نظر تامین اکسیژن مورد نیاز و دفع دی اکسید کربن ، گاز آمونیاک و یخار آب اضافی سالن ضروری است . هنگام استفاده از سیستم های حرارتی زمین باید مراقب گرم شدن بیش از حد جوجه ها و در نتیجه هیدراتاسیون آنها بود. دمای ایدآل برای کف سالن 63 تا 68 درجه فارنهایت (17.2 درجه سانتی گراد تا 20 درجه سانتی گراد) و هرگز نماید از 72 درجه فارنهایت ( 22.2 درجه سانتی گراد ) تجاوز کند .
سیستم کف و بسترمحل نگهداری جوجه ها
امروزه پرورش دهندگان شتر مرغ در آفریقای جنوبی از سیستم گرمایشی زیر سطحی ازنوع الکتریکی و یا لوله های آب گرم در زیر سطح بتن و صفحات لاستیکی غیرلغزنده بر روی کف بتنی استفاده می کنند . این صفحات جهت جلو گیری از تجمع مدفوع ، روزانه تمیز می شوند. بستر های مختلفی به طور موفقیت آمیز در ایالات متحده جهت گرم نگه داشتن جوجه ها مورد استفاده قرار گرفته اند . سطح غیرلغزنده بتنی کافی به نظر می رسد ولی نیاز به تمیز کردن مرتب روزانه دارد . می توان از ماسه (بادی) به عنوان بستر جوجه های تازه هچ شده استفاده کرد.
ادرار جوجه ها به سرعت جذب بستر شده ومدفوع آنها را نیز می توان به طور روزانه جمع آوری کرد . بستر را باید بین دوره های متوالی ورود جوجه های جدید عوض کرد . بسترهای آلی نظیر کاه را می توان بر روی کف سیمانی مورد استفاده قرار داد . این گونه مواد ممکن است دچارآلودگی توسط قارچ آسپرژیلوس، سایر کپک ها و با کتری ها شود . علوفه مورد استفاده جهت بستر می تواند موجب تکثیر عوامل بیماری زا شود به خصوص اگر مدفوع زیادی جمع شده باشد. عوامل بیماری زا که توسط تعداد معدودی از جوجه ها دفع می شوند در بستر تکثیر پیدا کرده و به عنوان منبع آلودگی سایر جوجه ها عمل می کنند. گذشته از این ها بلع این علوفه توسط جوجه ها ممکن است منجر به انباشتگی ( پیش معده) شود.
از خاک فشرده می توان فقط به صورت کوتاه مدت جهت بستر جوجه ها استفاده کرد چرا که قابل ضد عفونی نبوده و وجود عواملی نظیر سالمونلا و کلستریدیوم در بستر می تواند منجر به آلودگی جوجه ها شود .
فنس کشی محوطه جوجه ها
محوطه جوجه ها باید به ازای هر جوجه 250 تا400 فوت مربع (23.2تا37.2 متر مربع) مساحت داشته باشد .پن های باریک و دراز در مقایسه با پن های مربع با همان مساحت امکان فعالیت بیشتری برای جوجه ها فراهم می کنند . در انتخاب محل و طراحی محوطه جوجه ها باید ملاحظاتی نظیر زهکشی مناسب (عدم تجمع آب) جهت وزش باد ، نزدیکی به حاشیه مزرعه ، دسترسی به انبار دان و محل بارگیری تریلی ها را در نظر گرفت .
فنس های زنجیری با چشمه های 4x2 اینچ (10x5 سانتی متر) با سیم فلزی یا پلاستیکی برای محوطه جوجه ها مناسب هستند. بسته به سنی که جوجه ها از این پن ها انتقال داده می شوند ارتفاع فنس ها باید حدود 4-3 فوت (1.2-1 متر) باشد. باید مراقب بود تا جوجه ها در چشمه فنس گیر نکنند . نباید در هیچ قسمت از فنس پارگی وجود داشته باشد چرا که ممکن است پا یا گردن جوجه ها در آن گیر کرده و یا زخمی گردد. در آب هوای مناسب استفاده از زمین های که علف آنها مرتباً چیده می شود برای جوجه ها مطلوب است . در مناطق بیابانی استفاده از ماسه ، زهکشی مناسبی را برای بستر فراهم کند .
پرنده های پرواری و بالغ ها
در طراحی و قسمت بندی پن ها پرنده های پرواری و مولدین باید مواردی نظیر جهت بادهای محلی ، زهکشی زمین ، دسترسی به خانه های کارگری و محل بار گیری ، سهولت حمل و نقل پرنده بین پن ها ، موقعیت آب خوریها و دان خوریها و سایر احتیاجاتی که بستگی به سیستم مدیریتی مزرعه دارند را درنظر داشت .
فضای مورد نیاز جهت پرنده های مولد بستگی به سیستم مدیریت گله دارد. در صورت نگهداری پرنده ها به صورت جفت فضای مورد نیاز به ازای هر پرنده یک سوم تا یک دوم جریب اروپایی( هر جریب اروپایی4047متر مربع است )به صورت یک فضای چهار گوش می باشد . هنگام استفاده از سیستم تولید مثل گروهی فضای مورد نیاز به ازای هر پرنده یک سوم جریب اروپایی است . جهت جلو گیری از آسیب ماده هایی که توسط شترمرغ های نر مهاجم به کناره های پن رانده می شوند بهتر است گوشه ها را به صورت مدور ساخت . توصیه می شود که در فاصله بین پن ها دو ردیف فنس ایجاد گردد . در این صورت نرهای پن های مجاور نمی توانند به یکدیگر آسیب برسانند.بهتراست در پن های پرندگان مولد سایه به صورت طبیعی وجود داشته باشد در غیر این صورت باید سایبان هایی ایجاد کرد .در صورتی که محل هایی در پن جهت مخفی شدن پرنده ها در هنگام نزدیک شدن افراد غریبه یا وسایل نقلیه وجود داشته باشد پرنده ها احساس امنیت بیشتری می کنند . بسته به شرایط محیطی می توان سر پناه هایی با سه دیواره جهت حفاظت پرنده ها از تغییرات آب و هوایی ایجاد کرد . فنس مورد استفاده برای جوجه شتر مرغ ها و بالغین باید 6-5 فوت (1.8-1.5 متر) ارتفاع داشته باشد . فنس ها با چشمه 4x2 اینچ
(cm10x5)توصیه می شوند. استفاده از سیم های تک رشته ساده و یا خاردار ممکن است منجر به آسیب به پرنده ها شود . در این صورت استفاده از سیستم (فنس های سیمی تک رشته ای) سیم ردیف اول از پایین باید حداقل یک فوت (20سانتی متر) از زمین فاصله داشته باشد تا موجب آسیب پنجه پای پرنده ها نشود. شتر مرغ ها در صورت استفاده از سیستم حصار سیمی در برابر حیوانات شکارچی و یا سگ ها بسیار آسیب پذیرند. بسته به میزان خطر سرقت و یا هجوم حیوانات شکارچی بهتر است از یک فنس خارجی که مجهزبه سیستم شوک الکتریکی است استفاده شود.
باید دقت زیادی به کار گرفته شود تا هیچ گونه گسیختگی در فنس وجود نداشته باشد و درها و دیگر متعلقات فنس موجب گیر کردن سر، گردن و یا پای پرنده ها نشود . زواید و لبه های تیز که ممکن است موجب آسیب پرندگان شوند باید اصلاح گردند. باید مراقب بود تا تمام اجسام خارجی نظیر میخ و قطعات بریده فنس از محوطه پرنده ها خارج شوند چرا که بلع این اجسام می تواند منجر به تورم ضربه ای پیش معده گردد .
گرفتن، مقید کردن و کار با شترمرغ جوجه ها
جوجه های تازه هچ شده و جوجه های تا 30 روزه را می توان با گرفتن قاعده گردن و قرار دادن دست دیگر در زیرشکم بلند کرده و نگه داشت . جوجه های کوچک به این طریق به راحتی مقید می شوند . پرنده های در حال رشد با وزن بین 40 تا 100 پوند (18تا45 کیلو گرم ) را می توان از طریق قرار دادن پرنده بین دو پای فرد مقید کننده و گرفتن ناحیه سینه آن توسط دست مقید نمود . پرنده های با این جثه را معمولاً به راحتی می توان توسط یک فرد عامل به سمت تریلی های حمل انتقال داد .
پرنده ها ی پرواری و بالغین
چندین روش مطمئن و قابل قبول برای گرفتن ومقید کردن پرنده های پرواری و بالغین وجود دارد . انتخاب یک روش خاص بستگی به هدف ، از گرفتن پرنده یعنی نقل و انتقال ، معاینه فیزیکی و یا تجویز داروها دارد . برای انجام هر کدام از اهداف مورد نظر باید پرنده ها را با استفاده از غذا و یا حس کنجکاوی غریزی آنها به محل مناسبی از پن هدایت نمود . گرفتن ومقید کردن یک شترمرغ بالغ نیاز به سه کارگر مجرب و قوی دارد. ممکن است افراد دیگری نیز جهت دور کردن سایر پرنده های پن از محل مورد نیاز باشد . گرفتن و مقید کردن پرنده بستگی به حالت رفتاری پرنده ،وضعیت تولید مثلی و شرایط محیطی دارد. در صورتی که پرنده ای شرطی بوده و به اندازه ای از خود کنجکاوی نشان دهد که در دسترس فرد عامل قرار گیرد می توان به آرامی و با گرفتن گردن ، پوست گردن را در ناحیه پشتی سر نگه می دارد و سپس گردن آن را آنقدر پایین می آورد تا به موازات زمین قرار گیرد . هم زمان نک پرنده با دست دیگر محکم گرفته می شود . همین که فرد اول پرنده را به این صورت گرفت فرد دیگر از عقب نزدیک شده و دم حیوان را می گیرد و به این ترتیب پرنده آرام می شود .
در صورتی که پرنده به فرد عامل نزدیک نشود می توان از یک میله شفرد برای گرفتن پرنده استفاده کرد . ازآن جایی که این روش ممکن است به پرنده آسیب برساند فرد عامل باید به خوبی آموزش دیده باشد . گردن پرنده را باید درست در ناحیه پایین سر توسط میله سر کج گرفت . سپس گردن تا اندازه ای که به موازات زمین قرار گیرد پایین آورده می شود . در صورتی که سر خیلی سریع و یا زیاد پایین آورده شود پرنده ممکن است لگد بزند و به سر و گردن خود آسیب برساند و ممکن است منجر به جراحات شدید ویا حتی مرگ شود .
پس از بی حرکت کردن پرنده فرد عامل ضمن محکم نگه داشتن میله به پرنده نزدیک می شود سپس گردن در ناحیه پشت سر به روش ذکر شده در بالا گرفته شده و سر پرنده مقید می شود در صورتی که با میله سر کج نیز نشود پرنده را گرفت ، باید حیوان را به گوشه ای هدایت کرد ؛ در این حالت فرد عامل می تواند به پرنده نزدیک شده و با استفاده از میله سر کج پرنده را بگیرد فرد دیگری نیز باید از پشت به پرنده نزدیک شده و دم آن را بگیرد .در صورتی که لازم باشد پرنده ، مسافت کوتاهی مثلا جهت انتقال به پن دیگریا تریلی حمل نقل هدایت شود فردی که در پشت پرنده قرار دارد با فشار پرنده است با کشیدن ملایم سر وگردن حیوان در مسیر مناسب پرنده را هدایت می کند . کار گری که درپشت پرنده است می تواند جهت کنترل سرعت حرکت پرنده دم را به عقب بکشد . پوشاندن سر برای مقید کردن پرنده هنگام معاینه فیزیکی ،نصب میکروچیپ و یا تجویز داروها روش خوبی است. برای این کار فرد عامل باید قبل از گرفتن حیوان دست خود را داخل کیسه پارچه ای بکند و پس از گرفتن سر و گردن پرنده با همان دستی که داخل کیسه است نوک حیوان را بگیرد و کیسه را از روی آرنج خود به روی سر پرنده بکشد . برخی اعمال ساده را می توان برروی پرنده ای که سر آن پوشیده است در وضعیت ایستاده انجام داد . برای کارهای طولانی تر و یا اعمال دردناک بهتر است پرنده را داخل یک باکس و به نحو مناسب مقید نمود . سر پرنده تا موقعی که آزاد شود باید پوشیده باشد . روش های مختلفی جهت مقید کردن پرنده وجود دارند . یک باکس ساده و دائمی را می توان در یک مزرعه ساخت . این باکس به صورت مثلث ساخته می شود به صورتی که در جلو یک دیواره کوتاه و در طرفین دو دیواره بلند تر دارد ( در جلو باریک و در عقب یعنی قسمت ورودی پرنده پهن تر است ) . تریلر های سرپوشیده مخصوص حمل اسب نیز برای مقید کردن شتر مرغ بالغ قابل استفاده اند در این حالت سر پرنده را پوشانده وبه یک گوشه تریلر هدایت و با فشار از عقب به جلو و از پهلو پرنده مقید می شود . باید از گرفتن بال پرنده در هنگام گرفتن و مقید کردن آن اجتناب کرد چرا که امکان شکستگی استخوان بازو وجود دارد . از آن جایی که استخوان بازو از استخوان های هوایی است ، شکستگی آن می تواند موجب آمفی زم زیر جلدی در این ناحیه شود. شکستگی این استخوان می تواند موجب بروز سلولیت و تورم کیسه های هوای گردد . بی هوشی یا تسکین با استفاده از داروها معمولاً در هنگام اعمال جراحی ساده نظیر بخیه کردن پارگی ها مورد نیاز است .
حمل نقل
جوجه های جوان را می توان در جعبه های مخصوص حمل حیوانات خانگی انقال داد. تهویه کافی در هنگام نقل و انتقال پرنده ها امری بسیار ضروری است و جعبه های حاوی جوجه ها باید عاری از هر گونه لبه ها و برآمدگی های تیز و برنده باشد. سر، گردن و پای جوجه های جوان ممکن است به زواید احتمالی موجود در جعبه انتقال گیر کرده و آسیب ببیند . جوجه های مسن تر و بالغین را می توان با اطمینان کامل توسط تریل های حمل اسب انتقال داد . هرگز نباید از تریلرهای رو باز استفاده شود. باید مراقب بود تا در همگام بار گیری و یا تخلیه آسیبی به پرنده وارد نشود . قبل از بار گیری باید تریلرها را از نظر وجود برآمدگی های تیز و برنده و نیز سالن بودن درهاو پانل های جدا کننده کنترل کرد . کف تریلر نباید لغزنده باشد چرا که ممکن است موجب بروز آسیب های مهلک و یا نقایص جبران ناپذیر در پای شتر مرغ ها و یا کارگران گردد . باید لایه نازکی ار علوفه یا کاه در کف تریلر پهن کرد تا ادرار و مواد دفعی پرنده ها را به خود جذب کند . وسایل حمل و نقل باید عایق بوده و از تهویه خوبی برخوردار باشند .
هنگام حمل و نقل شتر مرغ ها در طی فصول بسیار گرم باید پرنده ها را به نحو مناسبی مقید کرده و خنک نمود . شترمرغ ها را هرگز نباید در تریلر های در بسته و در حال توقف به حال خود رها کرد چرا که این پرنده ها به شدت نسبت به استرس و گرما حساسیت دارند . نقل و انتقال پرندها در شب توصیه شده است ، چرا که آرامش بیشتری دارند و در معرض استرس گرمایی کمتری قرار دارند تجویز استرسنیل به میزان 0.4 میلی گرم به ازای هر پوند وزن بدن از طریق خوراکی و یا داخل عضلانی بدون ایجاد عدم تعادل و یا تهییج، پرنده ها آرام نگه می دارد .
عواملی نظیر استقرار مرکز ثقل در قسمت های بالای بدن ، وزن زیاد و وضعیت خاص عضلات پرنده در صورت مقید کردن نادرست می توانند موجب آسیب رساندن به پرنده شوند . در طول فصل تولید مثل ، نرها از قلمرو ماده های خود محافظت می کنند و به افرادی که وارد محوطه آنها شوند به شدت حمله می کنند . شترمرغ ها به برخی آسیب های خاص در حین کار حساسیت دارند ، این آسیب ها عبارتند از :
- شکستگی بالها ناشی از مقید کردن نادرست .
- شکستگی استخوان های تیبیوتارس و دررفتگی مفصل تارسومتاتارس در حین گرفتن پرنده.
- پارگی های پوست .
- انحراف مهره های گردن .
- فشردگی نای بر اثر گرفتن گردن .
- آسیب به عصب proneal در صورت خواباندن پرنده های بالغ به پهلو.
گرفتن و مقید کردن شترمرغها نیاز به یک کیسه پارچه ای جهت پوشاندن سر و یک مقید کننده با تجربه و نیز یک باکس یا تراوا جهت نگهداری شتر مرغ در آن دارد . استفاده از مقید کننده های شیمیایی برای انجام معاینه فیزیکی ضروری است . حتی برای انجام اعمال جراحی سطحی و کوتاه مدت نیاز به بیهوشی است .
جایگاه نگهداری شتر مرغ ها و جوجه ها
تاسیسات مورد استفاده برای جوجه ها باید با اصل « همه داخل – همه خارج » مطابقت داشته باشد . جوجه ها به صورت گروه های هم سن باید در یک محل مشترک یک سرپناه نیز داشته باشد نگهداری شوند . بهترین حالت این است که حدفاصل بین پن ها دو ردیف فنس با فاصله 3 فوت (یک متر ) از یکدیگر کشیده شود . جوجه ها در حالت طبیعی تا سن 4-3 ماهگی در پن ها نگهداری می شوند . با جدا سازی گروههای سنی مختلف از یکدیگر احتمال انتقال افقی بیماری ها از طریق آئروسل (ذرات موجود در هوا ) و یا مدفوع تا حد زیادی کاهش می یابد . این روش دارای محاسن زیر می باشد :
- جوجه ها تا آخر در یک پن باقی می مانند و مشکلات ناشی از ورود یا خروج پرنده های جدید در پن از بین می رود .
- سیستم « همه داخل همه خارج » امکان تخلیه یک باره پرنده ها و نیز ضد عفونی کامل محوطه پن ها را در بین فواصل مختلف جوجه ریزی فراهم می کند. این مسئله جهت جلو گیری از رشد جمعیت پاتوژن ها لازم و ضروری است .
- گروه های جوجه های هم سن در برابر واکسیناسیون و یا درگیری با عوامل بیماری زا ایمنی یکنواخت تری از خود نشان می دهند .
- در هنگام بروز بیماری ها می توان شیوع بیماری را در هر پن محدود کرد چرا که تماس بین پرنده های سنین مختلف محدود است .
سرپناه مورد استفاده برای جوجه ها را می توان از فلز ، صفحات سیمانی ، فایبر گلاس و یا ورقه های پلاستیکی انعطاف پذیر و شفاف ساخت . نوع ساختمان را شرایط آب و هوایی تعیین می کند . در مناطقی که بادهای تند می وزد پی ساختمان ها باید محکم باشد . در صورت بارش برفهای سنگین در منطقه ، بام ساختمان ها باید آنقدر قوی باشد تا توان تحمل بار برف را داشته باشد .
تعداد پرنده در هر سرپناه بستگی به شرایط آب هوایی دارد . در مناطق گرم و خشک نظیر جنوب غرب (ایالات متحده ) جوجه ها را می توان در هنگام صبح به محوطه پن انتقال داد و شب هنگام مجدداً به آغل هدایت کرد. بنابراین زمان اقامت پرنده ها در آغل محدود است . در شرایط آب وهوایی نامناسب نظیر منطق پر باران و سرد باید جوجه ها را مدت طولانی تری در آغل نگهداری نمود . در این حالت باید بستر جوجه ها را به طور روزانه کنترل کرد تا از گل شدن بستر و یا تولید گاز آمونیاک جلو گیری شود .
در صورتی که در مواقعی جوجه ها اجباراً بیش از 3 روز در آغل نگهداری شوند باید به هر جوجه حداقل 15 فوت مربع (1.4متر مربع) فضا اختصاص داد. آغل جوجه ها باید از تهویه مناسب برخوردارباشد. گرم نگه داشتن آغل از طریق کاهش تهویه می تواند موجب تجمع گاز آمونیاک شود . مقادیر بالا تر از ppm 30 گاز آمونیاک برای جوجه ها بسیار خطرناک است و می تواند موجب آسیب مخاط دستگاه ، بافت ملتحمه و قرنیه شود. سیستم تهویه بستگی به نوع آب و هوای منطقه دارد. در مناطق کم باران و گرم تنها یک سایبان پهلوباز که دارای پرده های محافظ باشد کافی است در مناطق سردتر نظیر جنوب شرق ایالات متحده ساختمان نگهداری جوجه باید مجهز به سیستم های تهویه و گرم کننده نظیر سالن های پرورش مرغ گوشتی باشد . از آن جایی که شتر مرغ های جوان در مناطق پر باران و یا سرد سیر، زمان نسبتاً زیادتری را در فضای سرپوشیده به سر می برند استفاده از سیستم دمیدن هوا به داخل لازم وضروری می باشد .
از روش های دیگر تهویه ، سیستم خارج کردن هوای سالن است که در این حالت ورود هوا از طریق دریچه های سقفی صورت می گیرد وجهت جلو گیری از کوران ، در مسیر هوای ورودی مانع ایجاد می کنند . میزان تهویه باید براساس 0.01 فوت در هر دقیقه به ازای هر درجه فارنهایت دمای محیط باشد . به عنوان مثال در دمای 70 درجه فارنهایت میزان تهویه برای 10 قطعه پرنده 10 پوندی (4.5 کیلو گرمی) به میزان ( دقیقه /ft270=70x100x 0.01 یا 6.8 متر مکعب در دقیقه) خواهد بود . با در نظر گرفتن 5 فوت مربع(0.5 متر مربع)به ازای هر پرنده و ارتفاع 8 فوت (2.5متر) برای سقف محوطه سرپناه ، حجم فضای مورد نظر برای 10 پرنده 400 فوت مربع معادل 37 متر مربع خواهد بود . در این حالت با جابه جایی هوا با سرعت 70 فوت مکعب در هر دقیقه،هوای داخل سر پناه در هر ساعت تقریباً 10 بار جایگزین می شود. استفاده از فن هایی با سرعت متغیر که توسط ترموستات کنترل می شود برای سر پناه جوجه ها توصیه می شود. در بسیاری از نقاط ایالات متحده و کانادا استفاده از سیستم حرارتی برای سالن های نگهداری در جوجه ها الزامی است . انواع مختلفی از سیستم های حرارتی نظیر هیترهای تابشی آویز، هیترهای دارای سیستم دمنده هوا و سیستم های حرارتی تعبیه شده در کف در دسترس هستند .
کار با هیتر های تابشی راحت و اقتصادی است . نحوه عملکرد هیترهای تابشی به این صورت است که هر چیزی در مقابل آنها قرار داشته باشد گرم می شود . این دستگاه ها را باید مطابق توصیه های کارخانه تولید کننده نصب کرد. به خصوص از نظر ارتفاع مناسب از سطح زمین . سیستم های تابشی یا تشعشعی هوای سالن نگهداری جوجه ها را گرم نمی کند بلکه کف سالن ، بستر و جوجه ها را گرم می نماید . از آنجایی که میزان گرم شدن بستگی به فاصله از منبع حرارتی دارد ، جوجه ها باید فاصله مناسبی از هیتر داشته باشند. متاسفانه سیستم تنظیم حرارت بدن در جوجه شتر مرغ های جوان به خوبی توسعه نیافته است . بنا بر این در صورت گرم شدن بیش از حد ممکن است دچار دهیدراتاسیون شوند.سرمای بیش از حد نیز می تواند موجب مرگ جوجه ها شود که این خود ار علل شایع تلفات در سنبن اولیه است . هنگام استفاده از هیترهای دمنده باید میزان تهویه را با هوای مورد نیاز جوجه ها تنظیم کرد . این موضوع از نظر تامین اکسیژن مورد نیاز و دفع دی اکسید کربن ، گاز آمونیاک و یخار آب اضافی سالن ضروری است . هنگام استفاده از سیستم های حرارتی زمین باید مراقب گرم شدن بیش از حد جوجه ها و در نتیجه هیدراتاسیون آنها بود. دمای ایدآل برای کف سالن 63 تا 68 درجه فارنهایت (17.2 درجه سانتی گراد تا 20 درجه سانتی گراد) و هرگز نماید از 72 درجه فارنهایت ( 22.2 درجه سانتی گراد ) تجاوز کند .
سیستم کف و بسترمحل نگهداری جوجه ها
امروزه پرورش دهندگان شتر مرغ در آفریقای جنوبی از سیستم گرمایشی زیر سطحی ازنوع الکتریکی و یا لوله های آب گرم در زیر سطح بتن و صفحات لاستیکی غیرلغزنده بر روی کف بتنی استفاده می کنند . این صفحات جهت جلو گیری از تجمع مدفوع ، روزانه تمیز می شوند. بستر های مختلفی به طور موفقیت آمیز در ایالات متحده جهت گرم نگه داشتن جوجه ها مورد استفاده قرار گرفته اند . سطح غیرلغزنده بتنی کافی به نظر می رسد ولی نیاز به تمیز کردن مرتب روزانه دارد . می توان از ماسه (بادی) به عنوان بستر جوجه های تازه هچ شده استفاده کرد.
ادرار جوجه ها به سرعت جذب بستر شده ومدفوع آنها را نیز می توان به طور روزانه جمع آوری کرد . بستر را باید بین دوره های متوالی ورود جوجه های جدید عوض کرد . بسترهای آلی نظیر کاه را می توان بر روی کف سیمانی مورد استفاده قرار داد . این گونه مواد ممکن است دچارآلودگی توسط قارچ آسپرژیلوس، سایر کپک ها و با کتری ها شود . علوفه مورد استفاده جهت بستر می تواند موجب تکثیر عوامل بیماری زا شود به خصوص اگر مدفوع زیادی جمع شده باشد. عوامل بیماری زا که توسط تعداد معدودی از جوجه ها دفع می شوند در بستر تکثیر پیدا کرده و به عنوان منبع آلودگی سایر جوجه ها عمل می کنند. گذشته از این ها بلع این علوفه توسط جوجه ها ممکن است منجر به انباشتگی ( پیش معده) شود.
از خاک فشرده می توان فقط به صورت کوتاه مدت جهت بستر جوجه ها استفاده کرد چرا که قابل ضد عفونی نبوده و وجود عواملی نظیر سالمونلا و کلستریدیوم در بستر می تواند منجر به آلودگی جوجه ها شود .
فنس کشی محوطه جوجه ها
محوطه جوجه ها باید به ازای هر جوجه 250 تا400 فوت مربع (23.2تا37.2 متر مربع) مساحت داشته باشد .پن های باریک و دراز در مقایسه با پن های مربع با همان مساحت امکان فعالیت بیشتری برای جوجه ها فراهم می کنند . در انتخاب محل و طراحی محوطه جوجه ها باید ملاحظاتی نظیر زهکشی مناسب (عدم تجمع آب) جهت وزش باد ، نزدیکی به حاشیه مزرعه ، دسترسی به انبار دان و محل بارگیری تریلی ها را در نظر گرفت .
فنس های زنجیری با چشمه های 4x2 اینچ (10x5 سانتی متر) با سیم فلزی یا پلاستیکی برای محوطه جوجه ها مناسب هستند. بسته به سنی که جوجه ها از این پن ها انتقال داده می شوند ارتفاع فنس ها باید حدود 4-3 فوت (1.2-1 متر) باشد. باید مراقب بود تا جوجه ها در چشمه فنس گیر نکنند . نباید در هیچ قسمت از فنس پارگی وجود داشته باشد چرا که ممکن است پا یا گردن جوجه ها در آن گیر کرده و یا زخمی گردد. در آب هوای مناسب استفاده از زمین های که علف آنها مرتباً چیده می شود برای جوجه ها مطلوب است . در مناطق بیابانی استفاده از ماسه ، زهکشی مناسبی را برای بستر فراهم کند .
پرنده های پرواری و بالغ ها
در طراحی و قسمت بندی پن ها پرنده های پرواری و مولدین باید مواردی نظیر جهت بادهای محلی ، زهکشی زمین ، دسترسی به خانه های کارگری و محل بار گیری ، سهولت حمل و نقل پرنده بین پن ها ، موقعیت آب خوریها و دان خوریها و سایر احتیاجاتی که بستگی به سیستم مدیریتی مزرعه دارند را درنظر داشت .
فضای مورد نیاز جهت پرنده های مولد بستگی به سیستم مدیریت گله دارد. در صورت نگهداری پرنده ها به صورت جفت فضای مورد نیاز به ازای هر پرنده یک سوم تا یک دوم جریب اروپایی( هر جریب اروپایی4047متر مربع است )به صورت یک فضای چهار گوش می باشد . هنگام استفاده از سیستم تولید مثل گروهی فضای مورد نیاز به ازای هر پرنده یک سوم جریب اروپایی است . جهت جلو گیری از آسیب ماده هایی که توسط شترمرغ های نر مهاجم به کناره های پن رانده می شوند بهتر است گوشه ها را به صورت مدور ساخت . توصیه می شود که در فاصله بین پن ها دو ردیف فنس ایجاد گردد . در این صورت نرهای پن های مجاور نمی توانند به یکدیگر آسیب برسانند.بهتراست در پن های پرندگان مولد سایه به صورت طبیعی وجود داشته باشد در غیر این صورت باید سایبان هایی ایجاد کرد .در صورتی که محل هایی در پن جهت مخفی شدن پرنده ها در هنگام نزدیک شدن افراد غریبه یا وسایل نقلیه وجود داشته باشد پرنده ها احساس امنیت بیشتری می کنند . بسته به شرایط محیطی می توان سر پناه هایی با سه دیواره جهت حفاظت پرنده ها از تغییرات آب و هوایی ایجاد کرد . فنس مورد استفاده برای جوجه شتر مرغ ها و بالغین باید 6-5 فوت (1.8-1.5 متر) ارتفاع داشته باشد . فنس ها با چشمه 4x2 اینچ
(cm10x5)توصیه می شوند. استفاده از سیم های تک رشته ساده و یا خاردار ممکن است منجر به آسیب به پرنده ها شود . در این صورت استفاده از سیستم (فنس های سیمی تک رشته ای) سیم ردیف اول از پایین باید حداقل یک فوت (20سانتی متر) از زمین فاصله داشته باشد تا موجب آسیب پنجه پای پرنده ها نشود. شتر مرغ ها در صورت استفاده از سیستم حصار سیمی در برابر حیوانات شکارچی و یا سگ ها بسیار آسیب پذیرند. بسته به میزان خطر سرقت و یا هجوم حیوانات شکارچی بهتر است از یک فنس خارجی که مجهزبه سیستم شوک الکتریکی است استفاده شود.
باید دقت زیادی به کار گرفته شود تا هیچ گونه گسیختگی در فنس وجود نداشته باشد و درها و دیگر متعلقات فنس موجب گیر کردن سر، گردن و یا پای پرنده ها نشود . زواید و لبه های تیز که ممکن است موجب آسیب پرندگان شوند باید اصلاح گردند. باید مراقب بود تا تمام اجسام خارجی نظیر میخ و قطعات بریده فنس از محوطه پرنده ها خارج شوند چرا که بلع این اجسام می تواند منجر به تورم ضربه ای پیش معده گردد .
گرفتن، مقید کردن و کار با شترمرغ جوجه ها
جوجه های تازه هچ شده و جوجه های تا 30 روزه را می توان با گرفتن قاعده گردن و قرار دادن دست دیگر در زیرشکم بلند کرده و نگه داشت . جوجه های کوچک به این طریق به راحتی مقید می شوند . پرنده های در حال رشد با وزن بین 40 تا 100 پوند (18تا45 کیلو گرم ) را می توان از طریق قرار دادن پرنده بین دو پای فرد مقید کننده و گرفتن ناحیه سینه آن توسط دست مقید نمود . پرنده های با این جثه را معمولاً به راحتی می توان توسط یک فرد عامل به سمت تریلی های حمل انتقال داد .
پرنده ها ی پرواری و بالغین
چندین روش مطمئن و قابل قبول برای گرفتن ومقید کردن پرنده های پرواری و بالغین وجود دارد . انتخاب یک روش خاص بستگی به هدف ، از گرفتن پرنده یعنی نقل و انتقال ، معاینه فیزیکی و یا تجویز داروها دارد . برای انجام هر کدام از اهداف مورد نظر باید پرنده ها را با استفاده از غذا و یا حس کنجکاوی غریزی آنها به محل مناسبی از پن هدایت نمود . گرفتن ومقید کردن یک شترمرغ بالغ نیاز به سه کارگر مجرب و قوی دارد. ممکن است افراد دیگری نیز جهت دور کردن سایر پرنده های پن از محل مورد نیاز باشد . گرفتن و مقید کردن پرنده بستگی به حالت رفتاری پرنده ،وضعیت تولید مثلی و شرایط محیطی دارد. در صورتی که پرنده ای شرطی بوده و به اندازه ای از خود کنجکاوی نشان دهد که در دسترس فرد عامل قرار گیرد می توان به آرامی و با گرفتن گردن ، پوست گردن را در ناحیه پشتی سر نگه می دارد و سپس گردن آن را آنقدر پایین می آورد تا به موازات زمین قرار گیرد . هم زمان نک پرنده با دست دیگر محکم گرفته می شود . همین که فرد اول پرنده را به این صورت گرفت فرد دیگر از عقب نزدیک شده و دم حیوان را می گیرد و به این ترتیب پرنده آرام می شود .
در صورتی که پرنده به فرد عامل نزدیک نشود می توان از یک میله شفرد برای گرفتن پرنده استفاده کرد . ازآن جایی که این روش ممکن است به پرنده آسیب برساند فرد عامل باید به خوبی آموزش دیده باشد . گردن پرنده را باید درست در ناحیه پایین سر توسط میله سر کج گرفت . سپس گردن تا اندازه ای که به موازات زمین قرار گیرد پایین آورده می شود . در صورتی که سر خیلی سریع و یا زیاد پایین آورده شود پرنده ممکن است لگد بزند و به سر و گردن خود آسیب برساند و ممکن است منجر به جراحات شدید ویا حتی مرگ شود .
پس از بی حرکت کردن پرنده فرد عامل ضمن محکم نگه داشتن میله به پرنده نزدیک می شود سپس گردن در ناحیه پشت سر به روش ذکر شده در بالا گرفته شده و سر پرنده مقید می شود در صورتی که با میله سر کج نیز نشود پرنده را گرفت ، باید حیوان را به گوشه ای هدایت کرد ؛ در این حالت فرد عامل می تواند به پرنده نزدیک شده و با استفاده از میله سر کج پرنده را بگیرد فرد دیگری نیز باید از پشت به پرنده نزدیک شده و دم آن را بگیرد .در صورتی که لازم باشد پرنده ، مسافت کوتاهی مثلا جهت انتقال به پن دیگریا تریلی حمل نقل هدایت شود فردی که در پشت پرنده قرار دارد با فشار پرنده است با کشیدن ملایم سر وگردن حیوان در مسیر مناسب پرنده را هدایت می کند . کار گری که درپشت پرنده است می تواند جهت کنترل سرعت حرکت پرنده دم را به عقب بکشد . پوشاندن سر برای مقید کردن پرنده هنگام معاینه فیزیکی ،نصب میکروچیپ و یا تجویز داروها روش خوبی است. برای این کار فرد عامل باید قبل از گرفتن حیوان دست خود را داخل کیسه پارچه ای بکند و پس از گرفتن سر و گردن پرنده با همان دستی که داخل کیسه است نوک حیوان را بگیرد و کیسه را از روی آرنج خود به روی سر پرنده بکشد . برخی اعمال ساده را می توان برروی پرنده ای که سر آن پوشیده است در وضعیت ایستاده انجام داد . برای کارهای طولانی تر و یا اعمال دردناک بهتر است پرنده را داخل یک باکس و به نحو مناسب مقید نمود . سر پرنده تا موقعی که آزاد شود باید پوشیده باشد . روش های مختلفی جهت مقید کردن پرنده وجود دارند . یک باکس ساده و دائمی را می توان در یک مزرعه ساخت . این باکس به صورت مثلث ساخته می شود به صورتی که در جلو یک دیواره کوتاه و در طرفین دو دیواره بلند تر دارد ( در جلو باریک و در عقب یعنی قسمت ورودی پرنده پهن تر است ) . تریلر های سرپوشیده مخصوص حمل اسب نیز برای مقید کردن شتر مرغ بالغ قابل استفاده اند در این حالت سر پرنده را پوشانده وبه یک گوشه تریلر هدایت و با فشار از عقب به جلو و از پهلو پرنده مقید می شود . باید از گرفتن بال پرنده در هنگام گرفتن و مقید کردن آن اجتناب کرد چرا که امکان شکستگی استخوان بازو وجود دارد . از آن جایی که استخوان بازو از استخوان های هوایی است ، شکستگی آن می تواند موجب آمفی زم زیر جلدی در این ناحیه شود. شکستگی این استخوان می تواند موجب بروز سلولیت و تورم کیسه های هوای گردد . بی هوشی یا تسکین با استفاده از داروها معمولاً در هنگام اعمال جراحی ساده نظیر بخیه کردن پارگی ها مورد نیاز است .
حمل نقل
جوجه های جوان را می توان در جعبه های مخصوص حمل حیوانات خانگی انقال داد. تهویه کافی در هنگام نقل و انتقال پرنده ها امری بسیار ضروری است و جعبه های حاوی جوجه ها باید عاری از هر گونه لبه ها و برآمدگی های تیز و برنده باشد. سر، گردن و پای جوجه های جوان ممکن است به زواید احتمالی موجود در جعبه انتقال گیر کرده و آسیب ببیند . جوجه های مسن تر و بالغین را می توان با اطمینان کامل توسط تریل های حمل اسب انتقال داد . هرگز نباید از تریلرهای رو باز استفاده شود. باید مراقب بود تا در همگام بار گیری و یا تخلیه آسیبی به پرنده وارد نشود . قبل از بار گیری باید تریلرها را از نظر وجود برآمدگی های تیز و برنده و نیز سالن بودن درهاو پانل های جدا کننده کنترل کرد . کف تریلر نباید لغزنده باشد چرا که ممکن است موجب بروز آسیب های مهلک و یا نقایص جبران ناپذیر در پای شتر مرغ ها و یا کارگران گردد . باید لایه نازکی ار علوفه یا کاه در کف تریلر پهن کرد تا ادرار و مواد دفعی پرنده ها را به خود جذب کند . وسایل حمل و نقل باید عایق بوده و از تهویه خوبی برخوردار باشند .
هنگام حمل و نقل شتر مرغ ها در طی فصول بسیار گرم باید پرنده ها را به نحو مناسبی مقید کرده و خنک نمود . شترمرغ ها را هرگز نباید در تریلر های در بسته و در حال توقف به حال خود رها کرد چرا که این پرنده ها به شدت نسبت به استرس و گرما حساسیت دارند . نقل و انتقال پرندها در شب توصیه شده است ، چرا که آرامش بیشتری دارند و در معرض استرس گرمایی کمتری قرار دارند تجویز استرسنیل به میزان 0.4 میلی گرم به ازای هر پوند وزن بدن از طریق خوراکی و یا داخل عضلانی بدون ایجاد عدم تعادل و یا تهییج، پرنده ها آرام نگه می دارد .
