بیماری برونشیت :
تعریف : بروشیت التهاب دیواره لوله های برونش یا نایژه ها که نای را به شش هامتصل می کنند، است. هنگامیکه برونش ها ملتهب می شوند و یا عفونی می شوند، هوای کمتری می تواند به شش ها یا از شش ها جریان پیدا کند و یک موکوس یا خلط سنگین در راه های هوایی تشکیل می شود. بیماری برونشیت عفونی ( ib ) ، که بیماری برونشیت عفونی پرندگان نیز نامیده میشود ، نوعی بیماری ویروسی بسیار مسری تنفسی مرغ هاست که مشخصه آن ضایعات نایی ( tracheal ) ، سرفه و عطسه میباشد . بیماری برونشیت عفونی یک بیماری حادخیلی مسری است که باعلائم تنفسی درماکیان مشخص می شود. این بیماری در صورت همراهی با عفونت ناشی از باکتری E.COLI ممکن است تشدید شود.
عامل بیماری:
یک نوع ویروس ازخانواده کروناویریده می باشد
مکانیسم ایجاد بیماری :
برونشیت مزمن به دنبال نوعی التهاب در مجاری هواییبزرگ (برونش‌ها) و کوچک و اپیتلیوم آلوئولهای ریوی ایجاد میشود. التهاب مربوط بهبرونشیت بواسطه افزایش سلولهای التهابی اطراف برونشیولها در پاسخ به محرکهای سمی ،میکروبی و یا التهابی ایجاد میشود. در واقع افزایش فعالیت مواد اکسیدان و کاهش فعالیتآنتی اکسیدان‌ها عامل بروز این التهاب است
انتقال ویروس برونشیت عفونی :
ویروس بیماری برونشیت عفونی به سرعت در میان طیور پخش می شود . پرندگان مستعد به بیماری اگر در اتافی با پرندگان بیمار نگهداری شوند پس از 24 ساعت علائم بیماری را از خود بروز میکنند . ویروس عامل این بیماری پس از 24 ساعت در بورس ، کله ها ، ریه ها و نای پرندگان آلوده به این بیماری وجود دارد . خیرا به اثبات رسیده است که ویروس واکسن IBV در ارگانهای مختلف داخلی برای 163 روز یا بیشتر زنده باقی می ماند . در خلال این دوره ، ویروس ممکن است بصورت دوره ایی در مدفوع و ترشحات بینی پخش شود .
میزان شیوع و مرگ و میر :
این بیماری ، توانایی آلودگی تمامی پرندگان موجود در یک گله را دارد . اما میزان تلفات ناشی از بیماری متفاوت بوده و به عواملی چون :
حدت ویروس .
سروتایپ ویروس .
سن گله درگیر .
وضعیت ایمنی گله درگیر .
کیفیت ایمنی فعال و همچنین مادری در گله درگیر .
بیماریهای ثانویه باکتریایی .
استرس های محیطی .
بستگی دارد .
اما میزان مرگ و میر این بیماری از ملایم تا شدید متفاوت است . بر اساس تحقیقات صورت پذیرفته ، برخی از سویه های تنفسی و NephroPathogenic چون DE072 سبب بروز تلفاتی شدید در گله های تحت پرورش میشوند . این در حالیست که سویه هایی چون T استرالیایی سبب بروز تلفاتی اندک میشوند .
جنسیت جوجه ها ، وضعیت گله مادر و تغذیه ، از فاکتورهایی میباشند که در شدت بروز ضایعات کلیوی ، موثر میباشند . میزان تلفات این بیماری در جوجه هایی با سن کمتر از 6 هفته بالا میباشد ( 25 درصد یا بیشتر ) در حالیکه در جوجه هایی با سن بیش از 6 هفته ، بطور معمول اندک است .
مقاومت ویروس دربربرعوامل شیمیایی وفیزیکی :
- درحرارت 56درجه سانتیگراد پس از 15دقیقه غیرفعال می شود
- درمحیط های اسیدی وقلیایی غیرفعال می شود
- اکثرضدعفونی کننده های موجود درداروخانه ویروس راازبین می برند
میزبانها:
بطورطبیعی بیماری درکلیه ماکیان (مرغ وخروس ) دیده می شود
علائم بیماری:
علائم بیماری به دوفرم بیماری دیده می شود
1- فرم تنفسی 2- فرم کلیوی
دراکثرمواقع هردوفرم بیماری همزمان دریک گله دیده می شود
علائم فرم تنفسی:
شایعترین ورایج ترین فرم ازبیماری درتمام سنین می باشد که دارای علائمی بشرح ذیل است:
رالهای تنفسی،نفس نفس زدن، عطسه ، سرفه، ریزش ترشحات ازبینی واشک، تورم صورت، تنفس بادهان باز، کزکردگی وکاهش مصرف دان، کاهش تولیدتخم مرغ تا50درصدولبه گذاری درمرغان تخمگذار. علائم تنفسی خفیف از قبیل عطسه ،تنگی نفس و خروج اب از چشمها وسوراخهای بینی همراه این بیماری می باشد0 . معمولا" بیماری دراواخرتابستان واوایل پائیز شایع می گردد. انتشاربیماری بسیارسریع است دوره نهفته بیماری 3-1 روزاست .
درصورتی که بیماری باسایرعوامل عفونت زا همراه نباشد ممکن است درجوجه ها تا30درصدتلفات ایجادکند،بدیهی است درکمپلکس باسایربیماریها تلفات بالاترمی رود .
علائم درفرم کلیوی:
معمولا" درجوجه های جوان باسن 6-3 هفته بروز می کند ودراین حالت جوجه هاعلائمی ازقبیل کزکـــردگی ، بی اشتهائی ، اسهال سفیدواوراتی وگاهی علائم تنفسی دیده می شود. تلفات حدودا" به 30درصدبالغ می گردد.
برونشیت عفونی و تاثیر آن بر تولید و کیفیت تخم مرغ:
شیوع دردسته جوجه های زیریک سال ممکن است تاثیرات مخربی برتولیدات آینده داشته باشد. دستگاه تولیدمثل کلیه ها ممکن است دچار صدمات دائمی شوند. درمرغان بالغ بسته به رده ویروس شیوع تاثیرات گوناگونی بر تولید تخم مرغ خواهد داشت. در پرندگان مبتلا با تعداد آنتی بادی های بسیار تنها تظاهر بیماری تاثیرات خفیف تا شدید بر پوسته تخم مرغ و محتویات درون آن بدون تاثیر برروند کلی تولید تخم مرغ خواهد بود. درصورت ابتلا به برونشیت انتظار کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ و محتویات درونی آن می رود. تاثیر منفی برکیفیت تخم مرغ ممکن است برای هفته ها وماه ها پس از بهبودی ادامه یابد.
ویروس بسیاری از بافتهای بدن رادچار عفونت می کند.هربخش از دستگاه تولید مثل ممکن است تحت تاثیر قراربگیرد. دراثر ابتلای مستقیم رحم به ویروس کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ را خواهیم داشت. این مسئله تحت عنوا ن کاهش ضخامت پوسته و بدشکلی تخم مرغ ها ناشی از زوال وبد شکلی سلول های غده ای پوسته می باشد ..
جوجه های زیر یکسال مبتلا به برونشیت ممکن است از آسیب های دائمی لوله های رحمی (یااویدوکت)رنج ببرند که خود منجر به بد شکلی تخم مرغ های تولیدشده می شود. تنگی لوله های رحمی پارگی رحم ولایه های داخلی ونیزکیست های لوله های رحمی یااویدوکت راست از جمله علائم ابتلای زود هنگام به ویروس می باشد .
انتقال بیماری:
ویروس از طریق استنشاق یا ورم ملتحمه چشم وارد بدن می شود0برونشیت عفونی به عنوان یک بیماری تنفسی و به شدت مسری شناخته شده است0رایج ترین روش انتشارویروس ،انتقال مستقیم آن ازطریق هواوازطریق دستگاه تنفسی پرنده های یک گله به یکدیگروازیک گله به گله ای دیگرمی باشد.
پیشگیری وکنترل بیماری:
بردواصل واکسیناسیون واقدامات بهداشتی وقرنطینه ای استوار می باشد
واکسیناسیون :
برنامه واکسیناسیون پیشنهادی جهت پیشگیری درجوجه های گوشتی :
|
روش واکسیناسیون
|
نوع واکسن
|
سن
|
|
اسپری یاقطره چشمی
|
H12091/4 یا
|
یک روزگی
|
|
قطره چشمی
|
H12091/4 یا
|
16/14روزگی
|
درمرغان تخمگذار ومادرعلاوه برواکسیناسیون فوق ازواکسنهای تزریقی نیزبایستی باهماهنگی دامپزشک فارم استفاده شود.
اقدامات بهداشتی وقرنطینه ای زیربایستی جهت پیشگیری ازبیماری انجام شود:
1- درطی دوره پرورش ازورود افرادمتفرقه به محوطه بویژه سالنها جدا" جلوگیری نمائید
2- افرادی که ضرورتا" به واحدرفت وآمد می نمایند درهنگام ورود ازکفش ولباس ویژه مرغداری استفاده نمایند.
3- درانتهای دورره پرورش ، پس از تخلیه سالنها، کلیه موارد بهداشتی شامل پاکسازی کامل سالن، محوطه، شستشووضدعفونی سالن ومحوطه وتجهیزات مرغداری رارعایت فرمایید
4- درکلیه ورودیها حوضچه مخصوص جهت کفش ها وخودروها تعبیه وبطورکامل ازآن استفاده شود.
5- جهت جلوگیری ازپخش گردوغباروپرز ازسیستم داکت وحوضچه ضدعفونی زیرآن درپشت تهویه استفاده نمائید.
6- ورود به مرغداری وسالنهارابه یک محل محدودنمائید
7- حتی المقدور درمرغداریهای گوشتی نهاده ها ازمنبع مطمئن تهیه وبری یک دوره ذخیره گردد.
8- درتمام دوره پرورش رطوبت توصیه شده توسط تولیدکننده جوجه یکروزه راتامین نمائید.بدیهی است رطوبت درطول فصول تابستان وپائیز ازاهمیت بیشتری برخورداراست.
9- تهویه منسب توام بادمای مطلوب تهیه گرددکاهش اکسیژن، افزایش گازآمونیاک وخشکی هواونوسانات دما بعنوان استرس محسوب شده وزمینه سازبروزکلیه بیماریهای تنفسی بویژه برنشیت می شود.
10- باتوجه به اینکه بروز بیماری تنفسی ازقبیل آنفلوانزا، کلی باسیلوز و... تشدیدکننده برونشیت هستندلذاجهت مبارزه بابرونشیت ، مبارزه باسایربیماریهای تنفسی ضروری است .
11- از خرید جوجه های ام ج مثبت خودداری نمایید وازواکسیناسیون گله های ام ج مثبت به شیوه اسپری خودداری نمائید.
12- واکسیناسیون گله مطابق بادستورالعمل های صادره ازاداره کل دامپزشکی صورت پذیردولذاازبرنامه های سلیقه ای جدا" خودداری نمائید.
13- درصورت بروز هرگونه علائم تنفسی وتلفات غیرعادی علاوه برمشورت بادامپزشک فارم شبکه دامپزشکی محل راجهت بررسی بیماری مطلع فرمائید.
