با اجرای قانون هدفمندی کردن یارانه ها و افزایش قیمت حامل های انرژی، هزینه تولید برای دامداران به شدت افزایش پیدا کرد.
هزینه تولید محصولات کشاورزی تحت تاثیر پارامترهای مختلف و متفاوتی است و شیر هم به عنوان یکی از انواع محصولات کشاورزی از این قاعده مستثنی نیست. بیشترین سهم در هزینه تولید شیر مربوط به علوفه است که حدود 65 درصد از کل هزینه تولید شیر را دربر می گیرد. بعد از هزینه علوفه، هزینه کارگری و پرسنلی با 16.5 درصد، بیشترین سهم را در هزینه تولید شیر دارد. مرکز پژوهش های مجلس به بررسی عوامل فنی کاهش مصرف شیر پرداخته است.
طبق این بررسی، بین سال های 1388 تا 1391، قیمت جهانی جو و کنجاله سویا به عنوان مهمترین مواد تشکیل دهنده جیره غذایی دام های سنگین به ترتیب 85 و 32 درصد رشد کرد و از آنجایی که در تامین این دو محصول کشاورزی، کشور وابستگی نسبتا بالایی به واردات دارد، بنابراین هزینه های تولید بخش دام به شدت افزایش یافت. نکته قابل توجه اینکه بعد از رشد قیمت جهانی در این دو محصول، بازارداخلی ایران به شدت تحت تاثیر افزایش قیمت جهانی قرار گرفت اما بعد از سال 1391 که قیمت های جهانی افت کرد، قیمت این دو محصول در کشور، نه تنها کاهش نیافت، بلکه روند افزایشی را نیز در پیش گرفته است. به عنوان مثال، قیمت کنجاله در بازار جهانی از سال 1392 تا 1393 حدود 3 درصد کاهش داشته است، اما در بازار داخلی این نهاده مهم دامی حدود 18 درصد رشد قیمت داشته است. در مورد قیمت جو نیز همین شرایط دیده می شود. در حالی که قیمت جو در سال 1393 در بازار جهانی حدود 29 درصد افت کرده است، قیمت آن در بازار داخلی حدود 24 درصد رشده کرده است.
در ماه های پایانی سال 1389 با اجرای قانون هدفمندی کردن یارانه ها و افزایش قیمت حامل های انرژی، هزینه تولید برای دامداران و همچنین تولیدکنندگان فراورده های لبنی افزایش یافت که این موضوع به همراه افزایش قیمت علوفه باعث افزایش شدید هزینه تولید شد، اما در سال 1389 قیمت خرید شیر خام افزایش چندانی نداشت و قیمت مصرف کننده هم با استفاده از ابزارهای تعزیراتی ثابت نگاه داشته شد.
بررسی قیمت مصرف کننده و قیمت تولیدکننده شیر خام از سال 1381 تا 1393 نشان می دهد که تا قبل از سال 1388 این نسبت حداقل 2.12 و حداکثر 2.22 برابر بوده است. اما در سال های 1388 و 1389 این نسبت به 2.04 کاهش یافته است. هرچند در سال 1390 این نسبت به نحوی اصلاح شده است که خلا دو سال قبل از آن را جبران کند، اما همین کاهش حاشیه سود، آغازی شد بر تقلب های مانند استفاده از روغن پالم در محصولات پرچرب برای جبران کاهش حاشیه سود منتج از ثابت نگه داشتن دستوری قیمت لبنیات.
تا قبل از سال 1388 روند افزایش قیمت شیر در سمت مصرف کننده، همواره با نرخ تورم متناسب بوده است. اما از سال 1388 تا 1390 با توجه به اعمال تعزیرات شدید دولت بر قیمت شیر، قیمت این فراروده های لبنی کمتر از نرخ تورم افزایش یافت و همین دلیل کارخانه های لنبی از نظر حاشیه سود با مشکلاتی مواجه شدند و برای کمک کردن آن با مجوزهای غیررسمی وزن محصولات خود را بدون تغییر در بسته بندی ها و برای ثابت نگه داشتن قیمت هر فراورده، کاهش دادند. به عنوان مثال شیرهای کیسه ای که همواره به عنوان شیرهای یک لیتری عرضه می شد با کاهش وزن 10 درصدی مواجه شد (البته وزن صحیح این محصولات روی بسته بندی درج می شد) با توجه به اینکه خرید خانواده ها براساس تعداد شیر برای مصرف در یک دوره زمانی مشخص بود، بنابراین بدون اینکه خانواده ها متوجه شوند، 10 درصد از میزان مصرف سرانه شیر تازه آنها کاسته شده است و به عبارت دیگر خانواده ها علیرغم کاهش 10 درصدی وزنی در مصرف سرانه شیر تازه، از نظر روانی، کاهش مصرف لبنیات را چندان احساس نکرده اند.
آمارهای ارائه شده بانک مرکزی نشان می دهد که از سال 1388 تا 1389 میزان مصرف سرانه شیر ثابت بوده، اما از سال 1389 به بعد مقدار آن به شدت کاهش یافته است. در مورد پنیر و ماست هم به رغم اینکه کاهش وزن بسته بندی در آنها هم اتفاق افتاد، این روند دیده نمی شود. دلیل این مساله هم می تواند در ماهیت مصرف این دو فراورده لبنی باشد که نسبت به شیر از اهمیت بالاتری در حضور بر سفره هیا خانواده ها برخوردار هستند و مصرف آن وابستگی بالایی به وزن واقعی آنها دارد اما در مور شیر تازه این وابستگی بیشتر به تعداد بسته بندی خریداری شده بوده است.
هزینه تولید محصولات کشاورزی تحت تاثیر پارامترهای مختلف و متفاوتی است و شیر هم به عنوان یکی از انواع محصولات کشاورزی از این قاعده مستثنی نیست. بیشترین سهم در هزینه تولید شیر مربوط به علوفه است که حدود 65 درصد از کل هزینه تولید شیر را دربر می گیرد. بعد از هزینه علوفه، هزینه کارگری و پرسنلی با 16.5 درصد، بیشترین سهم را در هزینه تولید شیر دارد. مرکز پژوهش های مجلس به بررسی عوامل فنی کاهش مصرف شیر پرداخته است.
طبق این بررسی، بین سال های 1388 تا 1391، قیمت جهانی جو و کنجاله سویا به عنوان مهمترین مواد تشکیل دهنده جیره غذایی دام های سنگین به ترتیب 85 و 32 درصد رشد کرد و از آنجایی که در تامین این دو محصول کشاورزی، کشور وابستگی نسبتا بالایی به واردات دارد، بنابراین هزینه های تولید بخش دام به شدت افزایش یافت. نکته قابل توجه اینکه بعد از رشد قیمت جهانی در این دو محصول، بازارداخلی ایران به شدت تحت تاثیر افزایش قیمت جهانی قرار گرفت اما بعد از سال 1391 که قیمت های جهانی افت کرد، قیمت این دو محصول در کشور، نه تنها کاهش نیافت، بلکه روند افزایشی را نیز در پیش گرفته است. به عنوان مثال، قیمت کنجاله در بازار جهانی از سال 1392 تا 1393 حدود 3 درصد کاهش داشته است، اما در بازار داخلی این نهاده مهم دامی حدود 18 درصد رشد قیمت داشته است. در مورد قیمت جو نیز همین شرایط دیده می شود. در حالی که قیمت جو در سال 1393 در بازار جهانی حدود 29 درصد افت کرده است، قیمت آن در بازار داخلی حدود 24 درصد رشده کرده است.
در ماه های پایانی سال 1389 با اجرای قانون هدفمندی کردن یارانه ها و افزایش قیمت حامل های انرژی، هزینه تولید برای دامداران و همچنین تولیدکنندگان فراورده های لبنی افزایش یافت که این موضوع به همراه افزایش قیمت علوفه باعث افزایش شدید هزینه تولید شد، اما در سال 1389 قیمت خرید شیر خام افزایش چندانی نداشت و قیمت مصرف کننده هم با استفاده از ابزارهای تعزیراتی ثابت نگاه داشته شد.
بررسی قیمت مصرف کننده و قیمت تولیدکننده شیر خام از سال 1381 تا 1393 نشان می دهد که تا قبل از سال 1388 این نسبت حداقل 2.12 و حداکثر 2.22 برابر بوده است. اما در سال های 1388 و 1389 این نسبت به 2.04 کاهش یافته است. هرچند در سال 1390 این نسبت به نحوی اصلاح شده است که خلا دو سال قبل از آن را جبران کند، اما همین کاهش حاشیه سود، آغازی شد بر تقلب های مانند استفاده از روغن پالم در محصولات پرچرب برای جبران کاهش حاشیه سود منتج از ثابت نگه داشتن دستوری قیمت لبنیات.
تا قبل از سال 1388 روند افزایش قیمت شیر در سمت مصرف کننده، همواره با نرخ تورم متناسب بوده است. اما از سال 1388 تا 1390 با توجه به اعمال تعزیرات شدید دولت بر قیمت شیر، قیمت این فراروده های لبنی کمتر از نرخ تورم افزایش یافت و همین دلیل کارخانه های لنبی از نظر حاشیه سود با مشکلاتی مواجه شدند و برای کمک کردن آن با مجوزهای غیررسمی وزن محصولات خود را بدون تغییر در بسته بندی ها و برای ثابت نگه داشتن قیمت هر فراورده، کاهش دادند. به عنوان مثال شیرهای کیسه ای که همواره به عنوان شیرهای یک لیتری عرضه می شد با کاهش وزن 10 درصدی مواجه شد (البته وزن صحیح این محصولات روی بسته بندی درج می شد) با توجه به اینکه خرید خانواده ها براساس تعداد شیر برای مصرف در یک دوره زمانی مشخص بود، بنابراین بدون اینکه خانواده ها متوجه شوند، 10 درصد از میزان مصرف سرانه شیر تازه آنها کاسته شده است و به عبارت دیگر خانواده ها علیرغم کاهش 10 درصدی وزنی در مصرف سرانه شیر تازه، از نظر روانی، کاهش مصرف لبنیات را چندان احساس نکرده اند.
آمارهای ارائه شده بانک مرکزی نشان می دهد که از سال 1388 تا 1389 میزان مصرف سرانه شیر ثابت بوده، اما از سال 1389 به بعد مقدار آن به شدت کاهش یافته است. در مورد پنیر و ماست هم به رغم اینکه کاهش وزن بسته بندی در آنها هم اتفاق افتاد، این روند دیده نمی شود. دلیل این مساله هم می تواند در ماهیت مصرف این دو فراورده لبنی باشد که نسبت به شیر از اهمیت بالاتری در حضور بر سفره هیا خانواده ها برخوردار هستند و مصرف آن وابستگی بالایی به وزن واقعی آنها دارد اما در مور شیر تازه این وابستگی بیشتر به تعداد بسته بندی خریداری شده بوده است.
