دستورالعمل روش نگهداری و آماده سازی و تزریق واکسنهای طیور

1 – تانک ازت مایع حاوی واکسن نباید در محل خیلی گرم نگهداری شود در غیر اینصورت ازت مایع خیلی سریعتر تبخیر می شود .
2 – آمپول های حاوی واکسن همواره باید زیر ازت مایع قرار گیرد بنابراین ازت موجود در تانک به طور مرتب باید کنترل شود .
3 – مخلوط کردن محتویات آمپول در حلال باید در اطاق جداگانه ای انجام شود .
4 – تمام مواد و لوازم کار قبل از خارج کرد آمپول از تانک ازت مایع روز میز آماده باشد .
5 – هنگام کار و آماده کردن واکسن از دستکش ماسک و عینک مخصوص محافظ چشم استفاده شود و هنگام خارج کردن آمپول از تانک ازت از آستین های بلند استفاده شود .
6 – در هر بار فقط یک آمپول از تانک خارج شود و میله نگهدارنده آمپول ها در تانک ازت فقط تا حدی بالا کشیده شود که بتوان یک آمپول را برداشت و بلافاصله میله و آمپول های روی آن را به داخل ازت مایع برگردانده شود .
7 – آمپول خارج شده در بن ماری 27 درجه سانتی گراد قرار داده شود و به صورت چرخشی به آرامی تکان داده شود به طوری که در مدت 20 ثانیه ذوب شود .
8 – آمپول را از بن ماری خارج و با دستمال کاغذی آن را خشک نمایید و در خط مشخص شده آن را بکشید . قبل از شکستن آمپول مطمئن شوید که تمام محتویات آن در قسمت پایین آمپول قرار گرفته شود .
9 – تمام وسایلی که برای مخلوط کردن و تزریق واکسن بکار برده می شوند قبلا استریل شوند . سترون کردن باید در اتوکلاو ، با دمای 121 درجه سانتی گراد و 15 اتمسفر فشار به مدت 30 دقیقه انجام شود و برای استریل کردن از مواد ضدعفونی استفاده نشود .
10 – بعد از ذوب شدن آمپول حاوی واکسن بلافاصله و در عرض 30 ثانیه باید محلول واکسن را به داخل حلال وارد کرد .
11 – با استفاده از سرنگ استریل 5 تا 10 میلی لیتری و سوزن نمره 18 با قطر 1/2 - 1 اینچ محتویات آمپول به آرامی داخل سرنگ کشیده شود . در صورت استفاده از سوزن های خیلی باریک و یا در صورت کشیدن واکسن با فشار و سرعت زیاد ممکن است تعدادی از سلولها صدمه ببیند .
12 – سوزن سرنگ حاوی واکسن کشیده شده را درب لاستیکی بطری حلال به داخل سرنگ بکشید تا سرنگ تقریبا پر شود . همزمان سرنگ را به آرامی تکان دهید ، سپس محتویات سرنگ را با احتیاط و به آرامی در حلال تزریق کنید . بعد از تزریق واکسن به شیشه حلال ، آن را به آرامی تکان دهید تا واکسن با حلال مخلوط شود .
13 – حلال باید در درجه حرارت 6-4 درجه سانتی گراد نگهداری شود و قبل از استفاده به مقدار نیاز روزانه ، از قبل در اتاق واکسن قرار داده شود تا به دمای اتاق 27-22 برسد و سپس از آن استفاده کرد . در صورت انتقال واکسن به داخل حلال 8 – 2 درجه سانتی گراد ویروس واکسن صدمه می بیند (نکته بسیار مهم)
14 – بعد از انتقال محتویات سرنگ به داخل حلال ، مقداری از حلال ، به داخل آمپول واکسن برگردانده شود تا محتوی آمپول کاملا شستشو و مجدد به آرامی به داخل حلال برگردانده شود .
15 – حلالهایی که رنگ غیر طبیعی و یا کدورت خاص دارند ممکن است آلودگی میکروبی داشته باشند و نباید مصرف شوند .
16 – برای واکسیناسیون بهتر است از سرنگ های اتوماتیک 1 سی سی با سوزن نمره 22-20 با طول 12-9 میلی متر استفاده شود .
17 – شیشه های حلال را به هنگام تزریق باید بطور مرتب و با آرامی تکان  داد. تکان ها نباید آنقدر شدید باشد که کف ایجاد شود .
18 – واکسن آماده شده در کوتاهترین زمان ممکن مصرف شود و زمان مصرف آن حداکثر یک ساعت بیشتر طول نکشد .
19 – قبل از شروع تزریق سرنگ ها باید آزمایش شوند تا اطمینان حاصل شود که مقدار تزریق به هر جوجه دقیقا 0/2 میلی لیتر است .
20 – در طی استفاده از واکسن آماده شده و تزریق آن به جوجه های دمای واکسن نباید به بیش از 27 درجه سانتی گراد برسد .
21 – بعضی از کمپانی های سازنده واکسن توصیه می کنند که واکسن آماده شده در جریان تزریق باید در یخ نگهداری شود . به همین جهت به دستورالعمل واکسن مصرفی و توصیه های سازنده آن باید توجه شود .
22 – حداکثر سرعت واکسیناسیون باید 1500 قطعه جوجه در ساعت باشد .
23 – بعد از تزریق واکسن حداقل برای مدت 30 قیقه جوجه به حال خود رها شود و کار دیگری روی جوجه انجام نگیرد .
24 – شماره سریال واکسن و حلال مربوط به آن یادداشت شود تا در زمان لازم بتوان پیگیری لازم را انجام داد .
25 – هیچ واکسن و یا حلالی را که تاریخ آن منقضی شده است مصرف نکنید .
26 – واکسن های روغنی نباید همراه با واکسن مارک مصرف شوند چون فرمالین موجود در آنها ویروس را از بین می برد .
27 – به منظور تاثیر واکسن و جلوگیری از تماس زود هنگام جوجه ها با ویروس بیماریزا در مرغداری از انتقال جوجه ها حداقل 6 ساعت پس از تزریق واکسن از کارخانه جوجه کشی به مرغداری اجتناب شود .

وسائل و امکانات
1 – اتاق جهت آماده سازی واکسن به ابعاد حداقل 3×3 قابل ضدعفونی و شستشو
2 – یخچال 9 فوت
3 – میز کار به عرض اتاقک
4 – روپوش و کلاه و چکمه (به تعداد کافی)
5 – دستکش چرمی ضخیم یا ضد حریق
6 – عینک محافظ چشم
7 – اتوکلاو جهت استریل کردن وسایل(در انداره متوسط و قابل حمل)
8 – پنس متوسط (دو عدد)
9 – بن ماری (یک دستگاه)
10 – سرنگ 1-5 سی سی یکبار مصرف استریل به مقدار کافی (با تاریخ مصرف)
11 – سر سوزن شماره 18 با طول یک اینچ جهت مخلوط کردن واکسن به حلال
12 – دستمال کاغذی (به مقدار کافی)
13 – سرنگ اتوماتیک 1 سی سی (به تعداد کافی)
14 – تانک ازت اضافی (1عدد)
15 – سر سوزن شماره 22 با طول 12 تا  میلی لیتر (به تعداد کافی)
 
واکسن بیماری نیو کاسل (Newcasttle disease vaccine )
واکسن های بیماری نیوکاسل در ایران به دو شکل زیر به مصرف می رسد :
الف – واکسن های زنده :- ide Live . vaccine leofiliz
از دو نوع B1 و لاسوتا می باشند که هر دو نوع ویروس واکسن بوده از اینرو به علت حساس بودن در حفظ و نگهداری و کاربرد آن باید دقت فراوان مبذول داشت و دقیقا برابر دستورالعمل مؤسسه سازنده اقدام کرد .
ب – واکسن کشته : Inactivated vaccine
ویروس بکار رفته در این نوع واکسن غالبا B1 ، لاسوتا و 74 بوده و غیر فعال می باشند . مصرف این نوع واکسن متعاقب مصرف واکسن های زنده نیوکاسل در گله های گوشتی ، مادر و تخمگذار تجارتی جهت افزایش و یکنواختی عیار آنتی بادی بر علیه بیماری ها بکار می رود .

واکسن گامبورو (vaccine Bursal disease)
دو نوع واکسن گامبورو در ایران به مصرف می رسد .
الف – واکسن زنده freeze dried Live vaccine :
ویروس بکار رفته در ساخت واکسن از نوع Intermediate و مصرف آن در کلیه مناطق و در کلیه گله های پرورشی (مرغ) برابر دستورالعمل مؤسسه سازنده واکسن اجباری می باشد . جهت تعیین زمان مطلوب استفاده از این واکسن باید سطح ایمنی مادری ، میزان آلودگی منطقه و فارم و حدت ویروس بیماریزای منطقه را در نظر گرفت .
ب – واکسن کشته vaccine inactivated : 
ویروس واکسن غیر فعال می باشد . مصرف این نوع واکسن در گله های مادر قبل از زمان تخمگذاری اجباری می باشد .

واکسن بیماری برونشیت عفونی (Infections Bronchitis vaccine)
دو نوع واکسن برونشیت عفونی در ایران به مصرف می رسد :
الف – واکسن زنده :
freeze dried Live vaccine
ویروس بکار  رفته در ساخت واکسن از سویه تخفیف حدت یافته ماساچوست (Massachusetts) می باشد و به دو شکل :
1– Mass Type - H120 strain
که ویروس واکسن تخفیف حدت بیشتری یافته و در سنین اولیه در طیور مصرف می شود .
2– Mass Type - H52 strain
که ویروس قوی تر بوده و برای تقویت ایمنی حاصل از واکسن H120 در مرغان مادر و تخمگذار تجارتی مصرف می شود .
در مناطق آلوده توصیه می شود واکسیناسیون در روزهای اول به صورت اسپری با قطرات درشت و یا قطره چشمی  انجام گیرد .
ب – واکسن کشته : Inactive vaccine
ویروس بکار رفته در ساخت واکسن از سویه M41 و غیر فعال می باشد (کشته) مصرف این واکسن در گله های مادر و تخمگذار تجارتی قبل از زمان تخمگذاری ضروری است .

واکسن بیماری لارنگوتراکئیت عفونی طیور (Laryngotracheitis. vaccine Fowl. Live. virus freeze dried)
این واکسن از ویروس تخفیف حدت یافته و به صورت لیوفیلیزه تهیه می شود . مصرف این واکسن در مرغان مادر و تخمگذار تجارتی صرفا در مناطق آلوده (که وجود بیماری در منطقه به اثبات رسیده و با سابقه واکسیناسیون وجود داشته باشد) با توجه به دستورالعمل مؤسسه سازنده واکسن ضروری است .

واکسن بیماری آبله طیور (Fowl.pox vaccine Live.virus.freeze.dried)
این واکسن از ویروس تخفیف حدت یافته و به صورت لیوفیلیزه تهیه می شود . مایه کوبی طیور بر علیه این بیماری در ایران در مناطقی که سابقه بیماری دارند با توجه به دستورالعمل سازنده واکسن اجباری و ضروری است .

واکسن بیماری آنسفالومیلیت طیور (Encephalomyelitis. vaccine Avian Live virus freeze dried)
ویروس این واکسن زنده و در جنین تخم مرغ تکثیر یافته و به صورت لیوفیلیزه تهیه می شود مصرف این واکسن در گله های مرغ مادر قبل از تولید و در زمان تولک بری اجباری است .

واکسن بیماری کوریزای عفونی طیور ( (Infection coryza vaccine (inactive virus)
واکسن مذکور حاوی 3-2 سویه باکتری (غیر فعال) می باشد که برای پیشگیری از بیماری قبل از شروع تخمگذاری در گله بکار می رود .

واکسن بیماری سندروم کاهش تولید (Egg drop. syndrom EDS, 76 inactive. Vaccine)
واکسن مذکور غیر فعال بوده (Inactive) و جهت پیشگیری از بیماری سندروم کاهش تولید قبل از شروع مرحله تخمگذاری بکار گرفته می شود .

واکسن پاستورلوزیا وبای مرغان (Fowl. cholera. vaccine inactive. vaccine)
واکسن مذکور غیر فعال vaccine Inactive.  واکسیناسیون علیه بیماری در مناطق آلوده در اردک – بوقلمون – غاز و مرغ توصیه می شود .
این واکسن توسط مؤسسه رازی و از سویه بومی پاستورلامولتوسیداتیپ A1 تهیه می شود .
توجه :
در حال حاضر واکسن های کشته (Inactive) نیوکاسل +EDS,76+ برونشیت عفونی + گامبورو (چهارگانه) به صورت مخلوط برای مصرف در مزارع مرغ مادر و مخلوط واکسن های کشته نیوکاسل + برونشیت عفونی EDS,76+ + برای مصرف در مزارع پرورش پولت تخمگذار در نظر گرفته شده است .

واکسن بیماری کوکسیدیوز طیور
این واکسن حاوی چهار گونه بیماریزایی ایمریا (نکاتریکس – اسرولینا – ماکزیما) می باشد و به صورت آشامیدنی جهت مصرف در گله های مادر در نظر گرفته شده است .

واکسن بیماری آنفلوآنزای طیور (H9N2)
این واکسن از سویه های جدا شده در ایران از سروتیپ (H9N2) و به شکل غیر فعال و به منظور استفاده در گله های طیور صنعتی ساخته شده است . 

تهیه و تدوین:مهندس قاسم خلیل پور