مدیریت دقیق و ارزیابی خروس مادر گوشتی، عامل اصلی در تولید یک پرنده ی یکسان با عملکرد بهینه از مرحله ی جوجه ریزی تا تخلیه سالن است. نیمی از فرایند پرورش گله وابسته به پرنده ی نر است. در نتیجه اهمیت آن ها کمتر از پرنده های ماده نیست. کنترل و ارزیابی دقیق که بهتر است به صورت روزانه انجام شود، به شناخت مسایل بالقوه در گله و تشخیص مشکلات احتمالی تاثیر گذار بر باروری خروس ها کمک خواهد کرد.
در طول حیات گله، نظارت و کنترل بر موقعیت خروس و کسب آگاهی از آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. دستیابی به شرایط بهینه ی فیزیکی، نگهداری آن و اطمینان از این که چیزی به آن آسیب نمی رساند، عوامل کلیدی در عملکرد مطلوب هستند. مقاله ی پیش رو تاکیدی است بر روش های کنترل و مراقبت از خروس های مادر گوشتی بر اساس شرایط و ساختار بدن آن ها. در انتهای مطلب، یک رویکرد جدید برای کسب آگاهی از شرایط و موقعیت مورد نظر معرفی شده است.
در گذشته، این اعتقاد وجود داشت که تا زمانی دستورالعمل های تغذیه ای تدوین شده توسط شرکت اصلی تامین کننده ی خوراک پیگیری شود، نیاز نیست که بر ویژگی های نمره و امتیاز بدنی دام چندان تاکید شود. اما با گذشت زمان تولید کنندگان به تدریج متوجه شدند که ارزیابی فیزیکی پرنده همانند رعایت دستورالعمل های تغذیه ای، حائز اهمیت است. این در حالی است که نمره دهی بدن دام به خودی خود ایده ی جدیدی نیست (در گذشته از آن برای ارزیابی عملکرد دام استفاده می شده است) اما در بسیاری از فناوری های نوین، می توان از آن برای رسیدن به یک چشم انداز روشن برای تعیین یک خروس با کیفیت خوب استفاده کرد. اخیراً پژوهشگران شرکت Aviagen با سی تی اسکن بدن خروس به این نتیجه رسیدند که میان روش نمره دهی بدنی پیشنهاد شده و موقعیت و شکل بدن پرنده ارتباط مستقیم وجود دارد.
روش سنتی
از اصطلاح موقعیت بدن یا میزان حجم گوشت (fleshing) به همراه وزن بدن می توان برای اندازه گیری کمی عملکرد گله استفاده کرد. بر این اساس، پیشنهاد شده که از امتیازهای 1 تا 3 برای ارزیابی شکل و حجم سینه استفاده شود. امتیاز 1 پرنده ای با حجم گوشتی حداقل را نشان می دهد. این در حالی است که امتیاز 2 نشان دهنده ی یک وزن ایده آل و امتیاز 3 بیانگر وزنی بیش از حد انتظار است. شکل و میزان گوشت سینه را باید به طور هفتگی بررسی کرد. هر هفته وزن تمامی پرندگان را باید ارزیابی نمود. از آن جا که ارزیابی امتیاز یا نمره ی بدن ممکن است توسط افراد مختلف، به روشی متفاوت انجام شود، از این رو بهتر است که هر هفته یک نفرمسؤولیت این کار را بر عهده داشته باشد.
برای انجام عملیات ارزیابی و بررسی موقعیت بدن، پرنده را از دوپا می گیرند و با دست زیراستخوان جناغ را نگه می دارند. بدین ترتیب برجستگی، حجم، شکل و تراکم سینه را مورد بررسی قرار می دهند. همان طور که در تصویر اول (صفحه 14 مجله ی انگلیسی) مقاله نشان داده شده، یک خروس 26 هفته ای که از نظر وزنی مطلوب است در حال بررسی و معاینه می باشد. در این جا، استخوان جناغ باید به راحتی قابل لمس بوده و نباید برجسته باشد. ماهیچه ی سینه نیز باید کاملاً گرد و محکم به نظر آید و دو طرف جناغ را بپوشاند. امتیازها باید ثبت و میانگین آن ها هر هفته مشخص شود. با بررسی و کنترل این امتیازهای میانگین، می توان جریان و روند کار را در طول زمان مشاهده و تجزیه و تحلیل کرد.
یک رویکرد نامتعارف
از آن جا که روش سنتی اندازه گیری امتیاز یا نمره ی بدن، تا حد زیادی به نظر شخص کنترل کننده وابسته است و یک مرجع واحد برای آن وجود ندارد، در نتیجه کشف رویکرد های جدید و جایگزین برای کاهش این وابستگی به نظر شخصی افراد لازم و ضروری است تا اندازه گیری ها و بررسی ها کاملاً با دقت و به درستی صورت پذیرند. در این جاست که کاربرد مقطع نگاری رایانه ای یا سی تی اسکن (یک تصویر دو بعدی از یک بخش شی سه بعدی) مطرح می شود. پرندگانی که امتیازهای 1،2 و3 به آن ها نسبت داده شده در طول حیات گله در سنین مختلف برای انجام این کار انتخاب شده اند.
کتاب مبانی مرغ مادر
در ابتدا انتخاب پرنده های نمونه ی در هر گروه بر اساس دستورالعمل های گفته شده در «کتاب راهنمای مرغ مادر» (Parent Stock handbook) که توسط شرکت Aviagen منتشر شده و تحت شرایط آزمایشگاهی به اثبات رسیده است، انجام می شود. روش سی تی اسکن اساساً در پزشکی به عنوان راهی برای گرفتن تصاویر از اندام داخلی بدن انسان مورد استفاده قرار می گیرد. در این راستا اسکنر سی تی چندین پرتو به شی ساطع می کند تا بتواند به کمک اشعه ی ایکس، تصویری با جزئیات دقیق تر بسازد. در درون اسکنر سی تی، یک ردیاب اشعه ی ایکس وجود دارد که قادر است صدها سطح مختلف از تراکم و چگالی را ببیند. به همین دلیل اسکنر قادر است بافت ها و نسوج تراکم های مختلف (ماهیچه، چربی و استخوان) را از یکدیگر تشخیص دهد و تصویری با جزئیات ریز از شکل و ترکیب بدن در اختیار ما قرار دهد. در تصویر دوم (نشان داده شده در صفحه ی دوم مقاله) نمونه ای از یک اسکنر سی تی به نمایش درآمده که از آن برای ارزیابی موقعیت و شرایط بدن پرنده استفاده می شود.
از آن جا که استفاده از این ابزار یک روش مبتکرانه است، امکان آگاهی یافتن از ساز و کار اندام های داخلی خروس مادر گوشتی نیز میسر است. با رعایت راهنمایی های تغذیه ای گفته شده در «کتاب راهنمای مرغ مادر» می توان به آن چه باید از نظر فیزیولوژیکی در بدن پرنده در یک سن مشخص رخ دهد، دست یافت. با استفاده از اسکنر سی تی، ما می توانیم امتیاز دهی بدن پرنده را به روشی بی سابقه انجام دهیم.
تصاویر اسکن ارسالی از بدن پرنده های نر به ما اجازه می دهند تا دریابیم که چگونه نسبت ماهیچه:چربی:استخوان در امتیازهای مختلف به دست آمده با یکدیگر تفاوت پیدا می کنند. بدین ترتیب ما می توانیم به اطلاعات کاملی از شکل ظاهری پرنده و اقدامات لازم برای بهبود شرایط دست یابیم. با آن که مفهوم امتیاز بدن دام برای همیشه تا اندازه ای وابسته به نظر شخصی فرد کنترل کننده باقی خواهد ماند، اما با استفاده از روش گفته شده می توان از آن برای دست یابی به یک معیار و توجیه عینی و واقعی بهره برد.
واقعی تر شدن امتیازها
اداره کردن و کنترل خروس های مادر گوشتی وظیفه ی خطیری محسوب می شود. ما با استفاده از یک دستگاه انسانی در دنیای دام و طیور در تلاش هستیم تا تولیدکنندگان را در ارزیابی بهتر موقعیت و افزایش عینیت در امتیازدهی بدنی دام یاری رسانیم. نظارت و کنترل منظم گله و ثبت شرایط آن در طول زمان مجموعه اطلاعات جامع و مدونی فراهم خواهد آورد که می توان از آن در تصمیمات مدیریتی، شناسایی و حل مشکلات استفاده کرد. تنها وزن کردن خروس ها برای آن که ببینیم بیش از اندازه سبک یا سنگین نباشند، کافی نیست بلکه در اختیار داشتن یک ارزیابی جامع از شرایط فیزیکی آن ها نیز لازم و ضروری می نماید. داده های بدست آمده را باید ثبت و کنترل و تغییرات را در طول زمان تجزیه و تحلیل کرد.
با وجود تمام آن چه که تا به این جا گفته شد، شرایط و وزن بدن تنها بخشی از ارزیابی های فیزیکی هستند که باید در اداره و کنترل پرنده ی نر در گله مورد استفاده قرار گیرند. اگر مدیران می خواهند بدانند که آیا پرنده نری که در اختیار دارند موجب باروری گله خواهد شد یا نه، مشاهده و بررسی کلیه ی علایم ظاهری از قبیل طرز ایستادن، سلامت پاها و ران ها (پاها باید صاف و بدون انگشتان خمیده یا پهنه ی پا باید بدون ساییدگی باشد)، حالت نوک، رنگ اطراف کتف، زائده ی زیر حلقوم و فضای چشم (که حتماً باید به رنگ قرمز پررنگ باشد)، وضعیت محل مقعد ( باید قرمز رنگ و مرطوب باشد) و وضعیت رویش پَر (در پرندگان نر حجم پَر در اطراف ران ها، کتف ها، سینه و دم کمتر است) ضروری است. زمانی که امتیاز و نمره ی بدن پرنده با اندازه گیری های وزنی و مشاهدات و بررسی های ظاهری همراه می شود، می توان گفت که پرنده ی نر کاملاً مدیریت شده است.
گله ی کاملاً متعادل
شرایط بدنی یا میزان حجم گوشت بدن شاخص خوبی است برای درک شرایط پرنده که بیشتر در پرندگان نر مفید واقع می شود. پرندگانی که کاهش یا افزایش وزن دارند احتمالاً در باروری با مشکلاتی مواجه می شوند. در نتیجه از میزان تخم مرغ های قابل جوجه کشی با کیفیت مطلوب کاسته می شود. در گذشته وزن بدن به عنوان ملاک اصلی در باروری پرندگان در نظر گرفته می شد.
اما حال این نکته آشکار گشته که وزن بدن به تنهایی تصویر کاملی از پتانسیل بدن پرنده ی نر به ما نمی دهد و نباید از آن به طور مجزا در تصمیم گیری های مدیریتی استفاده کرد. گاه اتفاق می افتد که در میان یک گله، پرندگان نر با وزن یکسان، ترکیب بدنی کاملاً متفاوتی از یکدیگر داشته باشند. یک پرنده کوتاه تر و چاق تر است و دیگری، بلندقدتر و لاغرتر. به دلیل وجود این تفاوت ها و سبک مدیریتی متفاوت ناشی از آن لازم است که کلیه ی ویژگی های پرنده از قبیل انسجام و وزن مطلوب مورد توجه قرار گیرند تا در نهایت بتوان به تخم مرغ های قابل جوجه کشی دست یافت.
با همکاری نزدیک کارشناسان صنعت، پژوهشگران، متخصصان علم ژنتیک و مشتریان، باید به دنبال گزینه های جدید برای بهبود تولید جهانی باشیم. چشم اندازهای نوین مدیریتی باید گسترش یابند و در اختیار کسانی قرار گیرند که به آن نیازمندند و در این زمینه، کسی بیش از مدیران فنی و مشتریان در اولویت نیستند. این دستگاه جدید به گونه ای عرضه شده که از نظر فنی و علمی دقیق اما از دیدگاه تولیدی به راحتی قابل فهم و استفاده است.به کمک اصول و قواعد گفته شده در کتاب راهنمای مرغ مادر، امکان به کارگیری بهترین اقدامات مدیریتی و رسیدن به هدف نهایی یعنی یک گله ی کاملاً متعادل میسر شده است.
در طول حیات گله، نظارت و کنترل بر موقعیت خروس و کسب آگاهی از آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. دستیابی به شرایط بهینه ی فیزیکی، نگهداری آن و اطمینان از این که چیزی به آن آسیب نمی رساند، عوامل کلیدی در عملکرد مطلوب هستند. مقاله ی پیش رو تاکیدی است بر روش های کنترل و مراقبت از خروس های مادر گوشتی بر اساس شرایط و ساختار بدن آن ها. در انتهای مطلب، یک رویکرد جدید برای کسب آگاهی از شرایط و موقعیت مورد نظر معرفی شده است.
در گذشته، این اعتقاد وجود داشت که تا زمانی دستورالعمل های تغذیه ای تدوین شده توسط شرکت اصلی تامین کننده ی خوراک پیگیری شود، نیاز نیست که بر ویژگی های نمره و امتیاز بدنی دام چندان تاکید شود. اما با گذشت زمان تولید کنندگان به تدریج متوجه شدند که ارزیابی فیزیکی پرنده همانند رعایت دستورالعمل های تغذیه ای، حائز اهمیت است. این در حالی است که نمره دهی بدن دام به خودی خود ایده ی جدیدی نیست (در گذشته از آن برای ارزیابی عملکرد دام استفاده می شده است) اما در بسیاری از فناوری های نوین، می توان از آن برای رسیدن به یک چشم انداز روشن برای تعیین یک خروس با کیفیت خوب استفاده کرد. اخیراً پژوهشگران شرکت Aviagen با سی تی اسکن بدن خروس به این نتیجه رسیدند که میان روش نمره دهی بدنی پیشنهاد شده و موقعیت و شکل بدن پرنده ارتباط مستقیم وجود دارد.
روش سنتی
از اصطلاح موقعیت بدن یا میزان حجم گوشت (fleshing) به همراه وزن بدن می توان برای اندازه گیری کمی عملکرد گله استفاده کرد. بر این اساس، پیشنهاد شده که از امتیازهای 1 تا 3 برای ارزیابی شکل و حجم سینه استفاده شود. امتیاز 1 پرنده ای با حجم گوشتی حداقل را نشان می دهد. این در حالی است که امتیاز 2 نشان دهنده ی یک وزن ایده آل و امتیاز 3 بیانگر وزنی بیش از حد انتظار است. شکل و میزان گوشت سینه را باید به طور هفتگی بررسی کرد. هر هفته وزن تمامی پرندگان را باید ارزیابی نمود. از آن جا که ارزیابی امتیاز یا نمره ی بدن ممکن است توسط افراد مختلف، به روشی متفاوت انجام شود، از این رو بهتر است که هر هفته یک نفرمسؤولیت این کار را بر عهده داشته باشد.
برای انجام عملیات ارزیابی و بررسی موقعیت بدن، پرنده را از دوپا می گیرند و با دست زیراستخوان جناغ را نگه می دارند. بدین ترتیب برجستگی، حجم، شکل و تراکم سینه را مورد بررسی قرار می دهند. همان طور که در تصویر اول (صفحه 14 مجله ی انگلیسی) مقاله نشان داده شده، یک خروس 26 هفته ای که از نظر وزنی مطلوب است در حال بررسی و معاینه می باشد. در این جا، استخوان جناغ باید به راحتی قابل لمس بوده و نباید برجسته باشد. ماهیچه ی سینه نیز باید کاملاً گرد و محکم به نظر آید و دو طرف جناغ را بپوشاند. امتیازها باید ثبت و میانگین آن ها هر هفته مشخص شود. با بررسی و کنترل این امتیازهای میانگین، می توان جریان و روند کار را در طول زمان مشاهده و تجزیه و تحلیل کرد.
یک رویکرد نامتعارف
از آن جا که روش سنتی اندازه گیری امتیاز یا نمره ی بدن، تا حد زیادی به نظر شخص کنترل کننده وابسته است و یک مرجع واحد برای آن وجود ندارد، در نتیجه کشف رویکرد های جدید و جایگزین برای کاهش این وابستگی به نظر شخصی افراد لازم و ضروری است تا اندازه گیری ها و بررسی ها کاملاً با دقت و به درستی صورت پذیرند. در این جاست که کاربرد مقطع نگاری رایانه ای یا سی تی اسکن (یک تصویر دو بعدی از یک بخش شی سه بعدی) مطرح می شود. پرندگانی که امتیازهای 1،2 و3 به آن ها نسبت داده شده در طول حیات گله در سنین مختلف برای انجام این کار انتخاب شده اند.
کتاب مبانی مرغ مادر
در ابتدا انتخاب پرنده های نمونه ی در هر گروه بر اساس دستورالعمل های گفته شده در «کتاب راهنمای مرغ مادر» (Parent Stock handbook) که توسط شرکت Aviagen منتشر شده و تحت شرایط آزمایشگاهی به اثبات رسیده است، انجام می شود. روش سی تی اسکن اساساً در پزشکی به عنوان راهی برای گرفتن تصاویر از اندام داخلی بدن انسان مورد استفاده قرار می گیرد. در این راستا اسکنر سی تی چندین پرتو به شی ساطع می کند تا بتواند به کمک اشعه ی ایکس، تصویری با جزئیات دقیق تر بسازد. در درون اسکنر سی تی، یک ردیاب اشعه ی ایکس وجود دارد که قادر است صدها سطح مختلف از تراکم و چگالی را ببیند. به همین دلیل اسکنر قادر است بافت ها و نسوج تراکم های مختلف (ماهیچه، چربی و استخوان) را از یکدیگر تشخیص دهد و تصویری با جزئیات ریز از شکل و ترکیب بدن در اختیار ما قرار دهد. در تصویر دوم (نشان داده شده در صفحه ی دوم مقاله) نمونه ای از یک اسکنر سی تی به نمایش درآمده که از آن برای ارزیابی موقعیت و شرایط بدن پرنده استفاده می شود.
از آن جا که استفاده از این ابزار یک روش مبتکرانه است، امکان آگاهی یافتن از ساز و کار اندام های داخلی خروس مادر گوشتی نیز میسر است. با رعایت راهنمایی های تغذیه ای گفته شده در «کتاب راهنمای مرغ مادر» می توان به آن چه باید از نظر فیزیولوژیکی در بدن پرنده در یک سن مشخص رخ دهد، دست یافت. با استفاده از اسکنر سی تی، ما می توانیم امتیاز دهی بدن پرنده را به روشی بی سابقه انجام دهیم.
تصاویر اسکن ارسالی از بدن پرنده های نر به ما اجازه می دهند تا دریابیم که چگونه نسبت ماهیچه:چربی:استخوان در امتیازهای مختلف به دست آمده با یکدیگر تفاوت پیدا می کنند. بدین ترتیب ما می توانیم به اطلاعات کاملی از شکل ظاهری پرنده و اقدامات لازم برای بهبود شرایط دست یابیم. با آن که مفهوم امتیاز بدن دام برای همیشه تا اندازه ای وابسته به نظر شخصی فرد کنترل کننده باقی خواهد ماند، اما با استفاده از روش گفته شده می توان از آن برای دست یابی به یک معیار و توجیه عینی و واقعی بهره برد.
واقعی تر شدن امتیازها
اداره کردن و کنترل خروس های مادر گوشتی وظیفه ی خطیری محسوب می شود. ما با استفاده از یک دستگاه انسانی در دنیای دام و طیور در تلاش هستیم تا تولیدکنندگان را در ارزیابی بهتر موقعیت و افزایش عینیت در امتیازدهی بدنی دام یاری رسانیم. نظارت و کنترل منظم گله و ثبت شرایط آن در طول زمان مجموعه اطلاعات جامع و مدونی فراهم خواهد آورد که می توان از آن در تصمیمات مدیریتی، شناسایی و حل مشکلات استفاده کرد. تنها وزن کردن خروس ها برای آن که ببینیم بیش از اندازه سبک یا سنگین نباشند، کافی نیست بلکه در اختیار داشتن یک ارزیابی جامع از شرایط فیزیکی آن ها نیز لازم و ضروری می نماید. داده های بدست آمده را باید ثبت و کنترل و تغییرات را در طول زمان تجزیه و تحلیل کرد.
با وجود تمام آن چه که تا به این جا گفته شد، شرایط و وزن بدن تنها بخشی از ارزیابی های فیزیکی هستند که باید در اداره و کنترل پرنده ی نر در گله مورد استفاده قرار گیرند. اگر مدیران می خواهند بدانند که آیا پرنده نری که در اختیار دارند موجب باروری گله خواهد شد یا نه، مشاهده و بررسی کلیه ی علایم ظاهری از قبیل طرز ایستادن، سلامت پاها و ران ها (پاها باید صاف و بدون انگشتان خمیده یا پهنه ی پا باید بدون ساییدگی باشد)، حالت نوک، رنگ اطراف کتف، زائده ی زیر حلقوم و فضای چشم (که حتماً باید به رنگ قرمز پررنگ باشد)، وضعیت محل مقعد ( باید قرمز رنگ و مرطوب باشد) و وضعیت رویش پَر (در پرندگان نر حجم پَر در اطراف ران ها، کتف ها، سینه و دم کمتر است) ضروری است. زمانی که امتیاز و نمره ی بدن پرنده با اندازه گیری های وزنی و مشاهدات و بررسی های ظاهری همراه می شود، می توان گفت که پرنده ی نر کاملاً مدیریت شده است.
گله ی کاملاً متعادل
شرایط بدنی یا میزان حجم گوشت بدن شاخص خوبی است برای درک شرایط پرنده که بیشتر در پرندگان نر مفید واقع می شود. پرندگانی که کاهش یا افزایش وزن دارند احتمالاً در باروری با مشکلاتی مواجه می شوند. در نتیجه از میزان تخم مرغ های قابل جوجه کشی با کیفیت مطلوب کاسته می شود. در گذشته وزن بدن به عنوان ملاک اصلی در باروری پرندگان در نظر گرفته می شد.
اما حال این نکته آشکار گشته که وزن بدن به تنهایی تصویر کاملی از پتانسیل بدن پرنده ی نر به ما نمی دهد و نباید از آن به طور مجزا در تصمیم گیری های مدیریتی استفاده کرد. گاه اتفاق می افتد که در میان یک گله، پرندگان نر با وزن یکسان، ترکیب بدنی کاملاً متفاوتی از یکدیگر داشته باشند. یک پرنده کوتاه تر و چاق تر است و دیگری، بلندقدتر و لاغرتر. به دلیل وجود این تفاوت ها و سبک مدیریتی متفاوت ناشی از آن لازم است که کلیه ی ویژگی های پرنده از قبیل انسجام و وزن مطلوب مورد توجه قرار گیرند تا در نهایت بتوان به تخم مرغ های قابل جوجه کشی دست یافت.
با همکاری نزدیک کارشناسان صنعت، پژوهشگران، متخصصان علم ژنتیک و مشتریان، باید به دنبال گزینه های جدید برای بهبود تولید جهانی باشیم. چشم اندازهای نوین مدیریتی باید گسترش یابند و در اختیار کسانی قرار گیرند که به آن نیازمندند و در این زمینه، کسی بیش از مدیران فنی و مشتریان در اولویت نیستند. این دستگاه جدید به گونه ای عرضه شده که از نظر فنی و علمی دقیق اما از دیدگاه تولیدی به راحتی قابل فهم و استفاده است.به کمک اصول و قواعد گفته شده در کتاب راهنمای مرغ مادر، امکان به کارگیری بهترین اقدامات مدیریتی و رسیدن به هدف نهایی یعنی یک گله ی کاملاً متعادل میسر شده است.
