زمانی که آنتی بیوتیک ها از خوراک حذف می شوند، نباید توجهمان فقط به مکمل ها جذب شود.
استفاده از ترکیبات ضدمیکروبی در زمان رشد،سی سال پیش برای اولین بار در سوئد ممنوع شد و اکنون این ممنوعیت در بسیاری از کشورهای جهان اعمال می شود. متاسفانه در پی این ممنوعیت،استفاده از آنتی بیوتیک ها با هدف درمانی افزایش بسیاری یافت، اما به طور کلی استفاده از آن نیز کاهش داشته است. متاسفانه، باروری حیوانات نیز کاهش پیدا کرد و مکمل ها برای گرفتن جای آنتی بیوتیک ها وارد بازار شدند. بر خلاف میل و انتظار بسیاری از تولیدکنندگان، هیچ محصولی برای جایگزینی آنتی بیوتیک های ممنوع شده به بازار نیامد.
امروزه به نظر می رسد که هیچ تکنولوژی، مکمل غذایی یا شیوه مدیریتی واحدی وجود ندارد که بتواند مانند آنتی بیوتیک برای رشد موثر و مقرون به صرفه باشد، به ویژه در سیستم های تولیدی که وضعیت سلامت در آن پایین تر از حد میانگین است. تحقیقات و تجربیات در این زمینه نشان داده است که ترکیب شیوه های مدیریتی برای افزایش رشد لازم است و می تواند مانند آنتی بیوتیک ها موثر واقع شود. به هر حال هزینه خوراک و تولید در برنامه های پرورش بدون آنتی بیوتیک گران تر می باشند.
رویکرد بسیار رایج در جایگزینی آنتی بیوتیک ها در خوراک این است که از مکمل های دیگری استقاده شود که تاثیراتی شبیه آنتی بیوتیک ها دارند. در نتیجه، ترکیبات دارای فعالیت باکتری و ضدباکتری در رژیم های موجود اضافه می شوند تا بار میکروبی د و تنوع میکروفلور را در سطح معده و روده کاهش دهد. این مکمل ها شامل مواد معدنی مثل زینک اسید و سولفات مس، برای اسیدهای ارگانیک و ترکیبات گرفته شده از ادویه/گیاهان می باشند. این رویکرد بیشتر برای سیستم های تولیدی مناسب است که نمی توانند شیوه های دامپروری خود را تغییر دهند و وابستگی خود را به مکمل های شبیه به آنتی بیوتیک کاهش دهند.
رویکرد نظام مندتری که در اروپا پذیرفته شده است نیازمند تغییرات مهم تر هم در شیوه تولید و هم در فرمولاسیون جیره غذایی است. به طور خلاصه، شیوه های تولید به این منظور تغییر کرده اند که حیوانات را از میکروارگانیسم های بیماری زا دور کنند و وضعیت ایمنی آن ها را بهبود ببخشند. به علاوه، فرمول خوراک نیز طراحی مجدد شده استتا تکثیر باکتری های مفید را در سطح معده و روده افزایش دهد؛ این باکتری ها به شدت با باکتری های بیماری زا برای مواد مغذی مبارزه می کنند. این شیوه که «ممانعت رقابتی» نیز نامیده می شود نیازمند درک قوی از میکروبیولوژی روده و استانداردهای بالای تولید است.
در شرایط تجاری، عناصر هر دو رویکرد اغلب با هم ترکیب می شوند تا به بهترین عملکرد و به هزینه بهینه برسند. در زیر، لیستی از شیوه های رایجی را ذکر کرده ایم که در نبود آنتی بیوتیک ها به کار گرفته می شوند؛ این موارد استفاده از مکمل ها را شامل نمی شوند و یا آن ها را نفی نمی کنند.
1- بهبود وضعیت سلامت: از آنجایی که آنتی بیوتیک ها در سلامت حیوانات بسیار موثر عمل می کنند، انتظار می رود که بهبود سلامت از طریق قوی کردن امنیت زیستی، به کارگیری روش های تمیز نمودن و ضدعفونی کردن و ثابت نگه داشتن سلامت فارم اتکا به آنتی بیوتیک ها را کاهش خواهد داد. پژوهش و تجربه در این زمینه کاملا نشان داده است که تاثیر آنتی بیوتیک ها در شرایط سلامت بالای حیوانات کاهش چشمگیری می یابد.
2- اقدامات دوره جنینی (مرغ ها): دانه دادن، واکسینه کردن یا آزمایش جوجه های در حال رشد در همان دوره جنینی و درون تخم نشان داده است که می تواند شانس آن ها برای زنده ماندن را افزایش دهد. همچنین این امکان وجود دارد که جوجه های قوی تری به وجود بیاید که می توانند به آب و دانه سریعتر دست پیدا کنند و در نتیجه زودتر و موثرتر رشد کنند. پژوهش و تجربه در این زمینه بسیار تازه و جدید است و باید راهی طولانی را برای رسیدن به سطح تجاری طی کند.
3- افزایش قابلیت هضم: مواد مغذی جذب نشده از جیره های غذایی با قابلیت هضم پایین بستری موثر برای افزایش باکتری ها می باشند. میزان بالای میکروب نه تنها مواد مغذی را از حیوان می گیرد (از همین رو آنتی بیوتیک ها تاثیر افزاینده بر رشد دارند)، بلکه باعث حفظ و باقی ماندن تعداد بسیار زیادی از باکتری های بیماری زا مثل کولی باسیل، سالمونلا و کولیستریدیا می شود. قابلیت هضم مواد مغذی در هفته اول زندگی طیور اهمیت بسیار بالایی دارد. به همین منظور، استفاده از پیش خوراکی عالی بسیار مهم است.
4- افزایش خوراک ورودی: خوراک ورودی و مصرفی نقشی بسیار مهم در حفظ سلامت روده حیوانات جوان به ویژه در زمان های پراسترس آن ها دارد. حتی مدت زمان بسیار کوتاه بدون غذا ماندن، نفوذپذیری روده در برابر پروتئین ها آنتی ژنیک (مثل پروتئین های موجود در کنجاله سویا) و قابلیت جذب باکتری ها را افزایش می دهد. به دلیل حساسیت شدید به پروتئین هایآنتی ژنیک در سبزیجات و یا به دلیل اندوتوکسین های تولید شده توسط باکتری های چسبیده مثل اشریشیا کولی، اسهال در حیوان بیشتر می شود. به طور کلی، هر چه حیوانات جوان تر خوراک ورودی سالم تری دریافت کنند، بهتر می توانند در مقابل چالش های محیط زندگی خود مقاومت کنند.
5- کاهش پروتئین جیره غذایی: باکتری ها برای رشد و تکثیر به پروتئین نیاز دارند. با کاهش پروتئین غذا و یا با افزایش قابلیت هضم آن، تکثیر باکتری کاهش می یابد. همچنین، حتما باید برنامه ای دارای توازن از آمینواسیدهای قابل هضم برای حیوان فراهم آورد تا حداکثر توده بدون چربی بدن را تضمین نمایدو تمرکز پروتئین رژیم غذایی نباید به کمتر از 4 درصد برسد مگر آن که نقص در والین و ایزولوسین نیازمند فرمولاسیون جدید و یا استفاده از آمینواسیدها در خوراک باشد.
6- افزایش فیبر جیره غذایی: جیره غذایی برای دام و طیور جوان حداقل فیبر را دارد زیرا فیبر زیاد، انرژی مواد مغذی را ضعیف می کند و قابلیت هضم را از بین می برد. با این حال، مقداری فیبر خام در رژیم غذایی (3 تا 5 درصد) موجب افزایش و تکثیر میکروفلورهای مفید می شود که می توانند با باکتری های بیماری زا مبارزه و رقابت کنند. این امر موجب کنترل خوراک مصرفی نیز می شود و از مصرف بیش از حد خوراک که قابلیت هضم را کاهش می دهد نیز جلوگیری می کند. بدین ترتیب، بسیاری از رژیم های بدون آنتی بیوتیک اغلب به گونه ای فرمولاسیون می شوند تا موادی غنی از فیبر داشته باشند مثل تفاله نیشکر، جو، جو دوسر و دیگر محصولات کشاورزی.
استفاده از ترکیبات ضدمیکروبی در زمان رشد،سی سال پیش برای اولین بار در سوئد ممنوع شد و اکنون این ممنوعیت در بسیاری از کشورهای جهان اعمال می شود. متاسفانه در پی این ممنوعیت،استفاده از آنتی بیوتیک ها با هدف درمانی افزایش بسیاری یافت، اما به طور کلی استفاده از آن نیز کاهش داشته است. متاسفانه، باروری حیوانات نیز کاهش پیدا کرد و مکمل ها برای گرفتن جای آنتی بیوتیک ها وارد بازار شدند. بر خلاف میل و انتظار بسیاری از تولیدکنندگان، هیچ محصولی برای جایگزینی آنتی بیوتیک های ممنوع شده به بازار نیامد.
امروزه به نظر می رسد که هیچ تکنولوژی، مکمل غذایی یا شیوه مدیریتی واحدی وجود ندارد که بتواند مانند آنتی بیوتیک برای رشد موثر و مقرون به صرفه باشد، به ویژه در سیستم های تولیدی که وضعیت سلامت در آن پایین تر از حد میانگین است. تحقیقات و تجربیات در این زمینه نشان داده است که ترکیب شیوه های مدیریتی برای افزایش رشد لازم است و می تواند مانند آنتی بیوتیک ها موثر واقع شود. به هر حال هزینه خوراک و تولید در برنامه های پرورش بدون آنتی بیوتیک گران تر می باشند.
رویکرد بسیار رایج در جایگزینی آنتی بیوتیک ها در خوراک این است که از مکمل های دیگری استقاده شود که تاثیراتی شبیه آنتی بیوتیک ها دارند. در نتیجه، ترکیبات دارای فعالیت باکتری و ضدباکتری در رژیم های موجود اضافه می شوند تا بار میکروبی د و تنوع میکروفلور را در سطح معده و روده کاهش دهد. این مکمل ها شامل مواد معدنی مثل زینک اسید و سولفات مس، برای اسیدهای ارگانیک و ترکیبات گرفته شده از ادویه/گیاهان می باشند. این رویکرد بیشتر برای سیستم های تولیدی مناسب است که نمی توانند شیوه های دامپروری خود را تغییر دهند و وابستگی خود را به مکمل های شبیه به آنتی بیوتیک کاهش دهند.
رویکرد نظام مندتری که در اروپا پذیرفته شده است نیازمند تغییرات مهم تر هم در شیوه تولید و هم در فرمولاسیون جیره غذایی است. به طور خلاصه، شیوه های تولید به این منظور تغییر کرده اند که حیوانات را از میکروارگانیسم های بیماری زا دور کنند و وضعیت ایمنی آن ها را بهبود ببخشند. به علاوه، فرمول خوراک نیز طراحی مجدد شده استتا تکثیر باکتری های مفید را در سطح معده و روده افزایش دهد؛ این باکتری ها به شدت با باکتری های بیماری زا برای مواد مغذی مبارزه می کنند. این شیوه که «ممانعت رقابتی» نیز نامیده می شود نیازمند درک قوی از میکروبیولوژی روده و استانداردهای بالای تولید است.
در شرایط تجاری، عناصر هر دو رویکرد اغلب با هم ترکیب می شوند تا به بهترین عملکرد و به هزینه بهینه برسند. در زیر، لیستی از شیوه های رایجی را ذکر کرده ایم که در نبود آنتی بیوتیک ها به کار گرفته می شوند؛ این موارد استفاده از مکمل ها را شامل نمی شوند و یا آن ها را نفی نمی کنند.
1- بهبود وضعیت سلامت: از آنجایی که آنتی بیوتیک ها در سلامت حیوانات بسیار موثر عمل می کنند، انتظار می رود که بهبود سلامت از طریق قوی کردن امنیت زیستی، به کارگیری روش های تمیز نمودن و ضدعفونی کردن و ثابت نگه داشتن سلامت فارم اتکا به آنتی بیوتیک ها را کاهش خواهد داد. پژوهش و تجربه در این زمینه کاملا نشان داده است که تاثیر آنتی بیوتیک ها در شرایط سلامت بالای حیوانات کاهش چشمگیری می یابد.
2- اقدامات دوره جنینی (مرغ ها): دانه دادن، واکسینه کردن یا آزمایش جوجه های در حال رشد در همان دوره جنینی و درون تخم نشان داده است که می تواند شانس آن ها برای زنده ماندن را افزایش دهد. همچنین این امکان وجود دارد که جوجه های قوی تری به وجود بیاید که می توانند به آب و دانه سریعتر دست پیدا کنند و در نتیجه زودتر و موثرتر رشد کنند. پژوهش و تجربه در این زمینه بسیار تازه و جدید است و باید راهی طولانی را برای رسیدن به سطح تجاری طی کند.
3- افزایش قابلیت هضم: مواد مغذی جذب نشده از جیره های غذایی با قابلیت هضم پایین بستری موثر برای افزایش باکتری ها می باشند. میزان بالای میکروب نه تنها مواد مغذی را از حیوان می گیرد (از همین رو آنتی بیوتیک ها تاثیر افزاینده بر رشد دارند)، بلکه باعث حفظ و باقی ماندن تعداد بسیار زیادی از باکتری های بیماری زا مثل کولی باسیل، سالمونلا و کولیستریدیا می شود. قابلیت هضم مواد مغذی در هفته اول زندگی طیور اهمیت بسیار بالایی دارد. به همین منظور، استفاده از پیش خوراکی عالی بسیار مهم است.
4- افزایش خوراک ورودی: خوراک ورودی و مصرفی نقشی بسیار مهم در حفظ سلامت روده حیوانات جوان به ویژه در زمان های پراسترس آن ها دارد. حتی مدت زمان بسیار کوتاه بدون غذا ماندن، نفوذپذیری روده در برابر پروتئین ها آنتی ژنیک (مثل پروتئین های موجود در کنجاله سویا) و قابلیت جذب باکتری ها را افزایش می دهد. به دلیل حساسیت شدید به پروتئین هایآنتی ژنیک در سبزیجات و یا به دلیل اندوتوکسین های تولید شده توسط باکتری های چسبیده مثل اشریشیا کولی، اسهال در حیوان بیشتر می شود. به طور کلی، هر چه حیوانات جوان تر خوراک ورودی سالم تری دریافت کنند، بهتر می توانند در مقابل چالش های محیط زندگی خود مقاومت کنند.
5- کاهش پروتئین جیره غذایی: باکتری ها برای رشد و تکثیر به پروتئین نیاز دارند. با کاهش پروتئین غذا و یا با افزایش قابلیت هضم آن، تکثیر باکتری کاهش می یابد. همچنین، حتما باید برنامه ای دارای توازن از آمینواسیدهای قابل هضم برای حیوان فراهم آورد تا حداکثر توده بدون چربی بدن را تضمین نمایدو تمرکز پروتئین رژیم غذایی نباید به کمتر از 4 درصد برسد مگر آن که نقص در والین و ایزولوسین نیازمند فرمولاسیون جدید و یا استفاده از آمینواسیدها در خوراک باشد.
6- افزایش فیبر جیره غذایی: جیره غذایی برای دام و طیور جوان حداقل فیبر را دارد زیرا فیبر زیاد، انرژی مواد مغذی را ضعیف می کند و قابلیت هضم را از بین می برد. با این حال، مقداری فیبر خام در رژیم غذایی (3 تا 5 درصد) موجب افزایش و تکثیر میکروفلورهای مفید می شود که می توانند با باکتری های بیماری زا مبارزه و رقابت کنند. این امر موجب کنترل خوراک مصرفی نیز می شود و از مصرف بیش از حد خوراک که قابلیت هضم را کاهش می دهد نیز جلوگیری می کند. بدین ترتیب، بسیاری از رژیم های بدون آنتی بیوتیک اغلب به گونه ای فرمولاسیون می شوند تا موادی غنی از فیبر داشته باشند مثل تفاله نیشکر، جو، جو دوسر و دیگر محصولات کشاورزی.
