اصول فرمولاسيون خوراک دام و طيور

خوراک نهایی اغلب در معرض اکسید شدن قرار دارد، به ویژه اگر سرشار از چربی باشد یا برای مدتی طولانی تحت شرایط نامناسب ذخیره شده باشد.
به یاد دارم زمانی فرمولاسیون خوراک برایم دنیایی پر از عجایب و پیچیدگی ها بود. در رشته علوم حیوانات تحصیل می کردم و ناامیدانه به  دنبال یافتن کتاب هایی بودم که بدانم چگونه برنامه ها را فرمول بندی کنم. در آن زمان، سیستم MS-DOS برای کامپیوترها استفاده می شد و نرم افزار فرمولاسیون خوراک مانند طلا با ارزش بود- یا حداقل مرب هایم این موضوع را به من یاد داده بودند که این نرم افزار بسیار با ارزش است. با این حال، با جرات توانستم برنامه خوراک را خودم با استفاده از الگوریتم IBM، که کتابخانه دانشگاه پیدا کرده بودم، و برنامهFortran Cبنویسم. متاسفانه این ابزار را دیگر در اختیار ندارم اما یادم می آید که ساعت های زیادی را صرف فرمول نویسی برای جیره خوک و طیور می کردم.
هنوز هم کتابی جدی در این زمینه وجود ندارد که استراتژی های فرمولاسیون خوراک را به دانشجویان معرفی کند و آن چه که در کتاب ها موجود است اغلب اصول پایه است که در چند بخش از کتاب های قدیمی وجود دارد و دسترسی به این کتاب ها نیز بسیار سخت است. یافتن پکیج نرم افزاری فرمولاسیون خوراک این روزها راهی آسان است. برخی از این نرم افزارها رایگان هستند اما اغلب مشکلاتی دارند و غیر قابل اطمینان می باشند؛ برنامه های دیگری هم که در بازار موجود است قیمت بالایی دارند. من همیشه اولین شرکتی را تحسین می کنم که پکیج نرم افزاری دانشجویی را ارائه داد تا کسانی که می خواهند یاد بگیرند- مشتریان آینده آن ها- با قیمت مناسب آن را تهیه کنند. قطعا، هنوز برنامه MS Excel کارایی دارد که با برنامه افزودنی Solver ادغام شده است و بدین ترتیب مشکلات پیچیده مثل فرمولاسیون ارزان قیمت را حل می کند. به دلیل سردرگمی هایم هنوز تلاش می کنم تا نرم افزاری مقرون به صرفه بیابم وآن را جایگزین صفحه گسترده مورد اطمینانم کنم.
با همه مواردی که گفته شد، داشتن یک برنامه کامپیوتری برای نوشتن فرمولاسیون مناسب خوراک و داشتن فردی که روی این برنامه کار کند کافی نیست. به علاوه، باید از پارامترها و ارزش های صحیح استفاده شود تا فرمولاسیونی کم هزینه ایجاد شود.
وارد کردن اطلاعات نادرست موجب می شود تا پاسخی اشتباه به دست آید و زمانی که این اطلاعات در خوراک اعمال می شود هزینه های سنگینی را برای دام و طیور به دنبال دارد و ممکن است به آن ها بیش از حد یا بسیار کم تر از معمول خوراک داده شود؛ در این صورت سوددهی بسیار پایین می آید. همکاری با یک متخصص تغذیه حاذق به منظور تنظیمخواص صحیح برای خوراک های مختلف و همچنین تعیین بهترین مواد موجود در خوراک باید به عنوان مهم ترین سرمایه گذاری در بخش خوراک در نظر گرفته شود تا برای دام و طیور خوراک های کامل تولید شود. متاسفانه، این مورد بسیار نادر اتفاق می افتد و موجب کاهش شدید پتانسیل سوددهی می شود.
برای شروع این موضوع و به منظور کمک به دانشجویانی که این مقاله را می خوانند، مختصری در مورد نکات مهمی صحبت می کنم که تضمین می کنند خوراک بر اساس مدرن ترین و اقتصادی ترین راه فرمول بندی شده است.

انرژی
بسیاری از خوراک ها برای حیوانات تک معده ای با استفاده از سیستم انرژی متابولیسمی فرمول بندی شده اند. اگر چه این سیستم بسیار خوب عمل می کند، اما زمانی که فرمول از غلات های رایج (ذرت، گندم) و منابع پروتئینی گیاهی (پودر سویا) نشات می گیرد به شدت دچار مشکل می شود. دلیل آن این است که با سیستم انرژی متابولیسمی، محصولات جانبی غنی از فیبر یا پروتئین، به درستی ارزیابی نمی شوند. این مشکل به کمک سیستم انرژی خالص حل شده است.
واضح است که تبدیل انرژی متابولیسمی و انرژی خالص برای غلات رایج، مثل ذرت و گندم، یکسان است ولی با این حال میان این که کدام سیستم در فرمولاسیون خوراک بر اساس این اجزای تشکیل دهنده استفاده شود کمی تفاوت ایجاد می کند. زمانی که از موادی استفاده می شود که کمتر رایج هستند، اختلاف بسیار زیاد است. این مشکل در کلزا،که انرژی آن نیز از سبوس گندم بهتر نیست، بسیار زیاد دیده می شود.
مزیت دیگر سیستم انرژی خالص این است که این سیستم برای ارزش های انرژی تفکیک شده این امکان را می دهد که برای رشد یا پرورش حیوانات استفاده شوند. سیستم انرژی متابولیسمی، این امکان را نمی دهد که تخمیر در روده بزرگ در تولید انرژی سهیم شود، اما زمانی که عناصر موجود در خوراک برای پرورش دام و طیور هدف گذاری شده اند، سیستم انرژی خالص، ارزش انرژی خالص بیشتری دارد. به عبارت دیگر، خوراک هایی که برای پرورش و براساس انرژی خالص فرمول نویسی شده اند ارزان قیمت تر می باشند.
در مورد طیور باید گفت که هنوز در ابتدای پیشرفت سیستم انرژی خالص هستیم ولی این سیستم باید ثابت کند که صرفه جویی چشمگیری نسبت به سیستم انرژی متابولیسمی ارائه می دهد.

پروتئین
پروتئین و به تبع آن آمینواسیدها، بعد از انرژی، دومین ماده مغذی گران قیمت در خوراک طیور می باشند. با این حال، استفاده از شکل و اصطلاح صحیح برای توصیف میزان موجود آن ها در خوراک اهمیت بسیار زیادی حداقل در تهیه فرمول های ارزان قیمت دارند. زمانی که از کل آمینو اسیدها استفاده می شود، حداقل میزان پروتئین خام نیاز است تا تضمین کند که همه آمینواسیدها به میزان کافی وجود دارند. با این حال، با استفاده از آمینواسیدهای قبل هضم، فرمولاسیون ها نباید میزان پروتئین پایینی داشته باشند و تصور بر این است که همه آمینواسیدهای ضروری از طریق فرمولاسیون در خوراک قرار گرفته اند. این موضوع مجددا در خوراک هایی خلاصه می شود که فرمولاسیون آن ها کمترین هزینه ممکن را در برگرفته است و شامل منابع پروتئینی ارزان تر و اغلب آمینواسیدهای خوراکی می شود که می توانند به میزان زیادی استفاده شوند.
باید یادآور شد که کتاب ها در مورد ارزش های بسیار زیاد آمینواسیدها مطالبی چاپ کرده اند که برخی از آن ها ارزش هایی هستند که اندازه گیری شده و برخی دیگر بر اساس آزمایش های علمی ارزیابی شده اند. باید دقت داشت که از این جدول ها به طور صحیح استفاده شود زیرا داشتن تعصب نسبت به یک دستورالعمل یا دستورالعمل دیگر ممکن است مزایای آن فرمول را از بین ببرد. میان فرم صحیح آمینو اسیدهای قابل هضم برای خوک و طیور تفاوت هایی وجود دارد.

فسفر
فسفر سومین عنصر مغذی گران قیمت است. کل فسفر، که منظور از آن غلظت فسفر موجود در خوراک است، بسیار نادرست و اشتباه است و فرمولاسیون خوراک را بر هم می زند. برای مثال، حیوانات تک معده ای قادرند فقط یک سوم از کل فسفر موجود در غلات را استفاده کنند؛ بر عکس، فسفر در منابع پروتئین حیوانی بیش از دو سوم مصرف می شود. واژه "فسفر موجود"، که در آن میزان فسفر موجود در مقابل منبع استاندارد(سدیم فسفات) شاخص قرار داده شده است، شکلی پذیرفته شده برای طیور است. با این حال، این فسفر با استفاده از اصطلاح اشتباه "فسفر قابل هضم" ذکر می شود که این اصطلاح در حال حاضر برای خوک ها به کار می رود نه برای طیور. هر دو اصطلاح ارزشی نزدیک به هم هستند اما یکسان نیستند و باید دقت شود که چه اطلاعاتی برای چه گونه هایی استفاده می شود.
ویتامین ها و مواد معدنی جزئی
در کارها و عملیات های بزرگ، زمانی که تغییرات کوچک در هزینه های خوراک پس اندازهای بزرگی را به وجود آورد وضعیت بسیار حساس می شود. در این جا مسئله نوع توصیف مواد مغذی موجود نیست، بلکه میزان غلظت موجود در آن است. با این حال، زمانی که نوع ارگانیک مواد معدنی جزئی استفاده می شود، زیاد بودن آن ها باید با کاهش کلی خواص خوراک جبران شود. موجود بودن ویتامین ها در برخی از منابع تقریبا متفاوت است و زیاد بودن مقدار آن باید زمانی در نظر گرفته شود که این پرمیکس ها طراحی می شوند. یک مثال واضح را بیان می کنیم تا موضوع روشن شود. اکسید مس در حیوانات تک معده ای اصلا وجود ندارد، در حالی که اکنون به ندرت از آن به عنوان بخشی از پرمیکس ویتامین یا مواد معدنی جزئی استفاده می شود که دلیل اصلی آن ارزان تر بودن منبع مس است. اصولا حیوانات به کمبود مس دچار نیستند زیرا مس از طریق مواد طبیعی (ذرت، گندم، پودر سویا و...) فراهم می شود و اغلب برای نیاز آن ها به مس کافی و گاه حتی بالاتر است.

فیبر
فیبر در بسیاری از فرمول ها نامطلوب است زیرا موجب کاهش تراکم انرژی و قابلیت هضم مواد مغذی می شود. با این حال، فیبرهای کاربردی برای بهبود سلامت دستگاه گوارش حیوان مفید است. تا به امروز، در مورد این که چه اصطلاحی برای توصیف میزان فیبر موجود در غذا مناسب است توافقی حاصل نشده است. با این حال، اصطلاح فیبر خام، اساس ارزیابی مواد موجود در پودرهای تجاری خوراک است. شکل های پیچیده تر دیگری نیز موجود است، اما ارزش های بسیاری از موادی که در آن ها وجود دارد هنوز باید تعیین شود. مهم تر این که مشخصات فیبر موجود در جیره غذایی (ارزش های حداقل و حداکثر) برای فرمول های غذای خوک و طیور، که غیر از فیبرهای خام هستند، برای توصیف در ادبیات عمومی بسیار سخت می باشند. تمامی این ها نشان می دهد که در حال حاضر، که تمامی موارد کاربردی و عملی در نظر گرفته می شود، اصطلاح فیبر خام بهترین گزینه برای توصیف است. هر چند کهدر فرمولاسیون خوراک نشخوارکنندگان برعکس آن نیز صحیح است زیرا در این فرمولاسیون ها استفاده از اصطلاحات پیشرفته فیبر یک ضابطه به حساب می آید و فیبر خام نابهنجاری تاریخی است.

پایگاه های داده مواد غذایی
جدول ارزش ها، مانند جدولی که شورای ملی پژوهش آمریکا و دیگر ارگان های پژوهش و توسعه این کشور فراهم کرده اند اغلب در تهیه ارزش های مورد هدف برای مواد مغذی ذکر شده یکسان هستند. اگر چه مثال هایی که ذکر شد برای شروع بسیار عالی هستند، اما تغییراتی باید ایجاد شود تا تضمین کند که مشخصات کنونی خوراک با نیازهای دام و طیور مناسب است. به دلیل شکل کلی چنین جدول های ارزشی ای، همه موارد را نمی توان در آن ذکر نمود. عملکرد تجاری حیوان است که باید به عنوان راهنما در تنظیم مشخصات نهایی فرمول جیره استفاده شوند. این امر موجب می شود که هزینه خوراک به حداقل و عملکرد حیوان به حداکثر برسد. آزمایش و خطا (یا روش های دیگری) و یا استفاده از مدل رشد می تواند ما را به این هدف برساند. بسیاری از متخصصان تغذیه تجاری، چندین پایگاه های داده را آزمایش کرده اند و نشان داده اند که کدام مورد را قابل اعتمادتر در نظر می گیرند.

نویسنده : یوآنیس ماورومیچالیس (IOANNIS MAVROMICHALIS)